Esrarengiz sanat piyasası: Eserlerin fiyatı nasıl belirleniyor?

FINANSINGUNDEMI.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Dünyanın dört bir yanındaki sanat eserleri satışları yüksek fiyatlar ve şeffaflık konusundaki eksiklikler nedeniyle şüpheleri de beraberinde getirdi. CNBC’nin haberine göre Avukat J.D. Harriman, “Fiyatlandırma hakkında çok az gerçek bilgi ve veri bulunuyor” dedi.

Foundation Law Group ortağı Harriman sanat galerilerinin nadiren eserlerin fiyatlarını açıkladığını belirterek, “Galeriler yeni bir sanatçının eserine sahip olduğunda, fiyatları yayınlamıyorlar ve müşterilerinin bunun için ne ödeyeceğini görmek istiyorlar. Eğer bir parça 50 bin dolara satılıyorsa ve galeri bu rakamı sır olarak saklıyorsa o sanatçının başka bir eseriyle ilgilenen bir sonraki alıcı daha yüksek bir fiyattan, örneğin 100 bin dolardan ilgilenmeye başlayabiliyor” açıklamasında bulundu.

Bir eserin satılmaması durumunda galeri fiyatı düşürmek isteyebilir. Harriman böyle bir durumda sanatçının eserini önyargılardan korumak amacıyla yine de gizli tutulduğunu belirtiyor.

Şirket hisse senetlerinden farklı olarak, sanat eserlerinin değeri veya mülkiyeti ile ilgili ayrıntıları kamuya açıklama veya raporlama zorunluluğu bulunmuyor. Sanat eserleri daha ziyade gayrimenkul piyasası gibi çalışıyor. Piyasanın içerisindekilerin esere verdikleri teklifler üzerinden fiyat belirleniyor.

CNBC’nin haberinde bir düzineden fazla New York sanat galerisine ve aynı sayıda Londra merkezli sanat galerilerine ulaşıldığı, mevcut galerileri için fiyat listesi talep edildiği belirtildi. New York galerilerinden dokuzu fiyat bilgileriyle yanıt verirken, Londra galerilerinin hiçbiri bilgileri açıklamadı.

CNBC'ye gönderilen bir e-postada, Londra Sanat Eserleri Satıcıları Derneği Genel Müdürü Paul Hewitt, organizasyonun üyelerini fiyatları yayınlamaya teşvik ettiğini söyledi. Hewitt "Güzel sanatların sorumlu bir şekilde ele alınmasına halkın güvenini artırmak, Londra Sanat Eserleri Satıcıları Derneği'nin kuruluş amacıdır" dedi.

Koleksiyonerlerin sahip oldukları sanat eserinin değerini kamuya açıklamaları pek olası değildir. Aynı şekilde bireyler toplam borsa varlıklarını veya net servetlerini tartışmak zorunda da değildir.

Ancak Harriman, her türlü piyasada olduğu gibi, sanat alanında da katılımcıların satışları en üst düzeye çıkarmak için taktikler kullandığını söylüyor. Harriman "Herkes para kazanmaya çalışıyor. Bu yasa dışı mı? Bu sadece etik dışı mı? Sadece karanlık bir iş mi? Bilmiyorum" dedi.

Harriman sanat galerilerindeki satışlar için, “İkinci el araba almaya gittiğinizde de aynı tür satıcılarla karşılaşırsınız. ‘Bu fırsat kaçmaz’ ‘Tek seferlik indirim’ Bu gibi sloganları her satışta görürsünüz” ifadelerine yer verdi.

Galeriler neden fiyat paylaşmıyor?

Londralı Galerici Lucca Hue-Williams, sanat galerilerinin fiyatları yayınlamamasının bir nedeninin temsil ettikleri sanatçıları korumak istemeleri olduğunu söyledi. Hue-Williams, “Sanatsal açıdan bakıldığında kamuya açıklanan fiyatlar genellikle spekülasyon ve biraz çılgınlık yaratabilir” dedi.

Galerici, “Al-sat ile uğraşanların gelip satış için ne yapacaklarını düşünmelerini ve fiyatları karşılaştırmalarını istemiyoruz” dedi. Hue-Williams’ın galerisi Albion Jeune ülkelerinde iyi tanınan ancak İngiltere’de az tanınan yeni sanatçıların eserlerini satıyor.

