Elon Musk’ın yönetim anlayışını özetleyen 10 ilke

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Elon Musk, aykırı kişiliği ve ezber bozan girişimciliği sayesinde son dönemin en çok konuşulan isimlerinin başında geliyor. Özellikle yönetim anlayışı Musk’ı benzerlerinden ayırıyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, birçokları tarafından yüzyılın girişimcisi olarak kabul edilen Elon Musk’ın şirketlerini yönetme yöntemi noktasında bazı tuhaflıklar olduğu hemen hemen herkesçe kabul ediliyor. Ancak bu tarzın başarıyı getirdiği de bir o kadar tuhaf bir gerçek olarak öne çıkıyor.

Uç noktalarda yaşıyor

Fortune’dan Shawn Tully’nin haberine göre, yüzyılın girişimcisi olarak değerlendirilen bir kurumsal lider için Elon Musk'un şirketlerini yönetme konusunda kesinlikle bazı tuhaflıklar bulunuyor. Sık sık yaptığı çıkışlar, antisemitizmi ve uç görüşleri desteklediği iddiaları ve kurumsal nezaketten genel olarak kaçınması o kadar tuhaf ki, bir şirket sahibi ve hakim hissedar yerine sıradan bir CEO olsaydı, muhtemelen uzun zaman önce gergin bir yönetim kurulu tarafından görevden alınırdı.

Musk gerçekten uç noktalarda yaşıyor. Bir an Tesla için astronomik, ulaşılamaz gelecek değerlemeleriyle övünürken, bir diğer an X'in hissedarlarının neredeyse silineceği çağrısında bulunuyor. Ancak bu yakıcı iksir bir şekilde başarılı olmayı sürdürüyor. İşte Musk'ın yönetim anlayışının 10 maddelik bir özeti…

Vizyonunuzu tanıtın

Musk, otomobil üreticileri için geleneksel kârlılık modelinde devrim yarattığı fütürist bir vizyon satma konusunda uzman bir girişimci. Basitçe ifade etmek gerekirse, Tesla'nın mevcut, yatay seyreden rakamlarını çok yakından izlememek için mesaj atıyor çünkü bunların yaklaşan bir yükselişle alakası yok.

Bu kadar heyecan verici anlatıları döndürme yeteneği, Tesla yatırımcıları ve onun X'ten SpaceX'e kadar olan girişimlerini destekleyen fonlar ve süper zenginler için bir inanç sıçraması yaratıyor. Elektrikli araç üreticisinin hissedarları onun bakış açısını büyük ölçüde kabul etmeseydi, hisse senedi son dönemdeki keskin düşüşten sonra bile otomotiv dışı değerlemede 630 milyar dolar taşıyamazdı.

2023 üç aylık kazanç görüşmelerinden birinde Musk şunları söyledi: “Şirket için 5 kat, belki 10 kat değere giden bir yol görüyorum.” Bu tahminin alt sınırı Tesla'yı Apple'ın bugünkü değerinden yüzde 50 daha değerli hale getiriyor.

Çığır açan yeniliklerin neredeyse yaklaştığını vadetmeye devam edin

Sürekli olarak devrim niteliğindeki yeni ürünleri genellikle kitlesel ölçekte tanıtmanın eşiğinde olması Musk'ın kendine has yöntemlerinden biri olarak öne çıkıyor. Bu aynı zamanda onun yatırımcıları dünyayı değiştirmeye devam edeceğine ikna etme ve gözlerini daha önce hiç görülmemiş kârlarla dolu bulanık bir ufukta tutma yöntemi. Ama her zaman varış tarihlerini erteliyor, sonra tekrar geri iterek hedefleri ikiye katlıyor.

Musk 2019'da dünyanın gelecek yıl yollarda 1 milyon robot taksi göreceğini söyledi. Cybertruck'ı 2021'de teslim etme sözü verdi, ardından girişi 2022 olarak revize etti. Şimdi gerçek üretimin gelecek yılın başlarında başlayacağını söylüyor. Ancak yassı paslanmaz çelik plakalardan dövülmüş ve uzaylı bir ırk tarafından düşürülmüş gibi görünen Cybertruck'ın üretimi son derece zor ve pahalı görünüyor. Bu da Tesla'nın bunu geniş ölçekte karlı bir şekilde yapıp yapamayacağı konusunda şüphe uyandırıyor. Boring Company'nin Los Angeles'ın altında 10 millik bir tünel kazacağına veya Tesla Energy'nin haftada 1.000 güneş paneli sistemi üreteceğine dair muhteşem tahminleri, belki de Musk'un kendisi tarafından bile uzun süre unutulmuş olabilir.

