Dolar nereye gidiyor

Habertürk Gazetesi ekonomi yazarı Ercan Kumcu, son dönemde ekonomide yaşanan durgunluğa dikkat çekti. Kumcu, “Temmuz ayına yönelik ödemeler dengesi verileri Türkiye ekonomisindeki bozulmanın hızlandığına işaret ediyor.” dedi.

İşte Kumcu’nun dün çok konuşulan o yazısı…

Döviz yine kıtlaştı
Ödemeler dengesi bir ekonominin aynası gibidir. Ekonomideki güzelliklerde, çirkinliklerde ödemeler dengesi verilerinde görülür. Temmuz ayına yönelik ödemeler dengesi verileri Türkiye ekonomisindeki bozulmanın hızlandığına işaret ediyor.

Yılın ilk üç ayında cari işlemler açığı 11. 6 milyar dolar olmuştu. Bu dönemde Türkiye ekonomisine giren net dış finansman eksi 1. 3 milyar dolardı. Yani, yeni kaynak girişi değil, eski giren dış kaynağın bir bölümünün geri ödenmesi söz konusu olmuştu. Yılın ilk üç ayında cari işlemler açık ve kaynak çıkışının finansmanı döviz rezervlerindeki 4. 9 milyar dolarlık erime ve 8 milyar dolar kadar kaynağı bilinmeyen döviz girişleri yoluyla gerçekleşmişti. Böyle bir dönemde Türkiye ekonomisinin reel olarak yüzde 4. 7 büyümüş olması elbette şaşırtıcı oldu.

Yılın ikinci üç ayında durum tam tersine döndü. İkinci üç ayda toplam cari işlemler açığı 12.5 milyar dolar olurken, yurtdışından sağlanan net dış finansman 20.4 milyar dolara ulaştı. Cari işlemler açığının üzerinde sağlanan net dış finansman döviz rezervlerinin 6. 1 milyar dolar artmasını ve 1. 8 milyar dolar kadar kaynağı bilinmeyen döviz çıkışını finanse etti. Bu dönemde ekonomik büyüme reel olarak yüzde 2. 1 'e düştü.

ASIL İYİLEŞME ALTINDAN
İki dönemdeki büyüme tahminlerinin gerçeği yansıttığını varsayarsak, döviz kurlarına yönelik belirsizliklerin gecikme ile büyüme performansını olumsuz etkilediğini söyleyebiliriz. Döviz kurlarına yönelik belirsizlik devam ediyor. Dolayısıyla, reel ekonomideki bozulma da devam ediyor. Temmuz ayına yönelik ödemeler dengesi verileri yılın ikinci yarısında düzelmiş görünen döviz dengesinin yeniden bozulduğuna işaret ediyor.

Temmuz ayında cari işlemler açığı 2. 6 milyar dolar olurken, yurtdışından sağlanan net dış finansman 873 milyon dolarda kaldı. Bu dönemde kaynağı bilinmeyen döviz girişi 2 milyar dolar olunca, döviz rezervleri de 200 milyon dolar kadar arttı.

Reel ekonomideki bozulma cari işlemler açığının düşmesine neden oluyor. Yılın ilk yedi ayında geçen yılın aynı dönemine göre cari işlemler açığı 16. 6 milyar dolar azaldı. Reel ekonominin performansının düşmesiyle beraber fob bazında altın ticaretini dışarıda bırakan dış ticaret açığı bu dönemde 6. 5 milyar dolar düşlü. Bu yıl altın ithalatının gerilemesiyle, altın ticaretinin cari işlemler açığının düzelmesine yönelik katkısı 8. 2 milyar dolar oldu. Görünmeyen kalemlerden de cari işlemler açığına 1. 8 milyar dolarlık olumlu katkı gerçekleşti.

AĞUSTOS VERİLERİ ÖNEMLİ
Altın hariç fon bazında mal ticareti dengesindeki en sert düşüş temmuz ayında yaşandı. Temmuz ayında altın hariç mai dengesindeki açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 27. 5 düşerken, ihracattaki artış yüzde 2. 3'te kaldı, ithalat ise yüzde 7. 8 azaldı. Bu gelişmelerin tümünü takvim etkisine bağlamak biraz zor.

Temmuz ayında cari işlemler açığındaki azalma geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22 oldu. İlk yedi ayda altın ticaretinden doğan açığın yüzde 19. 2'si, altın hariç mal ticaretindeki açığın yüzde 29'u temmuz ayında gerçekleşti.

Ağustos ayı verileri yılın üçüncü üç ayındaki ekonomik performansı daha iyi yansıtabilecek. Bozulmanın ne kadarının takvim etkisinden ne kadarının ekonomik konjonktürden kaynaklandığını daha iyi görebileceğiz.