Fed'den gelen kripto para açıklaması

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

13 Ağustos tarihinde Fed’in San Francisco müdürü Lael Brainard, kripto paralarla ilgili umut vaadeden bir konuşma yaptı. Bu konuşmaya merkez bankasının piyasaya sürdüğü kripto paralar (CBDC) da dahil oldu. 2 yıl önce adından bile bahsedilmezken, şimdi merkez bankasının teknolojik gelişmeleri, MIT’nin yardımıyla bu kadar ateşli bir şekilde sahiplenmesi rahatlatıcı. Fed müdürü CBDC’nin sunduğu fırsatları, dirençli ödeme altyapıları, ekonomik tabana yayılma ve parasal politikalar ışığında değerlendirdi. Aynın zamanda müdür, gizlilik, siber güvenlik, yasadışı aktiviteler ve mali stabilite konularındaki riskleri de ele aldı. Konuşmasında incelediği örnekler arasında bağımsız girişimler olan Bitcoin ve Facebook’un geliştirdiği Libracoin yer almadı.

Kripto paralar, fiziki formda bulunmayan paralardır. Dijital jetonlar şeklinde ya da hesap temelli olabilir. CBDC ise merkez bankası tarafından piyasaya sürülen bir kripto para. Stablecoin, temelindeki değeri bir tür teminata bağlı olan bir kripto paradır.

Bazı zamanlarda yapılan konuşmalar, içine dahil edilmeyen konular düşünüldüğünde daha aydınlatıcı olabilir. Bu ışıkta, Fed müdürünün yorumlarında, ticari bankaların aracısızlaştırılmasına, senyoraja ve genel olarak paranın demokratik yönetimine ve yeni kripto paraya dair bir referans yoktu. Müdür artan banka krizlerini zayıflatma şansından ya da ABD dolarının rezerv para statüsünü güçlendirmekten bahsetmedi. Ve son olarak, müdür mevcut beş başlı krizin karşısında (kamu sağlığı, iklim değişikliği, finansal, sosyal adalet ve kamu güveni), bu toplumsal sıkıntıların üstesinden gelmek için yeni bir CBDC ya da stablecoin yaratma seçeneğini değerlendirmedi. 

Senyoraj

Senyoraj, Bir merkez bankası tarafından, nakit para (metal para ve banknot) basımı sonunda elde edilen geri dönüştür. Bu geri dönüş, fiziksel banknot, değerli metal ve matbaa ve bu basılan paraların ticari bankalara nominal değerle satılmasından elde edilir. Dijital paraların kullanımı için para basımını durdurmak, bu geri dönüşü etkisiz kılar.  

Bankalar için aracısızlaştırma riski

Genel inanışın tersine, merkez bankaları yalnızca nakit para basıldığında ve geleneksel olmayan para politikaları, parasal genişleme yoluyla uygulandığında para üretir. Bunlardan ilkine baktığımızda, an itibariyle dolaşımda olan 2 trilyon dolar değerinde fiziksel metal para ve banknot var. Parasal genişleme yoluyla para basımı, dijital bir kredi marjıyla gerçekleşir ve bunu da hazine sağlar. Merkez bankası da bunu, kurumsal yatırımcılardan ve finansal kurumlardan bir çıkış stratejisi olarak kötü durumdaki varlıkları alarak kullanır. 

Fed’in 12 Ağustos tarihinde yayınladığı bilanço tablosu neredeyse 7 trilyon dolardaydı. Bu miktar, korona virüs başlangıcından beri eklenen 3 trilyon dolarlık miktarla birlikte 6 trilyon dolarlık parasal genişleme varlıklarını temsil ediyordu.

M3 adı verilen para tedbirleri ya da geniş para, an itibariyle 18 trilyon dolar seviyesinde. Dolaşımdaki madeni paralar ve banknotlar için uyumlu hale gelen M3, ticari bankalar tarafından, kredi verme kapasiteleriyle ve dijital para basma ayrıcalıklarıyla sağlanan parayı temsil ediyor.

CBDC merkez bankasının lehine olmak üzere, müşterilerine fiziksel paradan geri çekilme imkanı tanıyabilir. Böylelikle ticari bankalar, kredi kartı verme lisanslarına ya da para basma ayrıcalıklarına yapılabilecek olan müdahaleden endişe duyabilirler. Ticari bankaların bu sitemlerinin merkez bankası tarafından cevaplanıp cevaplanmayacağı bilinmiyor.

