Faiz indiriminde sona gelindi mi

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ Dünya'da bu haftaki sohbetlerinde Merkez Bankası'nın faiz kararını ve 2022 asgari ücretini değerlendirdi. İkili, Merkez'in 'ilk çeyrek' mesajının piyasada net anlaşılmadığı görüşünde hem fikir. Ağaoğlu, faiz kararı sonrası kurda devam eden yükselişi, yönlendirmenin net olmamasına bağladı. İşte o sohbet: 

Güldağ: Yine oldukça ‘sıcak’ bir günde program gerçekleştiriyoruz. Merkez Bankası politika faizini 100 baz puan daha indirdi. “Acaba pas geçer mi” diye düşünenler de vardı…

Ağaoğlu: Ben ‘500 baz puan artırır’ diye düşünüyordum. “Dalga mı geçiyorsun” diye soran arkadaşlara yanıtım; “Ben başlatmadım ki” oldu.

Güldağ: Sonuç itibariyle sürpriz bir karar değil. Ancak PPK metninde dikkat çeken ifadeler gördük. Merkez Bankası diyor ki, “Alınmış kararların birikimli etkileri 2022 yılının ilk çeyreğinde takip edilecek. Ve bu dönemde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde yeniden şekillendirilmesi amacıyla geniş kapsamlı politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülecek” Bu bölüm net olarak anlaşılmadı diye düşünüyorum. Sen nasıl okudun ‘ilk çeyrek’ mesajını?

Ağaoğlu: Türkçeyi 58 yılımın 55 yılında kullanıyorum. Ben bu açıklamayı anlamadım. Metinde senin dikkat çektiğinden bir önceki paragrafı da ilginç. “Enflasyonda kasım ayında görülen yükselişte döviz kuru gelişmeleri küresel gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik sürecindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır.” Çok güzel bir cümle; yarısı doğru yarısına da katılmıyorum, ama önemli değil. Sonrasında gelen “Politika faizinin 100 baz puan indirilerek arz yönlü ve para politikası etki alanı dışında arızi faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin ima ettiği alanın kullanımının tamamlanmasına karar vermiştir”… Buradan anladığım yanılmıyorsam Faiz indirimlerinin sonuna geldik diye bir ima var. Böyle olduğunu zannediyorum. Bir metin bu kadar karışık olmamalı. Türkçesini anlamakta zorluk çektiğimiz şu iki cümle bütün açıklamanın ana paragrafını oluşturuyor. Faiz indiriminin sonuna geldik deniyor. “2022 yılının ilk çeyreğinde yakından takip edilecek fiyat istikrarının yeniden şekillenmesi…” burası da problemli. Biz paralel bir fiyat istikrarı evreninde mi yaşayacağız, nasıl bir şekillendirme olacak? Bizim içinde bulunduğumuz evren başka bir zemin de, bu yeni politika başka bir zeminde mi oluşacak? Orada kendi halinde istikrarlı mı olacak, ‘biz burada ne yaparsak yapalım mı’ olacak? Çok anlamıyorum.

Güldağ: Merkez Bankası ile piyasa başka sayfalarda, kitapta buluşamamış gibi görünüyor. Üstü kapalı bir mesaj mı ifade ediyor bu?

Ağaoğlu: Neden bu kadar üstü kapalı mesaja ihtiyaç var. Ben anlamadım, siz de anlamadınız ki benden daha iyi bir Türkçe okur ve yazarısın. Mesaj net olmalı. Piyasa buna göre kendine yön biçer. Anlamadığınız bir politikayı yorumlayacaksınız, ya piyasa yanlış yorumlarsa?

Güldağ: Faiz kararı öncesinde kur 15 seviyesini aşmıştı, karar sonrası da yükselişin sürdüğünü gördük. Günlük yüzde 5’i aşan artış yaşandı…

Ağaoğlu: Kurdaki artış çok ciddi oranda. İş günü bazında konuşacağım; 220 iş günü bazında olması kaydıyla buradaki faizi ifade etmekte zorlanıyorum. Yani bir günlük devalüasyonu 220 iş gününde yaşadığımızda yüzde 13 binli bir rakam, faiz çıkıyor. Bu hesaba can dayanmaz. Buna meydan verilmemesi lazımdı. Kur 15,65’i aştı. Japon ev kadınlarını hatırlar mısın o fiyatlara geliyorduk, o fiyatı o kapılara nakşetmeyeceksiniz.

Güldağ: Piyasanın hissettiği de bu, “ne yapacağız” diyorlar. Çekler masanın üzerinde duruyor, değerinin aylar sonra ne olacağını kimse bilmiyor. 31 Aralık beklentini de soracağım…

Ağaoğlu: Bir şey beklemiyorum. Hiçbir şey telaffuz edecek şansım kalmadı.

