Finans sistemini bekleyen yeni büyük kriz

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Küresel finans sistemi yeni bir kriz tehdidiyle karşı karşıya. 2008 Küresel Finans Krizi’nin merkezinde geri ödeme gücü zayıf kişilere verilen mortgage kredileri yatıyordu. Financial Times yazarı Satyajit Das geleceğin krizi olarak son dönemde yükselişe geçen özel piyasaları gösterdi. Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Das özel yatırımlara harcanan yüksek miktarlardaki paraların piyasalardaki zayıflıklara karşı olağanüstü derecede hassas olduğunu söyledi. İşte finans yazarının o yazısı:

“Başarı için en son formülü bulduklarına inanan yatırımcılar, listelenmemiş özkaynaklara, özel kredilere ve erken aşama veya yeni girişim finansmanına yaklaşık 9,8 trilyon dolar harcadılar. Aşırı değerleme, iyimser varsayımlar, agresif muhasebe ve yüksek borç seviyeleri gibi bilindik problemlerin yanı sıra bu yatırım yönteminin ek sorunlara da gebe olduğu belirtiliyor.

Birincisi, özel yatırımlar doğası gereği likit olmadığından, yatırımcılar kayıpları kolayca telafi edemezler. Büyük ölçüde ilk halka arzlara ve ticari satışlara bağlı olan para kazanma beklentileri özellikle geçmişte beklenen fiyatlar göz önüne alındığında artık çok zor.

Yatırımların fonlar aracılığıyla yapılması durumlarında, nihai yatırımcılara verilen itfa hakları ile dayanak varlıkları gerçekleştirme yeteneği arasında uyumsuzluklar olabilir. Bu tür senaryolarda, yatırımcılar zorla sıkıntılı satışlara maruz kalabilir veya fırsat maliyetlerine neden olacak para çekme kısıtlamaları nedeniyle kapana kısılabilir.

İkincisi, piyasa fiyatlarının eksikliği, yatırım veya fon değerlerini sıklıkla yanlış ifade eden örtülü değerlemeler anlamına gelir. Listelenmemiş özkaynak değerleme modelleri, karşılaştırılabilir işlem gören şirketlere ve özel finansman turlarına dayanır. Bu değerler ve piyasa fiyatları arasındaki tutarsızlıklar büyük olabilir. 

2021'de 46 milyar dolar değer biçilen fintek firması Klarna, 2022'de 800 milyon dolarlık bir finansman turunun ardından sadece 6,7 milyar dolar eder hale geldi. (Değeri %85 düştü.) Uber ve WeWork'ün hayal kırıklığı yaratan ilk halka arzlarında da görüldüğü gibi bu tek bir şirketle alakalı bir sorun değil.

Genellikle kaldıraçlı tahvil benzeri yatırımları olarak kabul edilen özel gayrimenkul ve altyapı yatırımları geçmişte öngörülebilir olan gelirle üzerindeki artan belirsizlik konusunda özellikle hassastır. Zira söz konusu yatırımların ‘asıl’ değerlerini gelecekte bulacağı varsayılır. Borçlanma maliyetler ve genellikle bazı karmaşık opsiyon işlemleri genellikle bu yatırım yapısına bağlıdır.

Subjektif yaklaşımlar ve doğrulanması zor yatırım girdileri özel yatırımların değerlemelerinde büyük farklılıklara sebep olabilir. Değerlemeler yönetilen fonlar arasındaki şirket içi işlemlerden veya diğer varlık yöneticileri ile ilgili potansiyel çıkar çatışmalarından etkilenir. Yatırım yöneticilerinin ücretlendirmesi ise yatırım değerlerine ve performansa dayanır. Değerleme sıklığının azalması fiyatların değişen piyasa koşullarının gerisinde kaldığı anlamına gelir. Bu durum yatırımcıların fonlarını paraya çevirmesine veya fonlardan para çekmesine sebep olabilir ki bu da reel kazançların kaybedilmesi ve kayıplar demektir.

Üçüncüsü, özel sermaye başlangıçta düşük değerli hisseler, güçlü nakit akışları, düşük işletme riski ve iş iyileştirme potansiyeli sunan geleneksel endüstrilerde önemli borçlanmalarla satın alınan uzun vadeli yatırımlara odaklanıyordu. Bugünse, kaldıraç dışındaki bu unsurların birçoğu sıklıkla görülmüyor.

Mülkiyet ve altyapı dışındaki endüstriyel değişimlerle tutarlı olarak, yatırım işlemleri gayrimenkul, tesis veya ekipman gibi sabit varlıklarla güvence altına alınamıyor. Ancak internet platformlarının veya yazılımların fikri mülkiyetleriyle destekleniyor.

Burada ikinci tür mülkiyetlere değer vermek daha zordur ve ekonomik döngülerden daha fazla etkilenir. İflas koşullarında varlık geri kazanım değerleri, maddi kalemin değişim maliyeti, artık bir fiyat tabanı sağlamadığından daha az öngörülebilirdir. Birçok işlemde görülen sınırlı sözleşme koruması ise riskleri artırır.

Dördüncüsü, kârlı olmayan veya nakit akışı negatif olan işletmeler için, operasyonlardaki gerekli takip finansmanının mevcut olduğu varsayılmaktadır. Tipik olarak büyük borçlanmalara sahip diğer özel yatırımlar, yeniden finansman riskleriyle karşı karşıyadır. Tüm bu yatırımlar, özellikle uzun vadeli olduğunda, piyasa aksaklıklarına karşı savunmasızdır.

Son olarak, özel piyasalar karmaşık risk katmanları sergiler. 2008 Krizi’nin şoklarının arından geleneksel borç verenlerin dışındaki gölge bankacılık olarak adlandırılan sistem yeniden kümelendi.

Bugünün yatırımları genellikle bankalar veya özel sağlayıcılardan borç alan fon katmanları aracılığıyla elde tutulmaktadır. Özel sermaye kredilerinin ve banka dışı kredilerin menkul kıymetleştirilmesi, şeffaf olmayan tanıdık bir ekonomik ortamı göstermekte ve sistemdeki kaldıracı şiddetlendirmektedir. Ekonominin herhangi bir bölümünde varlık değerindeki düşüşler, finansal sistemin başka yerlerinde istikrarsızlık yaratabilir.

Yüksek oranda yönetilen para arzının, düşük faiz oranlarının ve yapay olarak bastırılmış volatilitenin yakın tarihi, yatırımcıları genellikle ölçülemeyen ve kötü anlaşılmış tehlikeleri üstlenmeye teşvik etti. Özel varlıklara yönelik yatırım akımı, sürdürülebilir bir yatırım stratejisi olarak ucuz sermayenin sürekli mevcudiyetine dayanıyordu. Ayrıca, risk ve getiri arasındaki değişmez pozitif korelasyonu da görmezden geldi.

ABD'li aktör ve mizahçı Will Rogers'ın ifadesiyle, finansal piyasaların para kaybetmenin yeni yollarını bularak ilerlediği görülüyor. Eski yolların da aynı şekilde çalışmaya devam ettiği göz önüne alındığında bu oldukça şaşırtıcı.”

Credit Suisse kaybettiği fonların peşinde

Fintek devi Klarna personelin yüzde 10’unu işten çıkarıyor

İngiliz fintek firması kepenkleri indiriyor