Gayrimenkulde küresel kriz milat oldu

TEBERNÜŞ KİREÇCİ / Milliyet Gayrimenkulde değişen eğilimleri yakından gözlemleyen Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri Başkanı Dr. Can Fuat Gürlesel, sektörün ancak 2012'den sonra yükselişe geçebileceğini söyledi. Dr. Gürlesel, yayınladığı "Küresel Kriz Sonrası Gayrimenkul Sektörü ve Türkiye İçin Öngörüler 2015" isimli raporda dünyada ve Türkiye'de değişen eğilimleri gün yüzüne çıkardı. Küresel krizin bir tür milat olarak kabul edilmesi üzerine tüm değerlendirmelerin ve gelecek planlarının bunun üzerine yapıldığının altını çizen Gürlesel, "Rapor, Türk gayrimenkul sektörünün bir değişim sürecinde olduğunu gösterdi" dedi. Dr. Gürlesel'in hazırladığı raporda küresel kriz sonrası dünya genelinde gayrimenkul sektörünün yönü tartışıldı. Raporda ayrıca 2015 yılına kadar olan dönemde dünyada ve Türkiye'de yaşanması muhtemel öngörülere de yer verildi. Rapora göre gayrimenkulün 2015'e kadar beş yıllık geleceği şöyle: Yeşil binalar değerlenecek Tüm dünya çevreyi ve hızla tükenen doğal kaynakları koruma konusunda büyük çaba sarf ediyor. Çevre sorunlarının temelinde karbon salınımı yatıyor. Bu durum şirketlerin iş yapma biçimlerini de doğrudan etkiliyor. Artık günümüzde sürdürülebilir üretim ve yönetim biçimleri üzerine düşünmeyen şirketler tehdit altında. Gayrimenkul sektörü için yeni standartların oluşturulması gerekiyor. Son dönemde binalarda ve yapı ürünlerinde eko-verimliliğe odaklanılıyor, yerinde enerji üretimi önem kazanıyor ve yeni enerji standartları belirleniyor." 2008 yılında başlayan küresel ekonomik kriz tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de gayrimenkul sektörünü olumsuz etkiledi ve hızlı gelişimi kesintiye uğrattı. Krizin etkisi ile birlikte yeni ekonomik koşullar ortaya çıktı. Türkiye'de gayrimenkul sektörü de ekonomideki gelişmeler ve kendi iç dinamikleri ile kriz sonrası yeni bir döneme girdi. Bu yeni dönemdeki eğilimler, bir önceki dönemden farklı olacak. Dış piyasalarda düşüş var ABD ve AB'de konut ve ticari gayrimenkul sektörüne ait tüm göstergelerde 2009 yılında gerileme yaşandı. Ticari gayrimenkul kredilerine dayalı menkul kıymetleştirme pazarında 2007 yılında 315 milyar dolar olan işlemler 2009 yılında 28 milyar dolara düştü. 2007 yılında 759 milyar dolar olan küresel ticari gayrimenkul doğrudan yatırımları 2009 yılında büyük bir düşüşle 209 milyar dolara geriledi. 2008 yılından sonra 2009 yılında da küresel ölçekte ticari gayrimenkul yatırımı getirileri gerilemeye devam etti. Küresel gayrimenkul sektöründe tüm oyuncular 2010 yılında dibe ulaşma ve tutunma süreci yaşanmasını bekliyor. Çünkü çıkış için dibe çarparak yeniden yükselişe geçmeye ihtiyaç var. Piyasalar beklentilerini '2011-2012 yıllarında durağan halde' atlatma üzerine kurdu. Yeni arz-talep ve fiyat dengelerinin oluşmasından sonra 2013-2014 yıllarında yeniden istikrarlı bir büyüme sürecine geçilmesi bekleniyor. 3.4 milyon konuta ihtiyaç olacak Türkiye'de 2010-2015 yılları arasında hane halkı artışı, yenileme ve kentsel dönüşümden kaynaklanan 3.4 milyon konut ihtiyacı olacak. Bu dönemde yıllık büyümenin ortalama yüzde 4.5 olacağı varsayımına bağlı olarak konut kredilerinin de 2015 yılında 124 milyar TL'ye ulaşmış olması bekleniyor. 2015 yılında ortalama 75 bin TL büyüklüğünde 492 bin konut kredisi kullandırılacak. Son beş yıl içinde alınan konut yapı ruhsatı daire sayısı ise 500 binin üzerinde gerçekleşti. İnşaatları tamamlanan ve kullanıma sunulan daire sayısı anlamına gelen konut yapı izin sayısı, 2005 yılından itibaren genişlemesini sürdürdü. Türkiye, son beş yıl içinde konut üretimi ve arzı ile konut açığını hızla kapatıyor. AVM'ler önce hızlı büyüyecek Perakende piyasasının büyümeye devam etmesine bağlı olarak tetiklenecek bir başka sektörde AVM piyasası. Perakende sektörü 2009 yılında 207,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamın 2015 yılında 304 milyar dolar olması bekleniyor. AVM konusunda piyasada beklenen doygunluk ile AVM yapımı yavaşlayacak ve izleyen yıllarda bir yavaşlama yaşanacak. Yapılan hesaplamalara göre Türkiye'de 2015 yılında 9 milyon 700 bin metrekare AVM kiralanabilecek. Yeni yatırım alanı, ofisler Şu anda İstanbul'da inşaatı devam eden 241 bin metrekare A ve B tipi ofisin tamamlanması ile İstanbul'daki ofis arzı 2011'de 3.2 milyon metrekareye, 2013 sonunda ise 3.45 milyon metrekareye ulaşacak. Orta vadeli ekonomik gelişmeler İstanbul'da özellikle yabancıların ofis talebini canlı tutacak.