Güldağ: Maalesef bir şey hesap edemiyoruz. 2022’yi konuşalım diyoruz ama sene sonunu bile bilmiyoruz. İlk faiz indiriminden sonra Merkez çekirdek enflasyona bakacağım demişti. Sonrasında cari dengeye doğru yelkeni kırdı. İlk çeyrekte farklı bir rota mı göreceğiz?

Ağaoğlu: “Cari fazla vererek kapatacağız” demişti ama yılın son ayında o da olmayacak.

Güldağ: Acaba 2022’nin ilk çeyreğinde faiz indirimlerine devam edecekse farklı bir ifade benimseyeceğini mi bize anlatıyor?

Ağaoğlu: Benim şu anda gördüğüm, artık faiz indirimlerinin sonuna geldik.

Güldağ: Ben öyle anlamıyorum. Mevcut çerçevede faiz indirimlerinin sonuna geldik, yeni bir çerçeve ortaya çıkarsa onun devam edebilir gibi anlıyorum.

Ağaoğlu: Bu açıklamaya böyle bir şey koyduysam; “bir beklerim” demeye çalışıyorum. O yeni çerçeve dediğim şey de beklediğim zaman da ne olup bittiğini anlayayım da ona göre karar vereyim politikasına benzer bir şey.

Güldağ: İzah etmesi zor bir durum. Piyasanın net olarak anlayıp değerlendirememesi de fiyatlandı. Yani belirsizlik nedeniyle kurda yukarı yönlü hareketin sürdüğünü gördük.

Ağaoğlu: Bu belirsizlikler risk primini de artırıyor. Risk primi fiyatlara yansıyor, fiyatlar fiyatlama davranışlarını bozuyor. Geçen hafta cuma günü 13,80 olan kur bugün 15,60’lara geldi. 2 lira artış az buz bir şey değil. Yüzde 12’den bahsediyoruz.

Güldağ: Bu bile tek başına devalüasyon. Ama biz bunun sonuna geldik mi onu da bilmiyorum. Sana daha önce sormuştum; acaba devalüasyonun başında mıyız; yoksa daha yukarıları görür müyüz? Sen de “Dur bakalım, onlar korkunç günler” şeklinde bir yanıt vermiştin. Ama sanki oralara doğru gidiyoruz.

Ağaoğlu: Bu bir devalüasyon süreci. Pek tabi ki dalgalı kurda fiyatlar yavaş yavaş bir yerlerde dengelenir ama 6 ay içinde tek yönlü bir hareketle geliyoruz. Çok ciddi oranlara geldik. Sohbetimiz esnasında gördüğümüz en yüksek seviye olan 15,64’e göre ele alacak olursam; yılbaşından bu yana yüzde 112,93, daha kötüsü en düşük gördüğümüz şubat ayının sonlarına doğru 6,8977’ye göre yüzde 126,7 artış yaşanmış. Bu tek başına devalüatif bir süreç, dalgalı kur falan değil. En hızlandığı dönem de aslında bakarsan 9,20’lerden bu yana olan dönem. Onu da okuyucular hesaplayabilirler.

“Asgari ücret umarım çalışma barışını bozmaz”

Güldağ: Merakla beklenen asgari ücret 4,250 TL olarak açıklandı. Yaklaşık yüzde 50’lik bir artış söz konusu.

Ağaoğlu: Hatırlarsan onu da 3 bin 850 -4 bin arası konuşuyorduk. Bu son hareketler bile bir artışı gerektirdi diye düşünüyorum. Çünkü geçtiğimiz enflasyonun bir kısmını karşılıyor ama yeni gelecek enflasyona da bir parça önden yükleme yapılmış. Ama benim tahminim 1-2 ay içinde onun etkisi de kalkar. Asgari ücretin yansımaları ve kurdan gelecek etkiyle beraber, TÜİK enflasyonunda muhtemelen ilk çeyrekte yüzde 30’un üzerini görürüz.

Güldağ: Ek olarak gelir ve damga vergisinin kaldırılmış olmasını da unutmayalım. Ciddi enflasyonist bir ortama doğru gidiyoruz.

Ağaoğlu: Ben tek endişemi paylaşayım; çalışma barışını bozmayacak bir artıştır umarım bu. Üretim tarafında dilerim kesinti ve aksamalar olmaz. Fiyatların yansıtılması bir iş, ama bu fiyatların yansıtılmadığı durumlarda üretimin aksaması bazı mal ve hizmetlerin yokluğunun hissedilmesi yaşam kalitemizi olumsuz etkiler. Umarım o noktaya gelmeyiz. Fiyatlama davranışlarının bozulması onu da beraberinde getirecek bir şey.

Güldağ: Bazı şeyler bulunmamaya başladı bile. Rahatsız edici bir boyutta değil şu an için. Antalya’da katıldığım bir toplantıda çiftçinin gübre atamadığı ve tarım ile gıdada bazı yoklukların yaşanabileceği belirtildi. Ayrıntılarını bir sonraki programımızda konuşuruz.