Dolar yeni saatli bomba

AK Parti’nin yüzde 49.4’le iktidara taşınmasıyla aylardır havasından geçilmeyen dolar düşüşe geçti. “İşte tek partinin gücü” diyorduk ki yeni bir yükseliş dalgasıyla karşılaştık. Milliyet yazarı Songül Hatısaru, ekonomist Özgür Altuğ’un kapısını çaldı. Altuğ, “Dolar saatli bomba” diyerek durumun önemini özetledi. İşte Hatısaru'nun o röportajı;

Seçimleri, Türkiye’ye eleştirilerini farklı platformlarda dile getiren dış dünyayı bile şaşırtacak bir oy oranı zaferiyle geride bırakan AK Parti, bir kez daha bölgedeki kilit oyuncu olduğunu herkese göstermiş oldu. Geçen hafta neredeyse küçük çocukların dahi sohbet konusu AK Parti’nin kendisini tek başına iktidara taşıyan yüzde 49.4 oy oranıydı. Bu seçim başarısına paralel olarak geçen hafta en az sonuçlar kadar konuşulan ikinci konu ise, ‘peki doların durumu ne olacak şimdi’ idi. Herhalde bir sıralama yapılsa Bahçeli, Kılıçdaroğlu partilerini bırakıp gidecek mi sorusunun hemen ardında ‘dolar nereye kadar düşecek’ sorusu geliyordu.

Soru, geçen hafta Balmain ve H&M’in izdihama benzer görüntülere sahne olan, insanların ezilme tehlikesi geçirdiği özel alışveriş partisi için aldığım, ‘davetiyen var mı, seninle gelebilir miyim’ sorularını solladı. Dile kolay daha bir ay önce 3.10 seviyesindeydi doların fiyatı. Bugün ise 2.90 lira verip 1 dolar alıyorsunuz. O gün 100 bin doları sattığınızda hesabınıza 310 bin TL geçiyordu, bugün ise 290 bin TL. Mesela 100 bin doları olan bunu bir ay önce sattıysa, bugünkü kur itibariyle kazandığı 20 bin TL cebinde duruyor. Ki düşünün dolar AK Parti’nin seçimlerde aldığı yüksek oy oranına paralel bir düşüş yaşamamış, düşüşe karşı ciddi bir direnç göstermiş olmasına rağmen.  
 
Stres kaynağı

Seçim sonrasında lüks alışveriş merkezlerindeki havaya bakılırsa parası olanlar dolarları seçim öncesinde bozdurmuş, keyifler yerinde. Ama gelen sorular gösteriyor ki önemli bir kesim yüzde 49.4’e dolarda yakalandı! Koalisyon hesaplarıyla insanlar risk almak istemedi ve pozisyonlar korundu gibi geliyor bana. Adını istemediği için yazmadığım ünlü bir dizi sanatçısının annesi sohbetimizde, ‘seçimden önceki son hafta bana bir kararsızlık geldi, bankayı aradım yarısını bozdurdum, yarısı TL’de kaldı.

Keşke hepsini bozduraydım, şimdi ne kardayım ne zararda, CHP gibiyim deyince’ tüm masa katıldık gülmekten. Belli ki halkımızın sağduyusu burada da gündeme gelmiş, bir kesim dolarının yarısını satmış hemen seçim öncesinde. Ha bir de dolarını bozdurup keyfini çıkaranların sorusu var tabii, “dolar tekrar 2.70’lere geriler mi, veya 3.10’a gider mi, gitme ihtimali varsa 2.90’lardan alsam mı?”

Doların olması da, olmaması da bugünlerde küçük küçük tasarrufları olanlar için dahi ciddi bir stres kaynağı. Peki, dolarda bu saatten sonra ne yapılabilir? Lafı hiç uzatmadan bu noktada isabetli tahminleri, Amerikalı, Avrupalı yatırımcıların Türkiye’deki dolar alım satımlarının şifrelerini çözmesiyle de tanınan BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ’a bırakıyorum
 
Tren kaçmadı ama...
 
 Doların seçim öncesinde fiyatı 3.10’a kadar yükseldi, oradan satmayanlar için tren kaçtı mı?
 
Tren henüz kaçmış değil. Bu trenin uğrayacağı daha çok istasyonlar olacak. Diğer bir ifadeyle Amerikan Merkez Bankası kaynaklı risk fiyatlaması nedeniyle önümüzdeki 12-18 aylık dönemde iki tarafa da oynaklık olacak. Dolayısıyla şu ana kadar dövizini satamamış olanlar açısından kaygılanacak bir durum yok.

Ama şu anda dövizin de FED nedeniyle saatli bomba olduğunu da unutmamak gerekiyor.
2.70 fırsat olabilir
 
Peki doların şu anda fiyatı olan 2.90 seviyesinden alım yapılabilir mi? Yükselince satmak için fırsat var mı?
 
Hemen seçim sonrasında verilen pozitif tepkinin rasyonel olduğunu düşünmekle birlikte, piyasaları yakından takip edenlerin de izlediği gibi sonraki günlerdeki piyasa tepkisi sanılanın aksine negatif oldu. Dolar kuru 2.75 seviyesini gördükten sonra yeniden 2.90 seviyesine yükseldi. Oysa seçim gününden hemen önce 2.91 seviyesindeydik.
Bu kadar hızlı yukarı yönlü hareketin tekrarlanması ağırlıklı olarak hem dışarıda FED ile ilgili kaygılar hem de içeride piyasaların yakından takip ettiği hassas diyebileceğimiz konuların beklenenden önce piyasaların önüne gelmesi etkili oldu. Bu noktadan döviz alınması hele hele tek parti iktidarı önümüze gelmişken makul gözükmüyor ama birçok piyasa profesyonelinin ifade ettiği gibi 2.70’li seviyelerden döviz alımı yeniden denenebilir.
 
