Fed ne zaman faiz artırımına gitmeli?

San Francisco Fed Başkanı John Williams, büyümenin daha düşük olduğu ve faizlerin yükselmek için az bir yerinin kaldığı karanlık bir ekonomik gelecekten giderek daha fazla endişe ediyor.

Williams, aynı zamanda Fed'in Eylül ayında faiz artırımına gitmeyi değerlendirmesi gerektiğini düşünüyor.

Bu her ne kadar bir çelişki gibi görünse de, aslında değil. Fed, faize ilişkin biri kısa vadeli ve diğeri uzun vadeli olmak üzere iki önemli soruyla karşı karşıya bulunuyor ve politika yapıcıların bu sorulara birbirinden ayrı yaklaşmalarını anlamak önemli.

1. Fed ne zaman faiz artırımına gitmeli?

Yedi yılın ardından faizleri ilk kez Aralık ayında artıran Fed, ardı ardına beş politika toplantısında beklemeyi tercih etti. Diğer yandan, güçlü istihdam ve büyüme işsizlik oranını yüzde 4.9'a çekti. Çoğu ekonomist, bu seviyedeki işsizliğin enflasyonu tetiklemeye başlayacağına inanıyor.

Dahası, Fed'in tercih ettiği enflasyon göstergesi, volatil enerji ve gıda fiyatları hariç enflasyon Haziran ayına kadarki 12 aylık dönemde yüzde 1.6 oldu. Bu, Fed Başkan Yardımcısı Stanley Fischer'ın da geçtiğimiz Pazar günü belirttiği üzere, yüzde 2'lik enflasyon hedefine çok yakın.

Williams, 18 Ağustos'ta Anchorage, Alaska'da gerçekleştirdiği mülakatta “kademeli faiz artırımı sürecine geri dönmek mantıklı, tercihen ne kadar erken olursa o kadar iyi olur” demişti.

2. Fed, ekonomiyi daha fazla desteklememesine karşın faizleri ne kadar artırabilir?

Bu soru “nötr faiz oranı” olarak bilinen kavramla ilgili. Basitçe ifade etmek gerekirse nötr faiz oranı, merkez bankasının ne gaza ne de frene bastığı orana deniyor. Şu anda hala gaza tam basan Fed bir miktar geri çekmeyi düşünüyor.

Ekonomistler, tarihi verilere dayanarak nötr faiz oranının yüzde 4-4.5 seviyelerinde olduğunu tahmin ediyor fakat bu tahminler, yaşlanan nüfusun ve verimlilikte görülen inatçı yavaş artışın etkisiyle düşüyor. Bazı ekonomistler bir takım diğer unsurlardan da bahsediyor fakat sonuçta geldiği yer aynı: ABD ve dünyanın potansiyel büyüme oranı düşüyor ve bu da nötr faiz oranını aşağı sürükliyor.

Borçlanma maliyetlerini artıran Fed, bu durumdan kaynaklı olarak nötr faiz oranıyla geçtiğimiz faiz artırımı süreçlerine kıyasla çok daha düşük bir seviyede karşılaşacak.

Nötr faiz oranına ilişkin en başta gelen araştırmacılardan biri olan Williams, küresel nedenlerden dolayı kalıcı olarak geçmiştekinden çok daha düşük olabileceğine inanıyor. Wiliams, 15 Ağustos'ta yayınlanan bir makalede,meslektaşlarını bu şekilde gelişecek yeni bi durumda para politikasının nasıl görüneceğine dair düşünmeye başlamaya davet etmişti. Benzer bir şekilde St. Louis Fed Başkanı James Bullard önümüzdeki birkaç yıl boyunca faizin düşük kalacağını öngörüyor. Buna karşın Bullard, 2016 yılında faiz artırımına gidilmesinden yana.

Burada yapılması gereken kesin bir ayrım söz konusu: Nötr faiz oranının nerede olduğuna ilişkin tartışma ve bu oranının düşüşünün Fed'in bir sonraki adımı üzerinde etkisi olmamasının nasıl sağlanacağı, ve bunun yerine merkez bankasının uzun vadede faizleri ne kadar yukarı çekebileceğine ilişkin bilgi vermesi.