Üretim sürecinin her aşamasını kontrol edin

Musk'a göre iş esas olarak icat ve mühendislikle ilgili. Musk’ın dehası, bir araba veya roket için yenilikçi bir tasarım elde ettiğinde, süper düşük maliyetli, ultra yüksek hacimli bir üretim makinesi yaratma konusunda uzmanlaşmaktan geçiyor. Biyografi yazarı Walter Isaacson'un sözleriyle, Musk, “Ürünleri üreten fabrikaları inşa eden” mimar olarak kendiyle gurur duyuyor.

2008 yılında Tesla'da göreve başladığında, bileşenlerin planlarını hazırlayan mühendisler montaj hatlarından ayrı ofislerde çalışıyordu. Musk onları fabrika katındaki bölmelere taşıdı, böylece bir tasarım sorununun yavaşlamaya neden olduğunu yakından görebildiler ve birçok durumda parçayı kısa sürede yeniden şekillendirebildiler. Musk, aynı zamanda dönüşüm oranı olarak da adlandırılabilecek ‘Aptal Endeksi' (Idiot Index) olarak adlandırdığı şeyin de yaratıcısı. Bu, bitmiş bir bileşenin yapım maliyetinin, içine giren hammaddelerin maliyetine göre ne kadar olduğunu gösteren ölçü anlamına geliyor. Bu, kalıplama ve diğer üretim zincirlerinin sürece neleri eklediğini izole etmesine ve eğer çok fazlaysa daha ucuz bir süreç bulmasına olanak tanıyor.

Isaacson'a göre Musk, SpaceX ve Tesla'daki her üretim ve tasarım mühendisinin, yapmaktan veya tasarlamaktan sorumlu oldukları her parçanın kesin sayısını bilmesini talep ediyor. Maliyetleri aşağı çekmek ya da ortaya çıkması olası sorunlarla yüzleşmeyi onlara bırakıyor. SpaceX, tipik havacılık ve uzay endüstrisi uygulamalarının çoğu parçasının üretiminin dış kaynaktan sağlanmasının aksine, bileşenlerinin yüzde 70'ini kendi bünyesinde üretiyor.

Dikey entegrasyona yoğun bir şekilde yönelen Musk, aynı zamanda kahramanı Steve Jobs'un duruşundan da bu noktada ayrılıyor. Musk gibi Jobs da ürünlerinin tasarımının her yönü üzerinde çalışsa da hem parçaların hem de son iPhone ve iPad'lerin üretimini dışarıdan sağlamıştı. Buna karşılık Musk, her şeyi kendi kapalı döngüsü içinde yapmayı, kendi kaderini kontrol etmek için gerekli görüyor.

Her ne pahasına olursa olsun hacimleri pompalayın

Tesla'nın muhteşem markası, elektrikli araç yarışına önde başlaması ve Musk'un süper verimli üretimi yönetme becerisi, Tesla'ya yıllar boyunca muhteşem kar marjları kazandırdı. Ancak artık Musk kârlılığı ilk sıraya koymuyor. Tesla'nın ikinci çeyrek kazanç açıklamasında belirttiği gibi: “Marjlar ve kârlılıktaki kısa vadeli değişiklikler, özerkliğin uzun vadeli tablosunda gerçekten önemsizdir ve bu rakamların aptalca görünmesine neden olacaktır.”

Tesla, ardı ardına fiyat indirimleri uyguluyor. ABD'de Ocak ayının başından bu yana Model Y Long Range etiketini 65.990 dolardan 49.000 dolara düşürdü. Keskin indirim, faaliyet marjlarını 2022'nin üçüncü çeyreğindeki yüzde 17,2'den bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 7,6'ya kadar düşürdü. Musk'ın özerkliğin yazılım benzeri karlar elde edeceği yönündeki iddiası uzak bir ihtimal olabilir. Ve eğer bu uzak ihtimal kaçırılırsa Tesla, Toyota'nın neredeyse üç katı bir değerleme yapmak yerine ortalama bir otomobil üreticisine benzeme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

Geleneksel kurumsal finansal ölçümleri göz ardı edin

Musk, hissedar değeri yaratan ve yatırımcıların duymak istediği önlemleri nasıl artıracağından bahsetmiyor. Özsermaye veya yatırılan sermaye getirisini nasıl artıracağını veya bu temel göstergeler için ne gibi hedefler belirleyeceğini asla tartışmıyor. Aslına bakılırsa, mali yönetime yaklaşımı düpedüz sorumsuz bile denebilir. 2021'in başlarında, Tesla'daki CFO'sunun 1,5 milyar dolarlık Bitcoin satın alması yönündeki kararını reddeden Musk, bunun çoğunu 2022'de başabaş noktasındayken elden çıkardı ve SpaceX, bu yılın başında imza niteliğindeki kripto para birimindeki pozisyonundan çıkarken 373 milyon dolar zarar etti.

