En pahalı alkol sıralamasında Türkiye ikinci

Türkiye, Avrupa’da alkollü içeceklerin en pahalı satıldığı ülkelerin başında geliyor. 28 Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkede ortalama 100 euro olan içki fiyatı, Türkiye’de 163 euro. Satınalma gücü paritesine göre hesaplandığında ise Türkiye alkolde 37 Avrupa ülkesi içinde Arnavutluk’tan sonra en pahalı ikinci ülke.

Türkiye’de 23 Haziran’da tekrarlanan İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerinin ardından şeker, çay, elektrik ve motorine yapılan zamların ardından sigara ve alkollü içki fyatları da yükseldi. Yapılan son değişiklikler ile sigaranın özel tüketim vergisi (ÖTV) 50 kuruş, 50 cl'lik biranın ÖTV'si 42 kuruş, 70'lik rakının ÖTV’si 7.27 lira ve 70'lik şarabın ÖTV’si 58 kuruş arttı.
 
Peki, Avrupa’daki alkollü içki fiyatlarıyla karşılaştırıldığında Türkiye’nin durumu nedir? Bunu birçok şekilde hesaplamak mümkün. Ülkelerde asgari ücretler ve milli gelirler üzerinden bir karşılaştırma yapmak akla gelen ilk seçeneklerden birisi. Örneğin Türkiye’de asgari ücretle alınabilen viski miktarı ile Avrupa ülkelerindekini karşılaştırmak düşünülebilir. Ancak en gerçekçi kıyas olarak satın alma gücü görülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) da katkı verdiği Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) bu konuda oldukça kapsamlı veriler ortaya koyuyor.

AB’de 100 euro olan içki Türkiye’de 163 euro

İlk olarak alkollü içeçeklerin fiyat düzeyi endeksine bakmak gerekiyor. 2018 verilerine göre Türkiye’de alkollü içecekler fiyat düzey endeksi 163. Bu, 28 AB ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan aynı alkollü içeçeceklerin, Türkiye'de 163 euro karşılığı Türk lirası ile satın alınabileceği anlamına geliyor. Türkiye bu alanda 37 Avrupa ülkesi içinde beşinci sırada bulunuyor. En pahalı içki 268 endeks puanı ile İzlanda’da. En ucuz ise 72 puan ile Kuzey Makedonya ve Bosna-Hersek’te.

TÜİK’e göre fiyat düzeyi endeksi; ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi olarak tanımlanıyor. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade ediliyor.

Bu da Türkiye’de alkollü içeceklerin AB ortalamasına göre yüzde 63 daha pahalı olduğunu gösteriyor.

Türkiye’nin satın alma gücü paritesi AB’den yüzde 35 düşük

Satın alma gücü paritesi (SGP) ayrıntılı olarak tanımlanmış mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı olarak tanımlanıyor. Böylece ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıkları giderilmekte ve uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılabiliyor.

Eurostat tarafından açıklanan SGP’ye göre kişi başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) endeksi 2018 yılı geçici sonuçlarına göre 28 AB ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye için 65 oldu. Bu, Türkiye’nin satınalma gücünün AB ortalamasına göre yüzde 35 düşük olduğu anlamına geliyor. Türkiye bu kategoride 37 Avrupa ülkesi içinde 29. sırada yer alıyor. İlk sırada 254 puan ile Lüksemburg bulunurken son sırada 31 endeks puanı ile Arnavutluk yer alıyor.

Türkiye’nin altında yer alan ülkeler şunlar: Romanya, Hırvatistan, Bulgaristan, Karadağ, Sırbistan, Kuzey Makedonya, Bosna-Hersek ve Arnavutluk. Bunlar dışındaki tüm Avrupa ülkeleri Türkiye’den daha yüksek satınalma gücüne sahip.

Türkiye’nin hem alım gücü düşük hem de alkol daha pahalı

Fiyat düzeyi endeksi ve satın alma gücü paritesi şunu ortaya çıkarıyor. Türkiye’nin satın alma gücü hem AB ortalamasından yüzde 35 düşük; hem de Türkiye’de alkol fiyatları AB ortalamasından yüzde 65 daha pahalı. Bu da; Türkiye’de içki fyatlarını oldukça pahalı duruma getiriyor. Alkollü içecekler fiyat düzeyi endeksi, SGP’ye göre kişi başına GSYH endeksi ile karşılaştırıldığında bir ülkenin alkollü içecek satınalma gücüne işaret ediyor. Bu sıralamanın başında 0,31 oran ile Arnavutluk var. Türkiye 0,40 ile ikinci sırada. Bu da Avrupa’da en pahalı alkollü içkinin Arnavutluk’tan sonra Türkiye’de olduğu anlamına geliyor.

Almanlar 100 içki alırken Türkler 29 içki alabiliyor

Türkiye’de SPG’ye göre kişi başına GSYH ile 40 birim alkollü içecek alınabilirken Yunanistan’da 51, İsveç’te 80, İngiltere’de 81 ve Almanya’da 138 birim alkollü içki satın alınabiliyor. Yüzdelik olarak hesaplandığında ise Almanlar bu kategoride 100 birim içki satın alırken Türkiye’de vatandaşlar ancak 29 içki satın alabiliyor.

Öte yandan, ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla temel alınırken, tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına fiili bireysel tüketim endeksleri daha uygun bir gösterge olarak kabul ediliyor. Fiili bireysel tüketim, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet veya kar amacı olmayan kuruluşlar tarafından sağlanan (eğitim, sağlık vb.) hizmetleri de kapsıyor. Bu kategoriden bakıldığında da Arnavutluk’un ardından Türkiye ikinci ülke olarak ortaya çıkıyor. (Euronews)