Doların rezerv para konumu tehlikede mi?

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonucunda uygulanan ağır ekonomik yaptırımlar Rusya’yı Çin’e ekonomik olarak yakınlaştırdı. Bu durum Çin’in ekonominin destekleneceği ve doların rezerv para birimi özelliğini yok edeceği yönündeki spekülasyonlara yol açtı. Wall Street Journal yazarı Andy Kessler ise doların rezerv para gücünün temellerini sorgulayarak yaptırımlar sonucu dolara zarar gelmeyeceğini öngörüyor. Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, doların küresel konumuna bir ABD vatandaşı perspektifiyle yaklaşan Kessler savaş zamanlarında küresel ekonomide değişimlerin yaşanabileceğini ve doların gücünü koruması gerektiğini belirtiyor. İşte Kessler’ın o yazısı:

“ABD kapitalizmin değer katmanlarıyla kendi kendini organize eden teşvike dayalı bir yapıdaki yatay bir imparatorluğun merkezinde oturuyor. Bu sistem “herkesin ihtiyacına göre aldığı” bir Marksist safsatası değil. Bulunduğunuz konumu kazanmak zorundasınız. Amerikan Doları’nı bu katmanları birbirine bağlayan iplik ve hatta bir koli bandı olarak düşünün. Dünya genelindeki 12,8 trilyon dolarlık döviz rezervlerinin yaklaşık %60'ı dolar. Amerika'nın "fahiş ayrıcalığı", dünyanın en önde gelen rezerv para birimi olan ‘yüce dolar’ tehdit altında mı? Bu ihtimal umurunuzda olmalı mı?

Yaptırımlar Rusya'ya ağzının payını verdi. 630 milyar dolarlık yabancı para rezervinin büyük bir kısmı donduruldu. Oligarkların yatlarına el konuldu. Visa, Mastercard ve American Express Rusya'da hizmetlerini askıya aldı. Apple ve Google Pay'in durması, Moskova'nın metrosunda nakitsiz geçişleri durdurdu. Netflix'ten Nike'a birçok şirketten kadar gönüllü yaptırımlar yürürlükte.

Rusya'yı küresel finans sisteminden çıkarmak doğru bir hamle miydi? Hayır diyenler bunun rezerv para birimi olarak dolar için bir sonunun başlangıcı olduğunu düşünüyor. Zira Rusya Çin'le yakınlaşacak ve yuana uyum sağlayacak veya kripto para birimlerini benimseyecek. Çin dolar satmaya başlayabilir. Aslında bakılırsa, 2014'ten bu yana Çin ve Rusya ikili ticaret için dolara olan bağımlılıklarını ciddi şekilde azaltmaktaydı.

Dolar, Temmuz 1944'teki Bretton Woods Anlaşması'ndan bu yana dünyanın rezerv para birimi haline geldi ve dolar altına ve diğer müttefik para birimleri dolara sabitlendi. Bu sadece bürokratik bir bildiri niteliğinde değildi. II. Dünya Savaşı'ndaki müttefiklerin çabalarını finanse ettikten sonra ABD güçlü bir konuma gelmişti. Savaş ve refah harcamaları nedeniyle 1971’de oluşan bütçe açıkları dönemin ABD Başkan Richard Nixon'ın altın standardını kaldırmasına yol açmıştı ve Amerika neredeyse bu ayrıcalıklı statüsünü kaybediyordu.

Bugün ülkeler, Amerika'nın sanal ‘Benjaminler’ini (100 doların üzerindeki fotoğraf olan Benjamin Franklin) hala sanal banka kasalarında modern bankacılığın altını olarak tutuyorlar. Çin hazinesinde 1 trilyon dolardan fazla dolar varlığı bulunuyor. Rusya'nın dondurulmakta olan yaklaşık 500 milyar dolarlık döviz rezervinin yaklaşık 100 milyar dolarlık kısmı dolar varlığı.

Fakat bu ülkeler neden dolar tutuyor? Para birimini ne destekliyor? Geleneksel cevap, ABD hükümetine olan "tam güven” ve ABD’nin kredibilitesidir. Biri bu, biri de artık Moskova’da 3,65 doların size Starbucks büyük boy latte getiremeyecek olması. Doları asıl destekleyen şey, Amerika'nın büyüyen üretken ekonomisinin gelecekteki vergi üretme yeteneği ve bu ekonominin gücünü savunmak için sahip olduğu savunma yapısıdır. Bu olmadan, yatay biçimde yapıştıran bir koli bandı da olmaz.

