Evinde 'patron’ olan kadınlar...

Geleneklerin ve çevresel baskıların rolü var. Sosyolojik yapımız ev kadınlarının serbestçe iş yapmasını önlüyor. Oysa devir değişti. Ekonomik gereksinmeler aile içi gelir dağılımını dengede tutmak için neredeyse herkesin bir şeyler yapıp çalışmasını emrediyor.

Kent yaşamındaki zorluklar, ulaşım problemleri, dakikalarla kayıtlı mesai sorunları çalışan kadının önündeki en önemli engeller. Bunlar sadece bize özgü sıkıntılardan biri değil. Bu yüzden batı ülkelerinde özgürce evinde çalışan, bir şeyler üretip satan, evden yönetilen işlerle içli dışlı olan birçok kadın girişimci var.

BASİT İŞLERLE BAŞLAYIN

Son yıllarda popüler olan girişimlerin ana başlıklarını vererek ufkunuzu biraz olsun genişletmeye çalışalım. Örneğin 'aile planlaması danışmanlığı' bunlardan biri. Girişimci ev kadınları bir araya geliyor; konuyla ilgili uzman sertifikası alıp iş yeri açıyorlar. Yapılan işin ekip üyelerinden birinin evinde şekillenmesi hiç sorun değil.

Batıda ev kadınlarının yaptığı işlerden bir başkası ise evde 'akupunktur kliniği' açmak. Çin tıbbının önemli dallarından olan 'akupunktur dört yıllık bir eğitimi gerektiriyor. Örneğin Amerika'da akupunktur teknisyeni yetiştiren okullar var. Üç yıllık ilave bir uzmanlıktan sonra akupunktur doktorası almak dahi mümkün. Türkiye henüz bu sisteme hazır değil ama yöntem zamanla yasallaşacak gibi görünüyor.

Daha kolay işleri de unutmayalım bu arada: Son zamanlarda ev ortamında yapılan takı tasarım ve uygulamacılığı giderek gözde bir meslek haline geliyor. Satışlar genellikle internet üzerinden yapılıyor. İlgi çok büyük... Özgün tasarımların yaratılması, işin genellikle yarı değerli taşlarla gerçekleşmesi tercih nedeni. Bazı semt pazarlarında hafta sonu yapılan özel sergiler büyük ses getiriyor.

GİRİŞİMCİLİKTE SINIR YOK!

Dekoratif obje üretimi son yıllarda uzmanlığa dönüşmüş durumda. Üretilen takılar satışta kolaylık sağlayan ürünlerin en başında geliyor. Tıpkı takı tasarımı gibi yaratıcılık yönü ağır basan bir uğraşı bu. Büyük mağazalara markalı ürün yapmanın yanı sıra, promosyon amacıyla üretilen sempatik parçalar rekabette ev kadınlarını hiç zorlamıyor.

Bahçeli evi olanlar ise çok şanslı. Buradaki cazip girişim alanı 'çimlendirilmiş bitkiler' üzerinde uzmanlaşmak. Çimlendirilmiş birçok bitki basit bir paketlemeyle pazara sunulabiliyor; hatta sertifikalı olarak büyük marketlerde yerini alıyor. Üç ya da dört özgün çeşit üzerinde uzmanlaşmak başlangıç için yeterli.

Sanata düşkün kadınlar için daha değişik seçenekler var. Batı ülkelerinde giderek parlayan 'yeni nesil gravürcülük' bunlardan biri. Ağaç ve metal yüzeylere katlar halinde sürülen boyalı yüzeylerin kurumasından sonra alttaki yüzeyi özel kalemlerle şekillendirme işi geleneksel teknik. Zarif sanat eserleri meydana getirildiği gibi, özel kalıplarla çok sayıda eser elde edilebiliyor. Özel boyalarla yapılan taşbaskı gravürler ise çok tutuluyor. Son örneklerden biri özgün işleme tekniği kullanılarak üretilen sanatsal duvar takıları.

Sanatçı eğilimleri olan kadınlar için yapılacak moda işlerden biri de kaligrafi uzmanlığı. Önemli kişilere verilen takdirnameler, başarı sertifikaları ve diploma gibi önemli belgeler üzerine karakteristik el yazılarıyla mesaj ve isim yazmak şimdi çok moda. Son yıllarda 'parşömen' adı verilen deriden üretilmiş yüzeylerle çalışmak ise tam bir uzmanlık işi. Büyük kurumlar ve üstenci, ajanslardan sürekli iş almak mümkün.

