Enflasyon üzerinde riskler sürüyor

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Aralık 2020'de aylık bazda yüzde 1,25, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 2,36 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 14,60, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 25,15 olarak gerçekleşti.

Enflasyon görünümünde riskler yukarı eğimli olmaya devam edecektir…

A1 FX Araştırma Müdürü Eren Can Umut tarafından hazırlanan analizde, kurum beklentilerinin aylık %0,90 ve yıllık %14,2 oranında bir enflasyon olduğu, ve geçmişten gelen kur artışı etkisinin fiyatlara yansıması ve emtia, enerji grubundaki artışların enflasyonu beklenenden daha fazla yükselttiğini belirtiyorlar.
Analizin devamı şu şekilde:

Enflasyonun alt kalemlerine bakacak olursak ana harcama gruplarının birçoğunda artış gözlenmektedir. Döviz kuru geçişkenliği çekirdek enflasyon görüntüsünde net bir şekilde izleniyor, gıda, enerji ve altın gibi değişken kalemlerin dışarıda bırakıldığı C göstergesinde yıllık bazda Kasım ayındaki %13,26 seviyesinden Aralık ayında %14,31 seviyesine sert yükseliş söz konusudur. Manşet enflasyondan daha yüksek artış gösteren kalemler olarak ev eşyası %3,46, ulaştırma %2,64 ve gıda %2,53 ile öne çıkmaktadır. Küresel petrol fiyatlarında yılın son çeyreğinde gözlenen toparlanma, enerji enflasyonunu da %4,3’den %5,6’ya hızlandırarak, ulaştırma grubundaki fiyat artışlarını açıklamaktadır.

Kasım ayında %21,1 olan gıda enflasyonu ise Aralık ayında yıllık bazda %20,6 seviyesine yavaşladı, ancak gıdadaki artış etkisi hem aylık bazdaki fiyat artışlarındaki oynaklık, hem de kuraklık riskleriyle beraber enflasyonist risklere temel oluşturmaktadır. Önceki yıllara göre daha az yağışlı olarak geçen kış mevsimi, henüz bir tarımsal kuraklık etkisi görülmese de, ilerleyen aylarda tarımdaki verimlilik açısından fiyatlarda yansımasını gösterebilir.

TRY değer kaybı ve enflasyon karşılaştırması… (Kaynak: Bloomberg, TÜİK)

Enflasyonu besleyen birçok faktör vardır. ÜFE artışlarından gördüğümüz üzere, maliyet yüklenimi etkisi devam ediyor ve bu da geçmiş kur artışlarının TÜFE üzerine yansımasının tamamlanmadığını gösteriyor. Kur seviyelerindeki Kasım ayından sonraki stabilleşmenin etkisini henüz görme noktasından uzağız. Bu durum, enflasyondaki yapışkanlık riskini artıyor. Öte yandan, maliyet artışlarının gecikmeli tüketici fiyatı yansımaları ile beraber enflasyon ilerleyen aylarda da yüksek kalacaktır. Mevsimsel koşullar ve kuraklık riski gıda fiyatları açısından risk oluştururken merkezi olarak belirlenen fiyatlarda da zam yapma politikasının devamı enflasyona yardımcı olmamaktadır. Yeni yıla girilmesiyle beraber elektrik ve doğalgaza gelen zamların hem son kullanıcı, hem de üretim maliyetlerini etkilemesi açısından çarpan etkisi olacakken, köprü ve otoyol zamlarının da direkt etkiden ziyade nakliye, ulaştırma maliyetlerine yapacağı etki enflasyonu artırıcı şekilde olacaktır. Tütün ürünlerinin vergilendirilmesinde 6 ayda bir yapılan yeniden değerlemenin yapılmayarak vergi yükünün hafifletilmesi ise bu kaynaktan, yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar üzerinden enflasyon artışına ilave katkıda bulunmayacaktır.