Güney Kore, Tayland, Endonezya ve özellikle Rusya bunu 1990'ların sonundaki döviz krizi sırasında zor yoldan öğrendi. Ödeyebileceklerinden daha fazla borçları olmasının ardından kendi para birimlerini korumak için yeterli miktarda yabancı para rezervi tutmadılar ve vade geldiğinde bankalar kredileri dolar üzerinden belirledi. Arjantin, Venezuela ve Zimbabve de bunu öğrendi.

Tıpkı Rusya’nın olduğu gibi Çin’in gayrisafi yurtiçi hasılası Meksika’nın biraz üzerindedir ve ABD’nin altıda biridir. Çin Yuanı’nın değeri ülkenin devam eden ekonomik büyümesindedir. Şimdilerde ise 2022 büyümesi sadece %5,5 olarak görülüyor. Çin'in küresel müşteriler için daha fazla iPhone, oyuncak, ayakkabı ve barbekü monte etmeye devam etmesi gerekirken, ülke aynı zamanda daha yüksek yatay katmanlara geçmek için mücadele ediyor.

Sadece haftalar içerisinde Çin, Rus Rublesi ile hangi varlığı tutuyorsa bu varlıklar %40 değer kaybetti. Rusya veya diğer ülkeler de yuan tutarsa, örneğin Çin’in Tayvan'ı işgal etmesi sonucu oluşabilecek yaptırımlarla sıkıştırılarak benzer bir devalüasyon riskiyle karşı karşıya kalacaklar. Çin ve Rusya, sadece ruble ve yuan tarafından desteklenmenin karşılıklı yanılgısı konusunda dikkatli olmalıdır. Ve umarım Rusya kripto paraya yüklenir. Bu alandaki bir düşüş 90'lardaki döviz krizini adeta bir piknik havası gibi gösterecektir.

Benjamin Franklin'in bugünün ABD liderlerine söyleyebileceği gibi, "Eğer bunu koruyabilirseniz, rezerv para birimi statüsüne sahipsiniz." Peki ne yapmalı?

ABD Merkez Bankası faiz oranlarını hemen yükselterek doları sağlamlaştırmalı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'ın dağların tepelerinden "güçlü bir dolar ulusal çıkarımıza" diye bağırması gerekiyor. Mali açıkların sona erdirilmesi, olağanüstü hazine tahvilleri için bir teklif yarışı oluşturarak güçlü ekonomiye yardımcı olacaktır.

ABD şirketlerinin tedarik zincirlerini güncellemesi gerekiyor. İlaçlar ve iPhone gibi ürünler sadece Çin'den geliyorsa, bu bir sorundur. Bunun için Biden yönetiminin, ‘Birliğin Durumu’ konuşmasında duyduğumuz ve Donald Trump dönemindeki "Önce Amerika" konuşmasını tekrarlayan sendika yanlısı "Amerikan Malı Satın Alın" sunumunu bırakmalıdır. Apple’ın, iPhone'ları sendikaların ağırlıklı olduğu Michigan'da bir araya getirilemiyor. Amerika'nın gücü, Vietnam, Güney Afrika ve Doğu Avrupa ülkeleri gibi alt yatay katmanlardaki müttefiklerimizden mal ve hizmet satın almaktan geliyor. Bununla uğraşmayın.

ABD'nin Çin veya Rusya'nın nerede küçük bir avantaja sahip olabileceği ilaç, genetik, yapay zeka, siber savaş gibi alanların farkına varmanın ve Warp Speed Operasyonu (pandemi sürecinde ABD’nin aşıyı bulmak için oluşturduğu kamu özel sektör ortaklığı) benzeri programlarla bu sektörlerdeki siparişlerin ve ön ödemelerin yolunu tıkamak yerine teşvik etmenin zamanı geldi.

Rusya'ya uygulanan yaptırımlar doları hemen hiçbir tehlikeye atmayacak, ancak savaşlar değişimlerin gerçekleştiği zamandır. Amerika rezerv para statüsünü riske atmamalı. Diğer ülkeler dolar satmaya başlarsa enflasyon gerçekten artacak. Amerika’nın ayrıcalığı korunmaya değer ve söylemesi yapmaktan daha kolay.”

Rusya temerrüde düşerse ne olacak?

Rusya Merkez Bankası, bankalardan altın almayı durdurdu

Rusya'ya 3.3 milyar euroluk yeni darbe

Rus oligarkların serveti 118 milyar dolar