Döviz borcuna 3 kat sınırı

Reel sektörün döviz borcuna yönelik yeni model netleşiyor. Reel sektörün kur riskine karşı getirilecek sistemde 15 milyon doların altındaki borcu olan şirketlerle, 15 milyon doların üstünde borcu olan şirketlere ayrı sistem uygulanacak. Öncelikle 15 milyon doların altında borcu olan küçük ve orta boy işletmelerle ilgili tedbirler alınacak. 3 kat sınırı getirilecek.

RAPORLAR ESAS OLACAK

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek hafta içinde reel sektörün döviz borçlanmasına yönelik modele ilişkin açıklamalar yaptı ve dövizle borçlanmanın yasaklanacağını söyledi. Modelin nasıl olacağına yönelik gözler Merkez Bankası’na çevrildi. Merkez Bankası’nın gerçek ve tüzel kişilerden döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek için her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilmesine yönelik yetkiyi artık kullanabilir hale geldi. İlgili yasal düzenleme Resmi Gazete’de de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Merkez Bankası şirketlerden veri toplarken bağımsız denetim raporlarını esas alacak. Türev işlemlerde bazen bilgi almakta zorlanan Merkez Bankası daha kapsayıcı bilgilere yasanın verdiği yetkiyle ulaşabilecek.

İKİLİ SİSTEM OLACAK

Merkez Bankası yaptığı çalışmalarda son aşamaya geldi. Toplam borcun yüzde 16-17’lik kısmı küçük ve orta boy işletmelerin borçlarından oluşuyor. 15 milyon doların altında borcu olan işletmeler için 3 kat formülü devreye girecek. İşletmenin geliri 2 milyon dolarsa 3 katı ancak 6 milyon dolar borçlanabilecek. Ancak bu geriye dönük kredileri etkilemeyecek. Yeni alınacak döviz kredileri için sistem geçerli olacak. 15 milyon doların üstündeki borçlar için ise hedge sistemi devreye girecek. Yüzde 20’den başlayarak kademeli hedge etme zorunluluğu getirilecek. Büyük firmalar borçlarının belli bir kısmı için örneğin yüzde 20 başka bir enstrümanla riskini azaltacak. Hedge sistemi riski azaltmak için uygulanan bir model.

ARTIŞTA KAMU-ÖZEL İŞBİRLİĞİ ETKİLİ

MERKEZ Bankası uzmanlarından Fatih Yılmaz ile Mehmet Selman Çolak’ın hazırladığı Reel Sektör Döviz Pozisyonu ve Risklerin Dağılımı çalışmasına göre, Türkiye ihracatının yüzde 94’ünü elinde bulunduran imalat sanayinin döviz kredilerdeki payı gerilerken, enerji, ulaştırma, depo, haberleşme ve inşaat sektörleri döviz kredileri payları önemli ölçüde arttı. Son 10 yıldaki artışta Kamu Özel İşbirliği (KÖİ)kapsamındaki altyapı ve şehir hastaneleri projelerindeki döviz kredileri etkili oldu. Çalışmada, “KÖİ yatırımları içerisindeki yenilenebilir enerjisi üretimi, elektrik dağıtımı, otoyol/köprü ve havaalanı gibi projelerde kamu alım garantisi var. Hizmet/ürün satın alımı, kiralama veya dolaylı yöntemlerle kamu garantisi kapsamına giren KÖİ projelerinde kullanılan döviz kredileri 31 milyar dolar hesaplandı” denildi.

HANGİ FİRMA NE KADAR BORÇLU

MERKEZ Bankası uzmanlarının çalışmasında firmaların borçları da sıralandı. 100 bin liraya kadar döviz borcu olan firma sayısı 2 bin 741. 100 bin ile 1 milyon lira arasında döviz borcu olan şirket sayısı 8 bin 362, 1 ile 5 milyon lira arasında borcu olan şirket sayısı 7 bin 335, 5-10 milyon lira arasında 2 bin 341, 10-50 milyon lira arası 3 bin 833 firma, 50-100 milyon lira arası borcu olan şirket sayısı 836, 100 milyon lira ile 1 milyar lira arasında borcu olan firma sayısı bin 9, 1 milyar lira üstü borcu olan firma sayısı da 105. Toplam 26 bin 562 şirketin döviz borcu bulunuyor. 50 milyon liranın altında borcu olan şirket sayısı 24 bin 562. (Hürriyet / Neşe Karanfil)