Türkiye’nin gerçekleşen enflasyona göre hesaplanan reel faiz oranı… (Kaynak: Bloomberg, TÜİK, TCMB)

Merkez Bankası, Sn. Naci Ağbal’ın göreve gelmesiyle başlayan süreçte TRY’deki değer kaybını dizginlemek için para politikasını basitleştirdi ve borçlanma maliyetlerini artırdı. %17 seviyesine getirilen politika faizi, enflasyon görünümü ile kıyaslandığında koruma sağlıyor gibi görünüyor. Bu yüzden mevcut politika patikasında yeterli görülebilir. Merkez Bankası’nın Ortodoks politikaları devam ettireceğini ve enflasyon risklerini gözeteceğini varsayıyoruz. Aralık enflasyonuna göre hesaplanan reel faiz %2 üzerindedir. Nisan ayında tepe yapması beklenen ve Mayıs ayından sonra düşüşüne ağırlık vermesi beklenen enflasyon görünümü çerçevesinde, ilave artışlar reel Faiz pozisyonunun zayıflamasına neden olacaktır. Enflasyonda düşüşün gecikmesi ve %15 üzeri bandın yılın ilk aylarında görülmesi gibi durumlarda Merkez Bankası’nın bir artış daha değerlendirme durumu olabilir. Bizim enflasyon varsayımımız, yılın ikinci yarısında düşüş olmakla beraber 2021’in %10-11 aralığı içerisinde gerçekleşebileceği yönündedir."

Enflasyona en önemli katkılar gıda ve ulaştırmadan geldi

Akbank Ekonomik Araştırmalar Bölümü tarafından hazırlanan analizde ise, gıda ve ulaştırma fiyatlarına dikkat çekiliyor.

Analizde sektörel incelemeler şu şekilde:

Gıda: Gıda fiyatları Aralık’ta aylık bazda %2,53 arttı ve aylık enflasyona 0,60 puan ile en yüksek katkıyı yaptı. Aylık bazda işlenmemiş gıda fiyatları %3,39, işlenmiş gıda fiyatları ise %4,67 ile güçlü artış kaydettiler. Yıllık gıda enflasyonu, yılı %20,61’den tamamladı ve manşet enflasyona en yüksek katkıyı yapan kalem oldu.

2021 yılında da hem kuraklık koşulları, hem de global emtia fiyatlarında görülen yükseliş, gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü riskleri canlı tutuyor. Çiğ süt fiyatlarının 2,30 TL’den 2,80 TL’ye yükseltilmesi, Ocak ayı gıda fiyatları üzerinde süt ve süt ürünleri (enflasyon sepetindeki şu anki toplam ağırlıkları %2,6) kaynaklı yukarı yönlü risk yaratıyor.

Ulaştırma: Otomotiv fiyatlarındaki artış eğiliminin devam etmesinin yanı sıra akaryakıt fiyatlarında da artış görülmesiyle, ulaştırma kalemi aylık bazda %2,64 yükseldi ve enflasyonu 0,43 puan yukarı çekti. Yıllık ulaştırma enflasyonu %21,12 ile Kasım 2018’den bu yana en yüksek seviyede. Son dönemde gerileyen kur, kısa vadede otomotiv fiyatları kaynaklı riskleri azaltabilir.
Ev eşyası: Aylık bazda %3,46 artarak enflasyona 0,27 puan katkı yaptı. Yıl genelinde ise %18,04 artarak, enflasyona 1,40 puan katkı yaptı.

Çeşitli mal ve hizmetler: Aralık’ta %0,58 geriledi ve enflasyonu 0,04 puan aşağı çekti. Yıl genelinde ise %28,12 artışla, enflasyona 1,51 puan ile enflasyona en yüksek katkıyı yapan 3. kalem oldu.

Giyim: Aylık bazda %3,18 geriledi ve enflasyonu 0,20 puan aşağı çekti. 2020 yılında %0,32 düşüşle, enflasyona negatif katkı (0,02 puan) yapan tek kalem oldu.

Çekirdek enflasyon aylık bazda %0,99 artarken, yıllık bazda %13,26’dan %14,31’e yükseldi. Temel mal fiyatları, giyimdeki gerilemeye rağmen dayanıklı mallardaki %3,62’lik artışın etkisiyle, aylık bazda %1,42 arttı. Hizmetler kaleminde aylık artış ise %0,59 oldu. Yıllık temel mallar enflasyonu %17,24 ile son 17 ayın, dayanıklı mallar enflasyonu ise %30,40 ile son 26 ayın en yükseğinde. Hizmet enflasyonu ise yılı %13,14’ten tamamladı.