Para kontrolü ve bankacılık 

Bretton Woods’un 1971 yılındaki çöküşünden beri “dünya 12 ekonomik kriz atlattı, bu krizlerin ilki 1973 yılındaki petrol şokuydu ve 2008-2009 kriziyle ve 2012 yılında Avrupa’da yaşanan borç kriziyle zirveye ulaştı. Bu krizlerin arasında para birimiyle ilgili yalnızca bir kriz vardı, bu da Sterlin’le ilgiliydi ve ABD’de büyük banka iflasları ya da Wall Street’te büyük çöküşler yaşanmadı.”

Para basımı ve kredi sağlamanın kapsamı, piyasaların stabilitesini oldukça yüksek seviyelerde etkileyebilir.

2000 yılından beri, M3’ün yüksek miktarda Banka kredileri ve parasal genişleme politikalarıyla birlikte %360 oranında artış gösterdiğini gözlemledik. Bu durum 2008 yılındaki ekonomik krizde ve korona virüs pandemisi sürecinde de gözlendi. Para basma hızı ve miktarıyla, kredi sağlama hızı ve miktarı piyasalardaki yükseliş ve düşüşün boyutlarını ve gerçekleşmesini etkiliyor. Tüm bunlar ise toplumun genel sağlığı ve refahı üzerinde etkili.

Bankaların mevcut tedbirli yönetimleri, 2012 yılında kabul edilen Dodd-Frank regülasyonuna bağlı. Bu düzenleme finansal kurumların uygun likidite sağlığını ve toplam ödeme gücünü güvence altına alma konusunda başarılı oldu. 

Merkez bankasının piyasaya kripto para sürmesi nasıl daha şeffaf hale gelebilir? Dijital para birimlerinin basılma hızına ve boyutuna kim karar verecek? Bu aktiviteyi meclis mi kontrol edecek? Toplumdaki bireylerin ekonomik ve mali sağlığını nasıl olumlu yönde etkileyebilir?

Rezerv para birimi statüsü

Brainard’ın konuşması, ABD dolarının güncelliğini koruyan rezerv para birimi statüsünü ya da Çin’in mevcut CBDC yarışındaki liderliğini ve bunun ulusal çıkarlarına nasıl yansıyacağını ele almadı. Rezerv para birimi statüsü, diğer tüm faktörlerle birlikte bir ülkenin ödeme sisteminin direnci tarafından belirlenir. Piyasaların iyi işleyişine olan güvene dayanır.

Küresel kabul aynı zamanda sansür ya da kontrol endişeleri, tıpkı CBDC’de olduğu gibi en aza indirilebilirse gerçekleşir.

Beş başlı kriz

Mevcut krizin doğasında beş başlılık var ve kamu sağlığı, ekonomik kriz, sosyal adalet krizi, iklim değişikliği krizi ve kurumlarda ve uluslararası ticarette güven krizinden oluşuyor. 

Bir merkez bankasının piyasaya süreceği kripto para tüm bu sorunlara çare olabilir mi?

Yeni bir sabitleyici para birimi ihtiyacı

Birçok önemli merkez bankasının para birimlerinin değerini düşürmesiyle, gelişmekte olan piyasalardaki gerilim ve korona virüsün, 2020’nin birinci çeyreğindeki 258 trilyon dolarlık ödenmemiş toplam borç üzerindeki etkisiyle borç yapılandırma çağrısı ve döviz kuru mekanizması müdahalelerine duyulan ihtiyaç artacak.

Eğer altın artık bir seçenek değilse, merkez bankası tarafından piyasaya sürülen, sınırlı miktardaki bir stablecoin bir tasarruf aracı ya da yeniden yapılandırmayı ve piyasa destek aktivitelerini destekleyici bir sabitleyici para birimi haline gelebilir mi?

Brainard konuşmasında Bank of International Settlement’ın inovasyon merkeziyle ortak başlattıkları bir girişime değindi. Bu girişim merkez bankasına ait böyle bir stablecoin tasarlamak için uygun bir alan oluşturabilir. 

Stablecoin’in teminat temeli, %50’si toprak ve ormanlardan, %35’i yenilenebilir enerji girişimlerinden, %10’u çevresel ve sosyal yönetim şirketlerinden ve %5’i bioteknoloji araştırmasından oluşan doğal sermaye mallarının rezervinden kaynak bulabilir. Teminat temeli dinamik olarak yönetilmeli ama aynı zamanda parasal politikalardan ve doğal sermaye mallarını canlandıracak ve karbon rezervini yenileyecek kararlardan da fayda sağlamalı. 

Kripto para fonlarının rallisi nefes kesiyor

Kripto değil, dijital para dönemi başlıyor

Fed'den dijital para birimi çalışması