Evde mutfak sanatlarına da katkı yapmak mümkün. Örneğin İtalya'da 'ev tipi özel soslar' ve 'hardal türü ürünler' büyük ilgi görüyor. Dayanma süreleri uzun olan bu ürünler için Tarım Bakanlığı'ndan yerel üretim izni alınması kâfi. Hardalın onlarca çeşidini endüstriyel olarak üretmek mümkün olmadığı için 'ev tipi ürünler' hem lezzet hem de doğallık açısından ilgi görüyor. Ürünlerde ev tipi üretim olduğu açıkça ilan edilmeli.

OLAĞANÜSTÜ SONUÇLARA DOĞRU...

Buraya kadar birkaç basit örnek verdik. Yaratıcı kişiliğe sahip girişimci ev kadınları için çok daha ilginç işler var. Önemli olan her şeye kadın eli değince iyi sonuçlar; hatta çeşitli eserler çıkacağına inanmak. İş dünyasında anlatılan aşağıdaki öykü erkekler için değil, kadınlar için söyleniyor bugün.

Bir başka yazımda bahsetmiştim: Ne yaptıkları sorulan taş işçisi üç kişinin yanıtları şöyle olmuş: İlki 'ben, ekmeğimi taştan çıkarıyorum' demiş. İkincisi 'ben ülkenin en iyi taşlarını yontuyorum' diye şişinip durmuş. Üçüncüsü ise gözleri parlayarak şöyle yanıtlamış soruyu: 'Ben hayranlık duyulacak eserler inşa ediyorum.'

Bugün batıda kadına verilen değerin ölçüsü hem üretmesi; hem de çocuğunu en iyi şekilde yetiştirmesi.

Hemen şu soru akla gelebilir: Batı toplumlarında 'ev kadını' şeklinde bir kavram kaldı mı? Tartışmaya girmeden şunu anlamakta yarar var: Anne olmanın yüceliğini endüstri devriminden bu yana göz ardı eden Batı şimdi onu yeniden keşfediyor. Artık doğumdan sonra bile kadın hem çocuğuna bakıyor hem de ekonomiye katkı sağlıyor. Bugün Amerika'da birçok ev kadını işini kendi evinde kurarak patron olmuş durumda. Bu arada çocuğunu yetiştirmeyi ihmal etmeyenler çoğunlukta. 18 milyon ev kadını kendi evindeki düzenini bozmadan evinden çalışıyor.

EV KADINLARI DAHA YARATICI

Ev kadınlarının yarattığı yeni sektörler oldukça ilginç. Çoğunun internette sitesi, dergisi, hatta gazetesi var. Daha önce kısmen değinmiştim; onları bu işe özendirenler yazarlar var. Zamanında yayınladıkları eserlerle Amerikan usulü ev girişimciliğine ciddi katkılar sağlıyorlar. Kadın girişim yazarlarının 'Harvard Business Review' gibi çok saygın dergilerde yayınlanan makaleleri dikkat çekiyor.

Uzmanlar girişim önerilerini üç ayrı kategoriye ayırıyor: 'Basılı medya ve internet yayıncılığı yoluyla derlenen girişim önerileri', 'çeşitli organizasyonlarca önerilen işler ve 'buluşsal nitelikteki orijinal girişim projeleri.'

İlk iki konu bilinen ve uygulanan işlerden ibaret. Üçüncü sırada yer alan daha karmaşık girişimler ise yaygın tanımıyla 'girişim guruları' tarafından kaleme alınıyor. Çoğu proje patent koruması altında. Yine de Amerikan medyasında ev kadınlarına seslenen buluşsal girişim önerileri hızla artıyor. 'Small Business Opportunities' gibi girişim dergileri sayesinde ev kadınları sıradan işlerin dışında yeni fırsatları keşfediyor.

GİRİŞİMCİLİKTE SINIRLAR KALKIYOR

Günümüz teknolojisine uyarlanmış ev ortamında yapılabilecek ilginç işler bunların en başında: 'Evden yayıncılık', 'evde program yazılımcılığı', 'evden hosting hizmeti' gibi yüzlerce işin sayısı her geçen gün artıyor. Sadece kadın üyelere hizmet veren 'girişim kulüpleri' de yok değil. Bu kulüplerin derlediği ya da geliştirdiği projelerin tamamı orijinal nitelikte olup, ilgilenenlere karşılıksız sunuluyor. Bu sayede hem girişim önerilerinde bulunuluyor; hem de ev kadınlarına yepyeni ufuklar açılıyor. Örneğin sadece annelere özgü girişim siteleri bunun tipik örneklerinden. Günümüz koşullarına uygun proje geliştiren girişimciler biraz da internet dünyasını gözleyerek özgün projelere imza atabilirler. Kadınların evde yapabileceği işlerin sayısında bugün adeta bir patlama var. Dil bilen kadınlarımız bu kulüplere üye olup kendilerini geliştirebilir. (Nur Demirok/Para Dergisi)