Hue-Williams bu sanatçıların kariyerlerini geliştirmeyi hedefliyor:

"Sanatçıların kariyerinde uzun süre yer alacaklarından, esere gerçekten değer vereceklerinden emin olmak için müşterileri tanıma konusunda gerçekten çok zaman harcıyorum. Örneğin, müşterilerimiz bize geri dönüp gelecekteki müze sergileri için eseri ödünç alabilirler.”

Kariyerinin başındaki sanatçılar için, eserlerinin nasıl fiyatlandırılacağına karar vermek kolay değildir. Sanatçı ve küratör Gosia Łapsa-Malawska, yeni sanatçıların kendisine sık sık ne kadar ücret alacaklarını sorduklarını ve bir rakam üzerinde pazarlık yapmayı tercih ettikleri için bir sergi sırasında fiyatları göstermemeyi tercih edebileceklerini söyledi.

Malawska, “Fiyat düşürmek bir sanatçı olarak yapabileceğiniz en kötü şeydir. Gelimekte olan sanatçılara her zaman şu tavsiyede bulunurum: Belirli bir seviyede başlarsanız sadece yukarıya doğru çıkabilirsiniz” diyor.

Öte yandan fiyatların gösterilmemesi potansiyel alıcıların gelmesini de erteleyebilir. Zira alıcılar bir sanat eserinin ne kadar olduğunu sormaktan korkabilir.

Sanat eseri alıp satarken devreye giren psikolojik ve duygusal faktörler var. Örneğin bir galerinin fiziksel bir galeriye bir eseri altında gösterilen fiyatla asmayı seçip seçmemesi gibi. Malawska "Bazen fiyat bir bariyer gibidir” diyor ve bazı alıcıların fiyatı gördüklerinde eser hakkında hissettiklerinin değişebileceğini sözlerine ekliyor.

Esrarengiz piyasa

Bir sanat koleksiyoncusu ve risk sermayesi şirketi Cue Ball Capital'in CEO'su Tony Tjan sanat eserlerinin maddi değerinin belirlenmesiyle ilgili konuştu. Tjan eserlerin “popülerlik derecesi, kıtlık seviyesi ve kimlik doğrulama derecesi [veya] eserin zamanın ruhunu organik olarak yakalaması” fiyatı için önemli faktörler. Tjan konunun uzmanlarının bir parçanın değeri hakkında tavsiyelerde bulunabileceğini de sözlerine ekledi.

Ancak, sanat eserlerini doğrulayan ve onlarla ilgili bilgileri blok zincirinde depolayan bir şirket olan Artclear'ın kurucusu Charlotte Black'e göre, insanların sanat eseri satın almasını engelleyebilecek şey uzmanlık maliyetidir.

Black "Sanat eserleri hakkında doğrulanabilir verileri bulmak zor ve pahalıdır. Güvenebileceğiniz uzmanlardan tavsiye ve güvence almanız gerekir. Bu da pazarı oldukça özel hale getirir" dedi.

Black, tıpkı hisse senedi alım satım platformlarının finansal piyasaları perakende yatırımcılara açması gibi, Artclear'ın da daha fazla insanın sanat piyasasına erişmesini sağlayacağını umuyor. Block zincir girişimcisi "Dijital pazarlara daha fazla güven getirecek ve işlemlerin yerine getirilmesi maliyetlerini azaltacak" açıklamasında bulundu.

Sanat piyasasının gizemli olarak tanımlanıp tanımlanamayacağı sorulduğunda Black, "Bu birçokları için bir gizemlidir. Uzman değilseniz, isimleri tanımıyorsanız veya size tavsiyede bulunması için birine ödeme yapmıyorsanız gizemlidir. Ne satın aldığınızdan emin olmak zordur ve bu durumda en iyi tavsiye yalnızca sevdiğiniz şeyi satın almaktır” dedi.

Tjan da bu düşünceye katılıyor: 

“Değer en azından benim için sizin için ne anlama geldiğine göre yönlendirilmeli. Fiyatlandırma gizemli mi? Evet öyle. Yani bunun adı sanat, değil mi?”

Z kuşağı çalışanlar öğle yemeklerini pas geçiyor

Bitcoin doların yerini alabilir mi?

İstanbul'da kira oyunu: 8 bin TL ödeyip 3 bin dolara başkasına kiraladı!