Fortune'un raporuna göre, X'e 13 milyar dolarlık kredi tutan bankalar, Musk'un operasyonları hakkında çok az veri sağlamasından dolayı derin bir hayal kırıklığı yaşıyor. Musk, görevi devraldıktan kısa bir süre sonra X'in CFO'sunu kovdu ve şu ana kadar bu rolü, yerine geçecek birini bulacak kadar önemli görmedi.

Koşullara dayalı anlatıları farklı destek gruplarına aktarın

Musk yakın zamanda X ile olan maceraları hakkında, “Birçok kişinin öngördüğü gibi başarısız olabiliriz” dedi. Kendisi sürekli olarak X'in mali durumunu mümkün olan en kötü şekilde tasvir ediyor. Neden diye sorulabilir. Nedeni basit: Musk, X'i satın almak için yedi bankadan oluşan bir konsorsiyumdan 13 milyar dolarlık devasa bir borç aldı. Anlaşmanın ağır kaldıracından kaynaklanan büyük faiz yükü, X'i sakatlıyor ve Musk'ın, hayal ettiği ‘her şey uygulaması’nı (everything app) oluşturmak için ihtiyaç duyduğu kârdan mahrum kalmasına neden oluyor. Ancak bankalar artık satamadıkları piyasa faiz oranlarının altındaki kredilerle karşı karşıya kalmış durumda. X bankalara ne kadar kötü bakarsa, Musk'ın ya borcu büyük bir indirimle kendisi satın alma ya da alacaklıların ana para tutarlarını büyük ölçüde düşürmelerini sağlama şansı o kadar yüksek oluyor.

Ancak Musk'ın aynı zamanda memnun etmek istediği iki düzine yatırımcıdan oluşan bir listesi de bulunuyor. Bunlar arasında Suudi Arabistan Prensi Alwaleed bin Talal ve Marc Andreessen de bulunuyor.

Musk, Mayıs ayında, çalışanlarına gönderdiği ve basında çokça yer alan bir notta X'in ‘bir gün 250 milyon dolar değerinde olabileceğini’ belirtti ve Temmuz ayında daha da iyi bir performans sergileyerek “X, dünyadaki en değerli marka olacak” dedi.

Konu ciro olduğunda Jack Welch'in çekingen görünmesini sağlayın

Musk, en yetkin ve çalışkan çalışanlar dışında herkesi sürekli olarak dağıtmayan ve işten çıkarmayan bir iş gücünün verimliliği maksimuma çıkarmadığını düşünüyor. Şaşırtıcı bir şekilde, yaklaşımı, her yıl iş gücünün en düşük performans gösteren yüzde 10'unu işten çıkarma politikası uygulayan 1980'lerin yönetim kahramanı eski GE şefi Jack Welch'in yaklaşımına benziyor. 2002'den 2012'ye kadar SpaceX mühendisi olarak Musk'la yakın çalışan Branden Spikes, “Elon her yıl insanların yüzde 10'unun gitmesine izin vermenin mantıklı olduğunu söylerdi. Elon için bunların hepsi matematikti” diyor.

Spikes, Musk için çalışmanın hem acımasız hem de ilham verici olduğunun altını çiziyor. Spikes, “Hiçbir zaman birini sebepsiz yere kovmadı ve sebebin büyük olması da gerekmiyordu" diye anımsıyor ve ekliyor: “Yılda bir hata yapıp affedilebilirsin ama iki hata yapamazsın.”

Spikes ayrıca Musk'un mühendislere diğer çalışanlarından çok daha fazla güvenme eğiliminde olduğunu belirtiyor ve şunları söylüyor: “SpaceX'te, İK ve finans çalışanları da dahil olmak üzere yöneticilerin neredeyse yüzde 100'ü mühendislerden oluşuyordu.”