 Yatırımcı biraz dolar tutsun diyorsunuz ama ne olabilir, neyin yolunu gözlemesi lazım? İyisi mi siz bize istediğiniz bir vadeye kadar beklediğiniz yukarı doğru ihtimallerini anlatın.
 
Tutsun derken tasarrufların daha dengeli korunması anlamında söylüyorum bunu. Bu seviyelerden yeni döviz alın demiyorum. Ama önümüzdeki dönemde döviz kurunun trendini belirleyecek gelişmeleri çok yakından takip etmek gerekiyor.

Ayrıca küçük yatırımcının sürekli döviz al-sat yapmasının özellikle dalgalı denizde doğru bir strateji olmadığını düşünüyorum. Nelerin takip edilmesi gerektiği konusuna gelecek olursak; tabii ki öncelikle FED’i takip ediyor olacağız. Şu andaki durumda gözler ve fiyatlamalar aralık ayında bir faiz artırımına kaymış durumunda.

Faiz artışı fiyatlaması olgunlaşırsa global piyasalarda doların daha da değer kazanması yani TL’nin de diğer para birimleri gibi dolar karşısında değer kaybetmesi beklenmeli. İçeri de ise döviz ve diğer piyasaların yakından takip edeceği konular: AK Parti ekonomi takımının profili, Merkez Bankası’nın para politikası, barış süreci, bölgesel gelişmeler ve Türkiye’nin bu gelişmelere tepkisi, başkanlık sistemi ve yeni anayasa olacak gibi gözüküyor. Bu alanlarda piyasa dostu yaklaşımlar TL’nin bu istasyonlarda dolar karşısında değer kazanmasına imkan verecek.

Halkımız doları takip ettiği için hep dolar konuşuyoruz ama esasında dolar ve euro’dan oluşan döviz sepetine karşı TL’nin durumunu takip etmenin daha doğru olduğunu da bir kez daha hatırlatmak isterim.
 
Dışarısı karışırsa 3.10 bile geride kalır

Altuğ, dolar 3.10 fiyatını yeniden görür mü sorumu şöyle yanıtlıyor: “Aşağıda 2.70 dolar kuru işlerin yolunda gitmesi durumunda görebileceğimiz dip gibi görünürken, yukarıda ise yurtdışında işlerin karışması durumunda 3.10’dan daha da büyük yükselişler görebileceğimizi düşünüyorum.

Yeni hükümetin hem reel sektörün hem de finans piyasalarının beklediği reformları hızla hayata geçirmesi durumunda TL bu çalkantılı dönemden daha az hasarla çıkabilir.”
 
Tek partiyi gören cuma satışa geçti
 
Seçimden önceki son cumanın işlem hacmine baktığınızda ne görüyorsunuz? Sizce halk veya yabancılar tek partiye mi oynadı, koalisyona mı?
 
Hem borsaya hem dövize hemen seçim öncesi satış geldi. Cuma günü özellikle öğleden sonra, esasında bir miktar tek parti iktidarı fiyatlaması oldu ama çok sınırlı sayıda yatırımcının katıldığı bir hareket oldu.

Dolayısıyla yatırımcıların ve halkın çok büyük bir kısmının tek parti fiyatlaması yapmadığını seçim sonrası günde verilen piyasa tepkisinden de net bir şekilde görmek mümkün. Ayrıca resmi verilerden de gördüğümüz kadarıyla seçim öncesinde son haftada yurtiçi yerlilerden net bir döviz satışı gerçekleşmemiş aksine alım olmuş.
 
 Pazar günü ilk sonuçlar ekrana düştükten sonra oluşan dolar hacimlerini bizimle paylaşır mısınız?
 
Pazar gecesi döviz piyasasında Uzakdoğu piyasası açıldıktan sonra düşük hacimlerle seçim öncesi 2.91 olan dolar kuru önce 2.84 ve sonra 2.82 seviyesine düştü. Hacimlerin yüklü olmadığını vurgulamak isterim. Ama asıl düşüş 2 Kasım sabahı bizim piyasa açıldığında 2.75’ye kadar görece yüksek hacimle gerçekleşti. Fakat bu seviyeden hem teknik alımlar hem de kurumsal döviz talebiyle karşılaştık. Hemen akabinde FED ile ilgili kaygılar, Merkez Bankası politikasının değişebileceğine ilişkin gazete yorumları ve Başkanlık sistemi değerlendirmeleri döviz kurunun yeniden yükselmesine neden oldu.
 
Yumurtalı dolar tarifi
 
 Yüzde 49.4’e doları cebinde yakalanan ne yapsın elindeki dolarla? Satsın mı buralardan?
 
Kısa vadede teknik olarak bakıldığında 3 TL seviyesinin üstünden bir miktar satış denenebilir. Ama önümüzdeki dönemin son derece dalgalı olacağı unutulmamalı.
Yani demin bahsettiğim FED’e ve iç siyasete odaklı seyirde çok fazla dalgalanma yaşayacağımız açık. FED tarafında yumurta kapıya dayanmış gözüküyor. Bir iki Amerikan verisi daha güçlü gelirse global piyasalarda dolar değer kazanmaya devam edecek. O nedenle yerli yatırımcının bütün yumurtaları aynı sepete koymaması gerekiyor. Yani sadece hep döviz veya hep TL önümüzdeki dönemin uygun yatırım stratejisi değil. Bizleri takip edenler genelde taraf tuttuğumuzu yani hep bir yönü beklenti olarak söylediğimizi bilirler ama önümüzdeki dönem global açıdan böyle bir dönem değil. O nedenle biraz döviz de tutmakta fayda olabilir.