Ekonomide son 20 yılın en kötü dönemi

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek liderliğindeki ekonomi yönetimi, devralınan ekonomik tabloyu “rasyonel zemin”e döndürme yolunda yoğun bir mesai yürütüyor.

“Yeni ekonomi modeli” sonrası rasyonel zemine dönmeye çalışan Türk ekonomisi için 2023 yılı birçok önemli göstergede son 20 yılın en kötü dönemi oldu. Merkezi yönetim bütçesinde gelirlerin giderleri karşılama oranı 2023 yılında yüzde 78,7’ye kadar düştü. 2024’te planlanan beklenti ise yüzde 75,9’a kadar düşmesi. Bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranının 2023 yılında yüzde 5,4 gerçekleşmesi bekleniyor. 2024’te bunun yüzde 6,4’a yükseleceği tahmin ediliyor.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın (HMB) verilerine göre AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılının sonunda merkezi yönetim bütçesinde gelirlerin giderleri karşılama oranı yüzde 66,4 idi. AK Parti iktidarının yaptığı ilk bütçe olan 2003 sonunda ise bu oran yüzde 71,5’e çıktı.

Bu oran 2004’te yüzde 80,8’e çıkarak önemli bir toparlanmanın başlangıcı oldu. 2009’daki yüzde 80,3 dışında bu oran 2003 yılına kadar hiç yüzde 85’in altına düşmedi.

2003’te gelirlerin giderleri karşılama oranı yüzde 78,7 oldu. Bu oran 2004-2023 yılını kapsayan son 20 yıldaki en düşük değer olarak kayıtlara geçti.

2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa göre merkezi yönetim bütçesi gelirleri 8 trilyon 353 milyar 29 milyon 549 bin; giderleri ise 11 trilyon 7 milyar 879 milyon 53 bin lira öngörülüyor.

Böylece gelirlerin giderleri karşılama oranı yüzde 75,9’a kadar düşecek. Bu beklentinin ne kadar gerçekleşeceği ise yıl sonunda ortaya çıkacak.

Bütçe açığında rekor bekleniyor

2002 yılında yüzde 11,1 olan bütçe açığının GSYH’ye oranı, 2003 yılından itibaren alınan tedbirlerle azalarak 2006 yılında yüzde 0,6 seviyelerine kadar düştü. Küresel krizin etkisiyle 2009 yılında yüzde 5,2’ye çıkan bütçe açığının GSYH’ye oranı 2022 yılında yüzde 1 olarak gerçekleşti.

2023 yılı verileri henüz resmen netleşmedi. Eylül 2023’te yayımlanan Orta Vadeli Program’da bu oran yüzde 6,4 olarak öngörülmüştü. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz bütçe kanunu görüşmelerinde bu oranın yüzde 6’nın altında gerçekleşmesini beklediklerini söyledi.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) hesabına göre ise bütçe açığının OVP’de hedeflenen 2023 GSYH’sine oranı yüzde 5,4 civarında olacak.

Cevdet Yılmaz 2024 yılındaki oranın da yüzde 6,4 olarak tahmin ettiklerini açıkladı.

2023 yılı GYSH’si 29 Şubat perşembe günü açıklanacak.

Faiz harcamaları artacak

Faiz harcamalarının 2024’te artması bekleniyor. Türkiye 2003-2023 arasında faize 563 milyar dolar ödedi. 2023’te 28,4 milyar dolara ulaşan faiz ödemesi 2011 yılından bu yana yıllık en yüksek değer oldu.

2023’te iktidarın topladığı 100 lira verginin 15 lirası faize gitti. 2024 yılında toplanacak vergilerin de en az 17 lirası faize gidecek.(Euronews)

FKB Ekonomik Görünüm Endeksi ocakta 98,97 oldu

HSBC'den Türkiye ekonomisi analizi