Emekli ailesini maaşından mahrum edebilir mi?

Memur emeklisiyim. Huzurevinde kalıyorum. Ailem beni terk etti. Vefat ettiğimde emekli aylığımın kendilerine geçmesini istemiyorum. Mümkün mü?

Babamızın çok borcu varken vefat etti. Borçlarından sorumlu olmamak için mirası reddetmeyi düşünüyoruz. Şayet babamızdan kalan mirası reddedersek, babımızın emekli maaşından dolayı dul ve yetim aylığı alma hakkımızı kaybeder miyiz?

Bu soruların cevaplarının, benzer sosyal problemleri yaşayan okurlarımıza yararlı olacağını umarak, yazımıza, memur emeklisinin ailesini emekli maaşından yoksun bırakması sorusunu ele alarak başlayalım.

Emekli Sandığı iştirakçisi olan memura veya Emekli Sandığından emekli aylığı bağlanmış memura karşı kanunen mükellef oldukları görevi yerine getirmede büyük kusur işleyenleri, dul ve yetim aylığından yoksun bırakmakla ilgili düzenleme var.

5434 sayılı Kanunun 77. maddesi uyarınca aşağıda yazılı hallerde dul ve yetimlere aylık bağlanmaz:

1- Kendisinden aylık bağlanacak, iştirakçiyi veya emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alanı kasten ve haksız yere öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenlere veya bu kanun gereğince adi malul sayılacak hale getirenlere;

2- Kendisine aylık bağlatacak iştirakçiye veya emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alana veya ailesine karşı ağır bir cürüm işlediğinden veya bunlara karşı kanunen mükellef olduğu vazifeleri ifada büyük bir kusur işlediğinden dolayı ölüme bağlı bir tasarrufla mirastan yoksun bırakılanlara; dul ve yetim aylığı bağlanmaz.

Yukarıdaki madde metninden anlaşılacağı üzere, emeklinin ölüme bağlı tasarrufla, yani vasiyetname düzenleyerek, kendisine karşı vazifelerini önemli ölçüde ihmal eden eş ve çocuklarını mirastan çıkarması halinde, ölümünden sonra eş ve çocuklarına dul ve yetim maaşı bağlanmaz. Şayet aylık bağlanmışsa iptal edilir. Bağlanmış aylıklar geri alınır.

Mirastan çıkarma düzenlemesi 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 510 ve takip eden maddelerinde yer almaktadır. Söz konusu hükümlere göre, aşağıdaki durumlarda miras bırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla (vasiyetname) saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

1. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,

2. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.

Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakanın ancak buna ilişkin tasarrufunda

(vasiyetname) çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir.

Uygulamada, söz konusu vasiyetnamenin noter huzurunda yapılması gerektiğini belirtelim.

Yukarıda açıkladığımız durumun tam tersi olursa, mirastan çıkarma söz konusu olmadığı halde, dul ve yetimler vefat eden emeklinin borçlarını ödememek için, mirasını kabul etmezseler ne olur?

Vefat eden emeklinin borçlarını ödemek zorunda kalmamak için geride kalan eş ve çocukları mirası reddederse, dul ve yetim aylık hakları düşmez. Reddi miras davası açmak, dul ve yetim aylığı bağlanmasına engel teşkil etmez. Çünkü ölen sigortalının mirasını reddetme durumunda, dul ve yetimlerin ölüm sigortasından faydalanamayacağına ilişkin sosyal güvenlik mevzuatımızda düzenleme yoktur.

Özetle, anne ve babanıza ‘öf bile demeyin’ düsturunu edinen bir kültürün mensupları olarak, bu nevi hallerin istisnai durumlar olarak kalmasını temenni ederiz.