Finans dünyasında müthiş olay

14 Ağustos 2014, bir tarihe tanıklık etti. Gümüş “Fixing”, yani bankaların bir araya gelerek belli bir saatte fiyatı “sabitleme” uygulaması o gün sona erdi. Uluslararası piyasaların ünlü ismi Şant Manukyan, bu  ‘sessiz sedasız’ vedayı, Dünya Gazetesi’ndeki köşesinde yazdı. İşte Manukyan’ın kaleminden finans dünyasındaki o müthiş olay… 

Bir geleneğe daha güle güle derken
14 Ağustos 2014 tarihinde finans dünyasında belki sesiz sedasız ancak büyük bir olay yaşandı. Bu tarihten sonra artık kimsenin şahit olamayacağı bir işlem son kez yapıldı. Kısacası bildiğimiz anlamda Gümüş “Fixing”, yani bankaların bir araya gelerek belli bir saatte fiyatı “sabitleme” uygulaması, sona erdi. 

Gümüş Fixing 19 yüzyılın sonunda (gümüşte 1897 altında ise 1919’da fixing işlemleri başladı) gerçekten anlamlıydı. Zira iletişimin zor, dünyanın büyük olduğu o dönemlerde Finans merkezleri arasında farklı fiyatlamalar olması son derece mümkündü. Fixing bir benchmark olarak bu soruna çare oluyordu. Şu anda da çeşitli ürünlerin tetiklenip tetiklenmediği, stokların veya anlaşmaların değeri vs fixinge göre belirleniyor ancak fiyatın ne olduğunu Bloomberg veya CNBC’yi açan herkes anında zaten görebiliyor. Bu nedenle taşıma maliyetini saymazsa bölgeler arası farklı fiyat oluşumları mümkün değil. Son zamanlarda Libor’da patlayan manipülasyon skandallarına benzer bir skandal bu piyasada da patladı ve bankalar kendilerini geri çekmeye başladı. 

İlk fixing işlemleri NM Rothschild & Sons, Mocatta & Goldsmid, Samuel Montagu & Co, Pixley & Abell ve Sharps & Wilkins adlı şirketler arasında yapılırdı. Yine ilk fixing de Sharp&Wilkins ofisinde gerçekleşmiştir. Günümüz sistemine ana hatları ile 1967’de geçildi. 1999’da ise tamamen telefon bazlı bir işleme dönüştü. Şu anda ise Bank of Nova Scotia-ScotiaMocatta, Barclays Bank Plc, HSBC Bank USA ve Societe Generale arasında yapılıyor( du). Ancak sadece iki bankanın aktif kalması ile yüz yılı aşkın süren bu uygulamanın sona erdirilmesine ve fakat benzer bir elektronik uygulamaya geçilmesine karar verildi. 

Kabaca işlem şu şekilde ilerliyor( du); Başkan üyelere bir açılış fiyatı deklare eder, üyeler bunu yatırımcılarına iletir ve gelen talimata göre kendilerini alıcı veya satıcı olarak açıklarlar. Arz ve talebin birleştiği seviyede de fiyat FIX’lenir yani sabitlenir. Yukarıda da bahsettiğim gibi bu işlemler telefonla yapılıyordu. Deutsche Bank ve SG oyundan çıktıklarını açıkladığında bu işlemin de kaderi belli oldu. Düne kadar sadece HSBC ve Nova Scotia-ScotiaMocatta aktifti ve dün yapılan son işlemle de bu uygulama tarihe karıştı. 

Gümüş Fixingi altında farklı olarak günde sadece 1 defa USD-GBP-EUR bazında açıklanırdı. Fiyat “fix” edildiğinde de başkan, tam anlamını vermek için orijinalini de paylaşıyorum, “There are no fl ags, and we’re fixed/Başka katılım yok ve fiyat sabitlenmiştir” açıklamasını yaparak işlemi bitirirdi. Bundan sonra ne olacağı ise belirsiz. CME ve Reuters’ın içinde bulunduğu gibi organizasyonla daha fazla bankanın katılacağı bir uygulamaya geçileceği açıklamaları olsa da sistemin nasıl çalışacağı, eski sorunların yaşanıp yaşanmayacağını bilmiyoruz. Ancak görünen o ki finans dünyasında da eskiyen uygulamalara ne kadar romantik olurlarsa olsunlar yer yok.