Ekonomiler için yeni tehlike zombi şirketler

Kovid-19 etkileriyle boğuşan hükümetlerin önlem paketleri küresel borçluluğu en son 2. Dünya Savaşı’nda görünen düzeylere yükseltti. Uzmanlara göre borçlanma talep ve yatırımları teşvik ederse, iyi bir şey. Fakat borçlanma sadece tasarrufların artmasına yol açar ve talebi tetiklemezse, bu döngü sürdürülebilir değil ve büyüme için ayak bağı olabilir.

Gelişen ülke tahvilleri yükselişte

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) verilerine göre gelişmekte ve kalkınmakta olan ülkeler nisan ayından bu yana 83 milyar dolar sermaye çekebildi. ABD Merkez Bankası’nın martta açıkladığı dev programlar ve faizleri sıfıra indirmesi sonrası gelişen ülke devlet tahvillerinin göstergesi niteliğindeki JPMorgan EMBI Global Diversified endeksi 23 Mart’tan bu yana yaklaşık yüzde 20 yükseldi.

Borçlanma normalde talebi teşvik etmeli ama...

Borçlanmanın sadece finansal kriz riski taşımadığını fakat büyüme üzerinde de olumsuz etkileri olduğunu söyleyen ekonomistlerin de sayısı artıyor. Bunlardan biri de Chicago Üniversitesi İşletme Fakültesi Ekonomi ve Kamu Politikaları Profesörü Amir Sufi. Sufi, FT’ye verdiği demeçte “Kreditörler ve borçlananlar aldıkları parayı farklı şekilde kullanıyor. Normalde talebi ve yatırımları harekete geçirmesi gereken borçlanma, tasarrufa yönelen bankalar ve Almanya gibi tasarruf fazlası olan ülkeler nedeniyle talep ve yatırıma değil tasarrufa dönüşüyor” diyor.

...bu döngü dünyayı Japonya’ya benzetecek

Bu durum Sufi’ye göre faizlerin düşmesine, daha fazla borçlanmaya ve borçluluğun artıp talebin yükselmediği döngünün devam etmesine yol açıyor. Bunun sürdürülebilir olmadığına dikkat çeken ekonomist “Çünkü bu dünyayı büyümenin vasatın da altında olduğu Japonya’ya benzetecek” diye uyarıyor.

İlk sinyal İtalya’nın notunun kırılması

Ekonomistler bu borç yükünün nasıl paylaşılacağını, tahvil ihraçlarındaki artışın piyasaları nasıl etkileyeceğini ve bunun uzun vadede büyümeye ne gibi etkisi olabileceği konusunu masaya yatırmaya başladı. İngiliz gazete Financial Times’da yer alan bir analizde borçluluktaki bu hızlı artışın ilk etkilerinin görülmeye şimdiden başladığı belirtiliyor ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in İtalya’nın kredi notunu BBB-’ye indirmesini buna bir örnek olarak gösteriyor.

'Borç bedele rağmen şu anda gerekli’

Öte yandan Harward Üniversitesinden Kenneth Rogoff Goldman Sachs’a yaptığı açıklamada “Politika yapıcıların aynı adımları atmasıyla ilgili bir sorunum yok eğer bizi bu krizden tek parça halinde çıkartabileceklerse” diyor ve ekliyor: “Tabii bunun bir bedeli de olacak, ama bu şu anda herkes için bu bedeli ödememiz gerektiği gerçeğini değiştirmiyor. Bedele rağmen şu anda yapılması gereken bu.”

Kovid-19 paketleriyle borçluluk oranları tavan yaptı

ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs da ‘hükümetlerin pandeminin etkisini bertaraf etmeyi amaçlayan müdahalelerinin küresel borçluluk düzeyini 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana görülmemiş düzeye yükselttiğini’ söylüyor.