Dev birleşmeden Türkiye nasıl etkilenecek?

Alman Bayer, 56 milyar dolara ABD’li Monsanto’yu satın alıyor. Tohumların genini değiştirerek verim artışı sağladığı için ünlenen (ve de eleştirilen) Amerikan firması Monsanto 1901 yılında kuruldu. Tohum, bitki biyoteknolojisi ve bitki kimyasalları üretiyor. Dünyada genetiği değiştirilmiş tohum ve bitki teknolojisinin öncüsü olarak biliniyor. 2015 yılı cirosu 15 milyar dolar. Kârı 2.3 milyar dolar.

Toplam varlığı 22 milyar dolar. 25 bin çalışanı var. Monsanto 1997’de Türkiye’de temsilcilik açtı. Cargill’i satın alarak tohum alanında faaliyete geçti. Tarla bitkileri tohumu, sebze tohumu ve yabani ot ilacı ile tarım kimyasalları satıyor.

Alman firması Bayer 1863 yılında kuruldu. 2015 yılı cirosu 46 milyar euro. Kârı 4 milyar euro. Varlıklarının toplamı 74 milyar euro. 116 bin çalışanı var.

Toplam cirosunun yüzde 30’u insan ilacı. Yüzde 20’si tüketiciye dönük üretim. Yarısı tohum ve tarım ilacı. Bayer 1954 yılından bu yana Türkiye’de ilaç sanayi, tüketici ürünleri ve tarım kimyasalları konusunda faaliyet gösteriyor.

Tohumların geninin değiştirilmesi günümüzde insanların tepkisini çekiyor. Monsanto pek çok ürününün tohumunun genini değiştirdi ama en yaygın geni değiştirilmiş tohum kullanımı pamukta, mısırda, soyada.
Avrupalı direniyordu

Avrupalılar bugüne kadar geni değiştirilmiş Amerikan tohumlarının Avrupa kıtasına girmesine izin vermiyor, direniyorlardı. ABD ile AB arasında serbest ticaret anlaşması müzakerelerinde, Monsanto’nun genetiği değiştirilmiş tohumlarının AB ülkelerine gümrüksüz ve serbest girişi önemli bir engel teşkil ediyordu. Bayer’in Monsanto’yu satın alması sonrası Monsanto’nun genetiği değiştirilmiş tohumlarının ne olacağı bilinmiyor. Monsanto tarafından pazarlanan Glyphosat marka tarım ilacının da insanda kansere yol açabileceği saptanmıştı.

Bayer lider oluyor

Bayer ve Monsanto’nun 2015 yılı toplam tohum ve tarım ilacı satışları 25 milyar dolar. Bunun yarısı tohum, yarısı tarım ilacı. İkinci sırada ChemChine/Syngenta var. Birlikte toplam satışları 15 milyar dolar. ABD’pazarında Monsanto mısır tohumu ile birinci, Dupont ikinci. Pamuk tohumunda Bayer birinci, Monsanto ikinci. Soya tohumunda Dupont birinci, Monsanto ikinci. Monsanto’yu alınca Bayer ABD tarımında da ağırlık kazanacak. Monsanto, ABD pazarında tahıl ve soya tohumluğu satışlarında güçlü durumda. Avrupa ve Asya ülkelerinde ise Bayer ürünleri kullanılıyor.
Dünya tohum pazarında Monsanto’nun payı yüzde 20 oranında. İkinci sırada yüzde 21 pay ile Dupont yer alıyor. Bayer’in payı ise yüzde 3 kadar. Satın alma sonucu Bayer tohumda dünya lideri oluyor. Basit hesapla payı yüzde 23’e çıkıyor.

ABD’de tarımda büyük ağırlığı olan pamuk tohumu pazarında Bayer yüzde 38.5 pazar payı ile birinci, Monsanto yüzde 32.2 payla ikinci sırada. ABD’de tarım ilaçları pazarında ise Bayer yüzde 18 pazar payı ile ikinci, Monsanto yüzde 8 pazar payı ile beşinci. Bu satın alma ile Bayer bu pazarda da birinci sıraya yükseliyor. İki şirketin küresel tarım ilaçları satışındaki toplam pazar payı yüzde 28 dolayında... Bir bilgi daha, Monsanto geçen yıl İsviçreli rakibi Syngenta’yı satın almak istedi ancak İsviçre şirketi Çinlilere satılmıştı.

Peki bize ne olacak?

Sözün özü, bu dev satın almaya bakıldığında aslında bizi ilgilendiren, tarımda geni değiştirilmiş tohum ve fidelerin, insan sağlığına zararlı tarım kimyasallarının kullanılıp kullanılmayacağı.
Ülke olarak tohumda da tarım ilacında da dışa bağımlıyız. Kendi tohumumuzu yetiştirmek içim Devlet Üretme Çiftlikleri’ni kurmuştuk... Kendi tarım ilacımızı üretmek için Zirai Donatım Kurumu’nu kurmuştuk...
Özelleştirmelerde bu iki önemli müesseseyi yok ettik. Artık Alman Bayer’e mahkumuz. Ne tohum gönderirse onu ekeceğiz. Ne ilaç gönderirse, onu kullanacağız. Bu birleşme “Vatanımıza ve milletimize de hayırlı olsun!”