Dev torba tasarı Meclis'ten geçti

Cumhuriyet tarihinin en geniş borç yapılandırması, varlık-imar aflarını içeren ve hükümetin “devleti milletle barıştırma paketi” olarak tanımladığı torba yasa Meclis’te kabul edildi. Son dakika değişikliğiyle ‘İmar Barışı’nda İstanbul Boğazı’nda tüm sahil şeridini kapsam dışında tutan hüküm, özel bir kroki ve listeye indirgenerek sınırlandı. Gelibolu Tarihi Yarımadası ise imar affının dışına çıkarıldı. Yasanın imarla ilgili maddesi AK Parti önergesiyle değiştirildi. Tasarıda “Boğaziçi Kanunda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi” olarak tanımlanan af dışındaki alan daraltıldı. Bunun yerine Boğaz’da belirli bir “kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alan” yeni imar düzenlemesinin dışında tutuldu. Gelibolu Tarihi Alanında imar barışı hükümleri uygulanmayacak.

EN BÜYÜK ÜNİVERSİTE AFFI

Yasa, üniversiteye girip bitiremeyenler için tarihin en büyük affını getirdi. Terörle ilgili suçlardan hüküm giyenler ve terörle irtibatlı olduğu gerekçesiyle atılanlar dışında, kaydını yaptırmamış, okulunu bitirememiş, herhangi bir nedenle yarım bırakmış herkes 4 ay içerisinde başvurduğunda üniversiteye dönebilecek. Bu haktan yararlanlar, Anadolu, Atatürk ve İstanbul üniversitelerinde açık öğretim bölümlerine de geçiş yapabilecekler. Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) kapsamında iken, 15 Temmuz darbe girişiminden sonra FETÖ ile mücadele nedeniyle statüleri değiştirilenlerden mağdur olanlar kurumlarına dönebilecek. Bunun için, “başarısızlık, süresi içinde lisansüstü eğitimlerini tamamlayamama veya terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen oluşumlara üyeliği, bağlantısı veya irtibatı olmaması” şartları aranacak.

EMEKLİLERE İKRAMİYE

Emeklilere Ramazan ve Kurban bayramlarında biner lira ikramiye verilecek. Birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara en fazla ödenek olan dosya üzerinden ödeme yapılacak. 65 yaş üstü yaşlılık aylığı yaklaşık iki kat artırılarak 500 liraya çıkarıldı. Genç girişimcilere de prim desteği getirildi. İş yeri açan 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük girişimcilerin bir yıllık sigorta primleri Hazine’den karşılanacak.

İMAR BARIŞI

31 Aralık 2017’den önce inşa edilen ruhsatsız, imar mevzuatına aykırı yapılara ‘Yapı Kayıt Belgesi’ verilecek. Yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilecek. Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden inşa edilmesine veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerli olacak. Yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sahibinin beyanına göre kaydedilecek. Arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamı üzerinden konutlarda yüzde 3, ticari kullanımlarda yüzde 5 kayıt bedeli alınacak. Bu yapılara su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilecek. Hazine malına inşa edilen yapılara da kayıt belgesi verilecek. Bu belgeyi alan gecekondu sahipleri, rayiç bedel üzerinden taşınmazı devletten satın alabilecekler.

Sultanbeyli’ye özel hüküm: İstanbul’un Sultanbeyli’de tapu sahibi ile fiili kullanıcının farklı kişiler olması nedeniyle geniş bir alanı kapsayan mülkiyet sorununun çözülmesi amacıyla, fiili kullanıcıların satın almalarına olanak sağlandı.

VERGİ-PRİM BORÇLARI

Milyonlarca vatandaşın; vergi ve vergi cezaları, bazı idari para cezaları, ecrimisil ile öğrenim ve katkı kredisi gibi bazı kamu alacakları, gümrük vergileri ve bu vergiye ilişkin idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi alacakları yeniden yapılandırılacak. Yapılandırmada 31 Mart 2018 esas alınacak. Yapılandırma kapsamına giren miktarın sadece sosyal güvenlik alanında 64 milyar lirayı bulması bekleniyor. 2018 Mart ayı ve önceki aylara ilişkin olup tahakkuk ettiği halde ödenmemiş sigorta primi, emeklilik keseneği, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, damga vergisi, özel işlem vergisi, eğitime katkı payı belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek. Yapılandırılan borç haricinde 60 günden fazla prim borcu bulunmayanlar, genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlayacaklar.

Belediye borçları dahil: Belediyelerin; 31 Mart’tan önceki vergi ve gecikme cezaları ile faizleri; ödenmemiş su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile büyükşehir belediyelerinin katı atık ücreti alacakları da kapsamında bulunuyor. Yapılandırılan motorlu taşıtlar vergisi taksit ödeme süresince muayene izni verilecek. Kesinleşmemiş veya dava aşamasındaki kamu alacakları da yapılandırıldı. TOBB üye aidatları da yapılandırma kapsamına alındı.

VARLIK BARIŞI

Yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, 30 Kasım 2018’e kadar Türkiye’deki banka veya aracı kuruma bildirenler, bu varlıkları serbestçe kullanabilecekler. Banka ve aracı kurumlar, yüzde 2 oranında vergiyi 31 Aralık 2018’e ödeyecek. Bu kapsamdaki varlıklar, yurtdışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan kredilerin en geç 30 Kasım 2018’e kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Defter tutan mükellefler, Türkiye’ye getirilen varlıklarını dönem kazancının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekler ve işletmelerinden çekebilecekler. Şartların yerine getirilmesi kaydıyla hiçbir vergi incelemesi ve kesintisi yapılmayacak.

İLAÇ AFFI

Mükellefler, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırdıkları takdirde gelir, kurumlar ve katma değer vergisi incelemesi yapılmayacak. Eczaneler, stoklarında kayıtlı olduğu halde fiilen bulunmayan ilaçları, üç ay içerisinde maliyeti üzerinden fatura düzenleyerek kayıttan düşebilecek.

BAŞVURU SÜRESİ 2 AY

Hesaplanan tutarlar peşin veya taksitler halinde ödenebilecek. Borçluların, yasanın yayımından itibaren ikinci ayın sonuna kadar başvurmaları, Maliye Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, il özel idarelerine, belediyelere ödenecek tutarların ilk taksitini dördüncü aydan, SGK’ya ise ilk taksitini üçüncü aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami 18 eşit taksitte ödemeleri gerekiyor. Borçlar 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödenebilecek.

MÜTEAHHİTLE DENETÇİ BAĞI KESİLDİ

Yapı denetiminde kurallar değişti. Torba yasa, 1999 depremlerinden sonra 2001’de getirilen, ancak uygulaması tartışmalı olan yapı denetim sistemini değiştirdi. Artık müteahhitler, binaları denetleyecek firmaları kendileri seçemeyecek. Yapı denetim firmalarının görevlendirmeleri, yargıdaki UYAP benzeri bir sistemle elektronik ortamda otomatik yapılacak. Yapı denetim hizmet sözleşmeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yayımlanacak yönetmeliğe göre elektronik ortamda dağıtılacak. Denetim sözleşmeleri bakanlıkça belirlenen şartlar dışında feshedilemeyecek. (BÜLENT SARIOĞLU - HÜRRİYET)