Fuhuş erkeğe yasak, kadına serbest

İsveç, dünyada kadına seçme ve seçilme hakkı veren ilk ülkelerden biri. Büyükelçimiz Zergün Korutürk’ten öğrendiğimize göre burada kadın haklarının tarihi, 1718’e kadar uzanıyor. O tarihte sadece vergi veren İsveçli kadınlara, oy kullanma hakkı verilmiş. 1771’e kadar sürüyor bu ve sonra vazgeçiliyor. Ve kadınlar ancak 150 yıl sonra 1921’de yeniden oy kullanma hakkını elde ediyorlar.
Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği KA.DER’in, İsveç Konsolosluğu ile birlikte düzenlediği, TBMM’deki 4 kadın milletvekilimizin yanı sıra 4 partiden siyaset yapan kadınlarla geldiğimiz İsveç’te daha havaalanından şehre giderken, kadın rehberimizin bize ilk anlattığı 480 günlük doğum izni oldu:
Babaya 18 ay doğum izni
“Doğum sonrası 2 ay kadına, 2 ay erkeğe doğum izni verilir. 1.5 yıllık toplam doğum iznini de ister kadın, ister erkek kullanır. Bu sürede maaşın % 80’i ödendiği ve erkekler daha yüksek maaş aldıkları için, daha ziyade kadınlar bu izni kullanıyor.”
İsveç’te çocuk doğduktan 1 ay sonra işlerine dönmeyi tercih eden anne-baba için, ülkenin her yanında tıkır tıkır işleyen bir sosyal sistem de var tabii. Babalara doğum izni 1974’ten beri yürürlükte, o günlerde doğan ve babalarının baktığı çocuklar, şimdi kendileri baba olmuş ve evde çocuklarına bakıyorlar.
Bu hakkı elde edebilmek için 60’lı yıllardan beri uğraş veren kadın siyasetçiler hayli yaşlanmış, ancak mücadele bitmiş değil. İsveç Parlamentosu’nun en yaşlı milletvekili Liberal Parti’den 78’lik Barbro Westerholm ile İsveç’in en eski feminist örgütü Fredrika Bremer’in başkanı, eski milletvekili Birgitta Westrand, şimdi var güçleriyle anne-babanın 18 aylık doğum iznini eşit paylaşmaları için uğraşıyorlar. Zira kadın 18 ay çocuk baktı diye, erkek 1500 kron (350 lira) daha düşük emekli maaşı alıyormuş. Şimdiki hedefleri, anne-babaların emeklilik maaşlarının eşitlenmesi.
İsveç’te babalara da doğum izninin yasallaştığı yıllarda Parlamento’daki kadın milletvekili oranı % 13’müş; yani tam da bizde bugünkü % 14’lük durum gibi. Bilgilerinize...
Para cezası ve 6 ay hapis
5 günlük toplumsal cinsiyet eşitliği seminerinde İsveçli kadın siyasetçilerin iftiharla vurguladıkları ikinci konu, fuhuşu kadına serbest, erkeğe yasak hale getiren yasal düzenleme. “Hiçbir kadın, mecbur kalmadıkça vücudunu satmaz” görüşünden yola çıkan feminist kadınlar ön ayak olmuş ve 1 ocak 1999’da Parlamento’dan geçen yasayla erkeklere fuhuş yasaklanmış.
Bu ne demek? Pratikte nasıl işliyor derseniz... Polis, fuhuş yaparken yakaladığı erkeklerin ifadelerini almak için celpnameyi eve gönderiyor. Dolayısıyla kadın, eşinin fahişelerle ilişki kurduğunu derhal öğrenebiliyor. Yakalanan erkek duruma göre ya para cezasıyla kurtuluyor ya da 6 ay hapis yatıyor. Kadına herhangi bir ceza söz konusu değil; sadece sokaklarda müşteri avına çıkmaları yasak.
Anlayacağınız bizdekinin tam tersi. Türkiye’de düşünebiliyor musunuz, fuhuş yaparken yakalanan erkeklerin yüzlerini kapatmaya çalışarak TV haberlerinde yer aldığını... Bizde bu tür bir muamele, ancak kadınlara reva görülür. Yalnız şunu da itiraf etmeliyim ki bu yasanın çıktığı 1999 yılında, Parlamento’daki kadın milletvekili oranı % 45’miş.
Diyebilirsiniz ki Türkiye gibi kadın cinayetlerinin hızla arttığı bir ülkede senin bu anlattıkların dam üstünde saksağan. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı ve Cinsiyet Eşitliği Komisyonu Başkanı Amelie von Zweigbergk’in konuşmasında İsveç’teki kadın cinayetlerinin de hâlâ önemli bir gündem maddesi olduğunu gördük. Meral Tamer/Milliyet