Enflasyon Mısır’da günlük alışverişleri yeniden şekillendiriyor

Yüksek enflasyon Mısır’da günlük alışverişleri etkiliyor. Yirmili yaşlarda genç bir kadın olan Sâre, evlilik için son hazırlıklarını tamamlamaya çalışırken, yeni evini döşemek için seçtiği mobilya mağazasının bir haberinde yüksek dolar kuru nedeniyle fiyatlara yüzde 10 ile 25 arasında zam yapıldığını duyunca şaşırdı.

Sâre, Şarku’l Avsat'a, haberi Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Mısır'a borç vermeyi kabul etmesinden saatler sonra okuduğunu, ekonomik eğilimlerin sonuçları ve döviz için beklenen likidite olup olmadığı veya fiyatlardaki istikrarlı artışın devam edip etmeyeceği konusunda kafasının karıştığını söyledi.

Bu artış, IMF Yönetim Kurulu'nun cuma akşamı Mısır ekonomisi için 46 aylık bir program dahilinde 3 milyar dolarlık krediyi içeren yeni bir destek paketinin onaylandığını duyurmasından saatler sonra yaşandı. Bu durum, Mısır'daki döviz kuruna ve bunun fiyatlara ve sosyal koşullara yansımalarına ilişkin ülkede aylardır hüküm süren beklenti ve spekülasyon durumunu artırdı. 27 Ekim'de Uzmanlar Komitesi düzeyinde onaylanan kredi, cuma günü fiili uygulamaya girdi ve Mısır'ın 347 milyon dolara anında erişmesini sağladı.

Şarku’l Avsat’ın Reuters haber ajansından aktardığı habere göre Mısır Kabinesi, IMF’nin Mısır'a sağlamayı kabul ettiği yeni mali destek paketinin “hükümet borcunu orta vadede ülkedeki Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 80'inden daha azına düşürmeyi amaçladığını” açıkladı. IMF de eşzamanlı olarak “Mısır'ı sübvansiyonları azaltmaya değil, sosyal koruma ağını güçlendirmeye çağırdığını” vurguladı.

Yerel medya “doların fiyatında beklenen bir düşüşten veya en azından göreceli istikrarından ve bunun da emtia fiyatlarına yansıyacağından” bahsederken, ekonomi düşünürü ve Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti Üyesi Dr. Cevdet Abdulhâlık, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalarda “yakın dönemde fiyatların artmasını” beklediğini söyledi. Mısır hükümeti ile IMF arasında krediyi almak için üzerinde anlaşmaya varılan prosedürler, mal fiyatlarına yansıyacaktır. Tabi burada birkaç koşulun gerçekleşmesini göreceğiz. Bunlardan en önemlisi dalgalı bir kura sahip Mısır cüneyhini ABD doları karşısında serbestleştirme koşuludur ve ardından cüneyhin daha fazla değer kaybetmesi ve son olarak da yüksek ithalat maliyetidir. Kredinin sonuçlarından biri de petrol malzemeleri gibi bazı hammaddeler ve tarımsal üretimin gerekliliklerine dahil olan diğer unsurlar üzerindeki sübvansiyonların azaltılmasıdır ki bu da daha yüksek fiyatlara giden yolu yönlendiriyor. Abdulhalık, ekonomik reform programının başarısıyla fiyatlardaki düşüşe kesin gözüyle bakıyor ve “bu kararlar daha sonra meyve verebilir, ancak şimdi gerçekleşebilecek hızlı bir atılımı göstermez” diyor.

Mısır piyasaları, özellikle geçen Ekim ayında Mısır Merkez Bankası'nın esnek kura geçiş kararından bu yana dolar karşısında yaklaşık yüzde 23 değer kaybeden Mısır cüneyhinin kurundaki düşüşün ardından yeni bir fiyat artış dalgasına sahne oluyor.

Temsilciler Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Dr. Fahri el-Feki, IMF'nin kararı sonrası Mısır'ın alacağı destek paketinin modelini Şarku'l-Avsat'a açıkladı ve şunları söyledi: Mısır'ın 2023 yılı boyunca alacağı iki tür destek var. İlki, ekonomik ve yapısal reform programını desteklemek için dört yıllık bir kredi. İkincisi, söz konusu ekonomik program kapsamı dışında kalan ve IMF tarafından Dayanıklılık ve Sürdürülebilirlik Fonu (RST) adı altında geçici bir şemsiye altına giren ve istisnai finansman içeren başka bir kredidir ve bu Mısır'ın gelecek yılın ortasında 1,3 milyar dolar elde etmesini sağlayacak. Şuan süregelen istikrarsızlık durumu, doların bankalarda 24,7 Mısır cüneyhi olarak tahmin edilen resmi fiyatı ile paralel piyasalarda 38 liraya ulaşan fiyatlar arasındaki genişleyen uçurumun neden olduğu belirsiz döviz kurları arasında doların yükselmeye devam etmesiyle ortaya çıkıyor. Ancak el-Feki, "beklenen yatırımlarla birlikte önümüzdeki aylarda döviz kurunda istikrar" bekliyor.

İyimser ve endişeli ekonomik açıklamalar arasında, IMF kredisinden tek çıkarı evlilik evi için makul bir fiyata mobilya satın alabilmek olan genç bir gelin var. Bu konuda Kahire Üniversitesi İktisadi ve Siyasal Bilimler Fakültesi İstatistik Bölümü’nden Prof. Dr. Hibe el-Leysi, Şarku’l Avsat'a şunları söyledi: “Kredi ve ileriye dönük yatırımlar vatandaş için sihirli bir çözüm getirmiyor, çünkü fiyatlar her gün belli bir oranda artar, arz ve talep kanununa tabidir.”

“Yani talep ne kadar fazla ve kaynak ne kadar azsa buna bağlı olarak fiyatlar da o kadar yüksek ki şu anda bunu yaşıyoruz. Bazıları tüccarların açgözlülüğüne atıfta bulunuyor, ancak gerçek şu ki ticarete doğrudan etki eden hammadde ve tüm lojistik kaynakların fiyatları artarken tüccarın kâr marjını da dolaylı olarak yükseltmesine izin veriyor.

Ancak aynı zamanda orta vadede piyasa istikrarının gerçekleşme ihtimalini dışlamıyor ve Mısırlı ailelerden satın alma alışkanlıklarını değiştirmelerini istiyor. Mısırlı aileler, sosyal sınıfların korunmasını sağlamak için önceliklerini belirlemeli ve net göstergelere ve acil ihtiyaçlara göre harcama yapmalı” diyor.

Sâre'ye göre satın alma alışkanlıklarını değiştirmek artık bir lüks değil, “koşulların dayattığı bir mecburiyet.”

El-Leysi, “Mevcut durum devam ederse, mevcut kriz ışığında ekonomik seviyelerine uygun daha ucuz mobilya mağazalarına başvurmaları doğaldır” ifadelerini kullanıyor.

IMF'den Mısır'a 3 milyar dolar

Mısır'dan 11 milyar dolarlık proje

Katar'dan, Mısır'a 1 milyar dolar destek