Halkla ilişkilerden vazgeçin

Musk, 2019 yılında Tesla'nın Halkla İlişkiler departmanını feshetti ve bugün itibariyle Tesla, kendi büyüklüğünde, uzaktan kumanda olmadan faaliyet gösteren tek kamu şirketi olma özelliği taşıyor. Musk’ın diğer şirketlerinin hiçbirinde iletişim personeli yok. Mart ayında Morgan Stanley'de yapılan bir röportajda Musk, esprili bir şekilde disiplinle alay etti: “Belki de propagandadan sorumlu bir başkan yardımcımız ya da büyücülükten sorumlu bir başkan yardımcımız olmalı, bu harika olurdu!”

Musk, kendisini hem X hakkındaki tüm haberlerin kaynağı hem de sitedeki en gürültülü seslerden biri haline getirdi ve son zamanlarda X'teki Yahudi karşıtı bir gönderiyi destekledikten sonra büyük miktarda öfkeye ve reklamverenlerin tepkisine maruz kaldı.

Uzun vadeli performansa göre değil, kısa vadeli hisse senedi fiyatına göre ödeme alın

2017'nin sonunda Tesla yönetim kurulu, Musk'a ‘2018 CEO Performans Ödülü’ adı verilen 10 yıllık devasa bir hisse senedi opsiyon paketi verdi. Bu dilim, piyasa değerinin yaklaşık 50 milyar dolardan 650 milyar dolara yükselmesiyle her biri kademeli olarak kazanılan 12 dilimden oluşuyordu. Buna ek olarak, her hibeyi kesinleştirmek için satış veya kar konusunda yol boyunca yükselen kriterleri tutturması gerekiyordu.

Çok uzun vadeli bir teşvik yaratmak için tasarlanan bu plan arzu edildiği şekilde sonuçlanmadı. Tesla'nın değerlemesi o kadar hızlı arttı ki Musk, birleşik satışların ve Ebitda hedeflerinin çoğunluğuna ulaşarak programa yalnızca üç buçuk yıl kala, 2021 ortasına kadar düzinelerce parçanın hepsini aldı. Bugün Musk, tümü orijinal plandan elde edilen, yaklaşık 137 milyar dolar değerindeki Tesla hisselerinin şaşırtıcı bir şekilde yüzde 21'ini elinde tutuyor. Musk ayrıca Twitter satın alımını ve diğer girişimlerini finanse etmek için elektrikli araç üreticisinin hisselerinden on milyarlarca dolar sattı.

Sorun şu ki, Musk'a artık 2018 maaş anlaşmasının bir koşulu olarak herhangi bir opsiyon ya da sınırlı hisse senedi sağlanmıyor. Dolayısıyla Tesla'nın işletme performansını iyileştirme isteği, bir sonraki hibeye ulaştığı zamana göre çok daha düşük. Gerçekten de Tesla'nın 2023'ün ilk dokuz ayındaki kârlılığı, geçen yılın aynı dönemindeki seviyelerin çok altında seyrediyor.

Para kazandıran bir yan girişimle büyük bir vizyona fon sağlayın

SpaceX'te Musk'ın en büyük hedefi, Starship’i Mars'a götürme arayışı olarak biliniyor. Ancak roket işi para kaybettiriyor. Böylece Musk, 4.400 uydudan oluşan uzay tabanlı bir internet ağı oluşturan Starlink uydu işini başlatarak tutkusunu desteklemenin bir yolunu bulmuş gözüküyor. Sistemin, Rus füzelerinin yarattığı yıkıma rağmen Ukrayna'nın dünyayla iletişim kurmasını sağladığı biliniyor.

Musk, hizmeti sekiz kat artırarak 30.000 uyduya çıkarmayı hedefliyor. Oraya varacak mı? Belki evet, belki de hayır. Takipçilerini en yeni parlak nesnesiyle baştan çıkarabildiği sürece, herhangi birinin Musk’ın ilk etapta verdiği sözleri hatırlayacağı bile şüpheli gözüküyor.

İsrail, Gazze konusunda Musk ile prensipte anlaştı

Elon Musk'dan Kızılay ve Kızılhaç’a bağış

Gazze'ye destek veren Elon Musk hedef oldu

Elon Musk, İsrail'i eleştirdi: Tam anlamıyla soykırım yapmayacaksan...

Elon Musk'tan ChatGPT'ye rakip! Grok piyasada

Musk'ın serveti 200 milyar doların altına geriledi