ÜFE aylık bazda %2,36 yükselirken, yıllık bazda ÜFE %25,15’e ualştı. Sanayi grupları bazında yıllık bazda artışlar ara malında %23,9 (aylık: +%2,9), sermaye malında %29,7 (aylık: +%1,9), dayanıklı tüketim malında %27,7 (aylık: +%1,3), dayanıksız tüketim malında %19,2 (aylık: +%1,5), enerjide %3,2 (aylık: +%2,9) seviyesinde.

Akbank enflasyon verisinden "gelecek dönemde de enflasyon üzerinde riskler devam ediyor" derken, "Maliyet baskısı yüksek seyrini koruyor. Kurda son dönemde görülen toparlanmaya rağmen, enflasyon beklentilerinde henüz bir düzelme mevcut değil. Pandemiye ilişkin belirsizlikler ve olası tedarik zinciri aksaklıkları ek maliyet getirebilir. Mevsimsel koşullar (kuraklık) nedeniyle gıda fiyatlarında yukarı yönlü riskler mevcut. Global gıda fiyatları da yüksek. Petrol fiyatlarında yükseliş eğiliminin devam etmesi. Asgari ücrette yapılan %22’lik artış da enflasyonu yukarı yönlü etkileyecektir. Diğer taraftan sıkı para politikasının devamı, hem kur hem de talep üzerinde etkili olarak maliyet ve talep kaynaklı enflasyonist riskleri sınırlayacak." diye de ekliyor.

Aralık Ayı Enflasyonu Beklentilerin Üzerinde

İnfo Yatırım tarafından hazırlanan analizde, "Aralık ayında TÜFE %0,90 olan beklentilerin üzerinde %1,25 artış gösterirken, yıllık bazda TÜFE %14,03 seviyesinden Aralık ayında %14,60’a yükseldi.
ÜFE ise aylık bazda %2,36 artış gösterirken, yıllık artış %23,11 seviyesinden Aralık ayında %25,15’e yükselmiş oldu. TÜFE tarafında, ev eşyası %3,46, ulaştırma %2,64, gıda ve alkolsüz içecekler %2,53 ile en çok artış gösteren sektör grupları olurken, düşüş gösteren gruplar ise %3,18 ile giyim ve ayakkabı, 0,03 ile eğitim ve 0,01 ile alkollü içecekler ve tütün grupları oldu. ÜFE tarafında ise en fazla artış %10,71 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %7,74 ile türün ürünleri gruplarında gerçekleşirken, en fazla düşüş ise %2,34 ile metal cevherleri grubunda gerçekleşti." verilerinin altını çizerken, beklentilerini de şu şekilde belirtmiş: 

"TCMB Başkanı Naci Ağbal önderliğinde son 2 toplantıda yapılan 675 baz puan artırım sonrasında, yurtdışı bankalarla yapılan TL Plasman/Depo/Repo/Kredi sınırının %0,5'ten %2,5'e çıkarması, korona virüs aşısının etkileri ve Küresel yatırımcıların piyasadan yeni yıl öncesinde büyük ölçüde çekilmesiyle gevşeyen Dolar / TL kuru 200 g HO’nun geçtiği 7,30 desteğine yaklaştı. TÜİK tarafından açıklanan beklentilerin üstündeki enflasyon verisi sonrası kurda volatilite yaşanmazken, kur 7,35 seviyesinden işlem görüyor. TCMB tarafından yapılan faiz artırımları sonrasında, piyasaya güven veren faiz kararları ve faiz kararının artışının arkasındaki sebepler Borsa tarafında da olumlu karşılanırken, TCMB’nin politika faizinde yaptığı artışın ardından fonlama kompozisyonundaki değişiklikler ile sıkılaştırma adımlarına devam ettiği görülüyor. TCMB’nin 21 Ocak’ta Para Politikası Kurulu toplantısında en önemli gündem maddesi jeopolitik risklerle birlikte korona virüs salgını ve buna ilişkin oluşan ekonomi adımları olacaktır. 21 Ocak’ta gerçekleşecek PPK toplantısında sıkılaştırma adımlarının devamını bekliyoruz."

2020 yılı enflasyonu belli oldu

BİST 100 endeksi yeni yıla yükselişle başladı

İSO Türkiye İmalat PMI aralıkta geriledi