e-fatura uygulamasında gümrük işlemleri

Ülkemizde, elektronik dönüşüm süreci kapsamında birçok alanda yenilikler ve gelişmeler devam ediyor. Şu anda e-fatura uygulamasına kayıtlı olan 62 binden fazla mükellef bulunuyor. Bu mükelleflerin birçoğunu etkileyecek olan elektronik vergi uygulamaları ile ilgili gündemdeki en sıcak gelişmelerden biri ise 15.12.2016 tarihli tebliğ ile e-fatura kullanan mükelleflerin, 01.07.2017 tarihi itibari ile ihracat faturalarını da e-fatura olarak düzenlemeleri zorunluluğunun getirilmesi oldu.

Tebliğ ve kılavuzlarda kapsam ve uygulamaların nasıl işleyeceği ile ilgili bilgiler detaylı bir şekilde anlatılmış durumda. Bunları özetlemek gerekirse;

İhracat faturalarının e-fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu sadece Gümrük Beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturalarını kapsarken; diğer belgelerin (Serbest Bölge İşlem Formu, transit ticaret formu vb.) ekinde yer alan ihracat faturaları ise e-fatura kapsamı dışında bırakıldı. İhracatta mükelleflerin karşılaşabileceği özellikli durumlar ve sorunlara hızlı bir şekilde aksiyon alınması gerekliliğinden dolayı da Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Portal (GİB Portal) uygulamasının bu ihtiyacı karşılayamadığı belirtildi. Ayrıca GİB Portal; manuel olarak ihracat ve yolcu beraberi eşya faturasına da ilk etapta destek veremeyeceğinden, kullanımının tavsiye edilmediği kılavuzlarda vurgulandı.

Elektronik vergi uygulamalarının yükümlülük kapsamlarının günden güne genişletilmesi ve E-Fatura Uygulamasında Gümrük İşlemleri gibi yeni fonksiyonların da hayata geçirilmesiyle beraber, mükelleflerin bu uygulamalara adapte olma aşamasında dikkat etmeleri gereken bazı önemli konular ortaya çıktı. Mükelleflerin erkenden aksiyon alabilmesi ve karşılaşabilecekleri sorunlarla ilgili farkındalık yaratmak için, dikkat edilmesi gereken olası bazı durumları değerlendirdik.

Gümrük komisyoncuları aracılığıyla ihracat faturası kesen mükellefler

Bilindiği gibi elektronik vergi uygulamaları kapsamındaki uygulamalara Özel entegrasyon, entegratör veya GİB Portal yolu ile dahil olunuyor. Buna göre; eğer mükellefler ihracat yaparken gümrük komisyoncuları aracılığı ile fatura kesiyor ise yeni sistemde dikkat etmeleri gereken bazı durumlar ortaya çıkıyor. Örneğin; hâlihazırda GİB Portal yöntemini kullanan mükellefler, gümrük komisyoncusunun fatura kesebilmesi için fazladan mali mühür temin etmek ve bu mali mührü gümrük komisyoncusuna teslim etmek durumunda kalacaklar, fakat mali mührü komisyoncuya vermek sakıncalı olabilir. Özel Entegrasyon yöntemi ile ERP sistemini entegre eden mükellefler ise kendi gümrük komisyoncularının uzaktan erişebileceği bir portal tasarlayarak ya da ERP’lerine uzaktan erişim imkanı sağlayarak bu sürece erkenden hazırlıklı olmalıdır. Son olarak; entegratör aracılığıyla sisteme dâhil olan mükellefler ise kendi gümrük komisyoncularının entegratörün web portalına erişimini sağlamak durumunda kalacaklardır. Bu durum için de, entegratör firmalarıyla önceden görüşüp, gerekli altyapıyı sağlamalarını istemenin, gümrük komisyoncuları tarafından faturaları kesilen mükellefler için, önceden alınması gereken bir önlem olduğu görüşündeyiz.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın (GTB) faturayı kabul etmemesi durumunda yapılması gerekenler

Çeşitli durumlarda GTB tarafından kabul edilmeyen veya kısmî kabul edilen bazı faturalar olabilir, dolayısıyla da bu faturaların ERP sistemlerinde iptali ve düzeltilmesi gerekliliği gibi durumlar söz konusu olacaktır. Fakat mükelleflerin birçoğunun kullandığı faturalama yazılımlarının buna olanak vermemesi genel bir durumdur. Bu gibi durumlara hazırlıklı olmak için mükelleflerin şimdiden ERP’lerindeki faturalama sürecini tekrar gözden geçirmesi ve yazılımcılarıyla görüşerek buna uygun aksiyon almaları yararlarına olacaktır.

Mal ihracatı faturasında hizmet kalemleri bulunması halinde

Gümrük işlemleri kılavuzunda da açıkça belirtildiği gibi; ihracat faturalarının e-fatura olarak düzenleme yalnızca Gümrük beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturaları için geçerlidir; fakat bazı durumlarda navlun, sigorta vb. hizmet kalemleri de mal ihracı faturalarında ayrı bir satır olarak yer alabiliyor. E-fatura kapsamında oluşturulan ihracat faturalarında her kalem için GTİP kodunun girilmesi gerekliliğinden dolayı da bazı mükelleflerin GTİP kodu bulunmayan bu hizmet kalemlerini nasıl faturalayacakları konusunda sorun yaşayabileceklerini öngörüyoruz. Bu gibi durumlarda GTİP kodu bulunmayan hizmet kalemlerini, mal kalemlerinin satırlarına yedirip açıklama kısmında da yapılan bu işlemi detaylıca belirtmek gerekecektir. Ya da bu hizmet kalemlerini fatura altı toplamlar kısmında ek maliyet ya da iskonto olarak gösterebilirler. Bu gereksinimler mükelleflerin hazırladıkları e-fatura dosyasında değişikliğe sebep olabilir.

Dikkat edilmesi gereken diğer hususlar

Mükelleflerin dikkat etmesi gereken diğer bir önemli konu da; her ihracat faturasının yalnızca bir gümrük beyannamesine konu olması gerektiğidir. Bir fatura birden fazla gümrük beyannamesine konu olamaz fakat bir gümrük beyannamesinde birden fazla fatura olabilir. Standarda uygun şekilde e-fatura oluşturabilmek için bu gibi durumlara dikkat edilmelidir.

Bu bilgiler ışığında; e-fatura uygulamasını kullanan mükelleflerin, şu anda ihtiyari olsa da 01.07.2017 tarihinden itibaren zorunlu olacak olan e-faturada gümrük işlemleri uygulamasına geçmeden önce sistemsel altyapılarının hazırlıklarını tamamlamaları ve karşılaşmaları muhtemel sorunları önceden belirleyip bunlar için önlem almaları gerektiğini hatırlatmak isteriz.

EY Türkiye Danışmanlık Bölümü Kıdemli Müdür Cem Onat