Dijital para birimlerinde riskler ve fırsatlar

Teknolojik finansal finansal piyasaların daha da sanallaşması, beraberinde dijital ve kripto para piyasalarında hareketlilik getirirken bu süreç yeni ipucu korona virüs salgınıyla daha ileri bir noktaya taşındı. Belki de yıllarca alacak türden bir değişim, salgının etkisiyle yaklaşık bir yıl içinde gerçekleşti. Örneğin İsviçre Merkez Bankası kısa bir süre önce “blok zincir) teknolojisine sahip elektronik kronu piyasa sürdü. Bahama Merkez Bankası aynı zamanda bu yılın Ekim ayında gerçekleştirdi. Dünyanın en önde gelen ekonomilerden Çin'in Merkez Bankası'nın finansal piyasalaraği dijital para hazırlıklarına devam ettiği biliniyor; 2035 reklamına kadar bu sürecin tamamlanacağına yönelik planın açıklamasına başlayacaktır.

Bu gelişmeler yeni bir finans sisteminin ayak seslerine benziyor. Bitcoin'in, piyasa oyuncuları hızla artan ve yaygınlaşan bir talep görmesiyle birlikte oluştu. Özelikle son Amerika ve İngiltere merkezli yatırım şirketi, milyonlarca dolarlık Yatırımlarını kripto paralar lehine kullandıklarını açıkladı. Bunun yanında Meksika'nın en büyük medya kuruluşlarının sahibi olan milyarder Ricardo Salinas Pliego Twitter'dan paylaşımda, likit değişimlerinin yüzde 10'unu Bitcoin'e yatırdığını duyurdu.

Bitcoin bu merkezli piyasa, kripto para piyasalarına birtakım çekincelerle yaklaşan bazı ekonomist ve kuruluşların görüşlerinin pozitif yöne evrilmesine de neden oldu. Sürecin başında kripto para piyasalarına tereddütle bakan dünyaca ünlü ekonomist Nouriel Roubini, Yahoo Finans muhabirlerine, önceden “kötü para” olarak adlandırdığı Bitcoin'i artık “Yüzde Yatırım” aracı olarak bildirisini ifade etti. Dünya genelinde çevrilmiş bu dönüşümü, Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) ile okuyarak bir anket de açık bir formda ortaya koydu. Ankete göre, dünya genelinde merkez bankalarının dijital para sistemlerine ilgisi bir önceki yıla göre yüzde 10 artmış durumda. Birçoğunun gelişmekte olan diğer bankası olması. Gelişmekte olan ülkeler,

Dijital para sistemlerindeki bu gelişmelerde, önde gelen bazı Avrupa ülkeleri ve ABD ise daha yavaş ilerliyor. Özelikle Avrupa'da online ödeme sistemleri konusunda itici özel teşebbüs gücü, dijital para ilerlemenin önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Diğer yandan, geleneksel finans araçlarına bağlılığıyla ABD'de ise Facebook'un üzerinde çalıştığı "Terazi" isimli yeni kripto para birimi ve PayPal olmak üzere ödemelerde Bitcoin'i kabul başlaması, Batı merkezli daha fazla bankanın dijital paraya geçiş değişimindeki düşüncelerini gözden geçirmelerine yol açtı. Kanada Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Timothy Lane'in kısa bir süre önce düzenlediği basın toplantısında, Kovid-19 nedeniyle hızlanan online aktivitelere,

Riskler ve fırsatlar

Günümüzde teknoloji ve finansal altyapıların süratle gelişmesiyle birlikte, para transferlerinde kullanılan EFT ve SWIFT gibi klasik yöntemlerin yavaş ve yüksek maliyetli kaldığı görülüyor. Nakitsiz bir dünya (bilhassa merkez bankaları tarafından sağlanan güvenirliği yüksek dijital paralarla birlikte) çok daha az sayıda hırsızlık olayı, daha ucuz finansal hizmetler, banka ve diğer zorunlu bağımlılıklar olmaksızın cep telefonuna sahip herkesin bankacılık hizmetlerine sahip olması ve yapılan işlemlerin takip edilebilirliğinden kaynaklanan bütçe kontrol avantajları gibi birçok fırsatı beraberinde getiriyor. Ayrıca bireysel faydalarının yanı sıra, kamunun da finansal işlemlerini daha hızlı gerçekleştirebilme imkânına kavuşmasının ve coin’lerden elde edilen gelirin vergiye tabi tutulmasının da kamunun ve devletlerin yararına olabileceği vurgulanıyor.

Avantajlarına rağmen dijital paraların dezavantajları da yok değil. Bunlardan en önemlisi yazılımlarının güvenliği konusu. Geçtiğimiz yıllarda basına da yansıyan pek çok veri ihlali haberi göz önüne alındığında, veri güvenliği sorunu önemli bir problem olarak önümüzde duruyor. Finansal teknoloji uzmanları (birçok yeni fikrin dayandığı) yeni kripto grafik sistemlerin tüm vaatlerine karşın, yeni bir sistemin olmazsa olmazları olan şeffaflık, sürdürebilirlik ve güvenilirlik açısından yetkinleşmesinin 5-10 yıl daha sürebileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Diğer taraftan devletler ya da bağımsız denetleme kuruluşlarının kontrol ya da gözetiminde olmayan kripto paraların yasadışı faaliyetlerde kullanılmaya açık oluşu da çok önemli ve tehlike arz eden bir konu olmayı sürdürüyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından Ekim ayında yayımlanan bir raporda, gerekli yasal düzenlemelerden yoksun Merkez Bankası Dijital Para Sistemleri’nin (CBDC) yasa dışı finansmanın önünü açacağından ve yerel makamların sermaye akışlarını kontrol etmesini zorlaştıracağından endişe ediliyor. Rapor ayrıca, yeterli güvenlik önemleri olmaksızın dijital paraların ortaya çıkmasının merkez bankalarının etkinliğini zayıflatabileceğini ortaya koyuyor. Can alıcı uyarı ise para politikalarında yaşanacak bir zaafın para birimlerini istikrarsızlığa sürükleyeceği hususunda.

Kovid-19 aşılamalarına başlanmasıyla aşılamalara aşılamadaki yerlerdeki yoğunlaşma arttı. Hem salgının yarattığı derin ekonomik etkinin giderilmesi hem de salgın sonrası oluşmaya yeni finansal fırsatlara dünya ekonomisinin tarafları için dijital ve kripto paralar, risklerden korunmak ciddi bir imkân olarak görülüyor. Bu sefer merkez bankalarının kendi dijital paralarını çıkarması hem değişen teknolojiye ayak uydurma hem de olası risklere karşı tüketicileri korumak düzenleyici otoritelerin denetiminde olması yararlı olacaktır.

Bitcoin 28,365 dolar ile yeni zirvesini gördü

Brexit mağdurlarını dijital bankalar kurtardı

Kripto parada yeni kurallar kaçınılmaz sonu hızlandırıyor

2021'in dev fintek trendleri