Derin devlet kavramının çıkış yeri Türkiye mi?

Moskova yönetimi ile yakınlaşma hedefi olan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron "derin devletin" buna karşı çıktığını ifade etti.

Geçtiğimiz çarşamba günü Cumhurbaşkanlığı Basın Birliği ile yaptığı toplantıda Fransız Cumhurbaşkanı ilk kez "derin devlet" ifadesini kullanarak, "Benim için pazarlık yapan kişilere rehin olmak istemiyorum" ifadelerini kullandı.

Bu kavrama yabancı olan Fransızlar ise, devletin en yüksek mertebesini temsil eden Macron’un ne kastettiğini, kimler tarafından engellendiğini anlamaya çalışıyor. Uluslararası ilişkiler uzmanları, Macron'un aslında Soğuk Savaş döneminden beri ABD taraftarı olan Fransız diplomatları kastettiğini ileri sürdü.

'Derin devlet' kavramı Türkiye’den geliyor

Paris Nanterre Üniversite’nde siyasal bilimler Profesörü Pierre Guerlain, derin devlet kavramının "aslında “dünya kadar eski bir fikir olduğunu ancak daha yeni adlandırıldığını" ifade ediyor. Bu konseptin ilk kez 1996’da Türkiye’de Susurluk davasında doğduğunu belirten Fransız gazeteci Jean-Dominique Merchet, bu kavramın, resmiyeti olmayan belli bir grubun hükumeti yönlendirdiği inancına dayandığını ifade ediyor.

Türkiye "derin devleti" dile getiren ilk Türk devlet adamı olan Bülent Ecevit, 26 Eylül 1974'te, Giresun'da yaptığı bir konuşmada şu ifadeyi kullanmıştı:

“12 Mart sonrası dönemde adı sanı ortaya çıkan ve tedbirlerin ve hatta soruşturmaların hukukiliğine ve insaniliğine gölge düşüren Kontrgerilla adlı örgütün, bu resmi görüntülü fakat gayriresmi örgütün niteliği ve amacı üzerindeki örtü kaldırılamamıştır."

Siyasal bilimciler bu kavramın kısa sürede Türkiye sınırlarını aşarak başta Avrupa olmak üzere ABD’de de karşılık bulduğunu belirtiyor.

Guerlain, örneğin Fransa’da eskiden beri, "Elysee Sarayı’na giden ve ülke politikasını yönlendiren 'akşam ziyaretçileri'nin olduğuna inanıldığını" belirtiyor.

ABD’de 'deep state' inancı Trump ile büyüdü

Son yıllarda ''deep state'' yani derin devlet kavramı en çok ABD’de kullanılıyor. ABD Başkanı Donald Trump seçim çalışması sırasında "derin devlete" atıfta bulunarak, "yıllardır devam eden bu düzene karşı çıkan bir başkan olacağını" ileri sürüyordu. Trump seçildikten sonra derin devlet söylemlerini devam ettirdi. Eylül 2018’deki mitingde Trump, yönetimde bulunan bazı kişilere yönelik "kendi gizli ajandaları olan derin devletin seçilmemiş temsilcilerinin demokrasi için bir tehdit oluşturduğunu" iddia etmişti.

Aynı şekilde derin devlet söylemleri İtalya’da da Gladio davasında ile ortaya çıkmıştı. Cezayir de ise derin devletin generallerden oluştuğu iddia ediliyor.

Ancak uzmanlar bu konseptin daha çok komplo teorisyenlerinin işine yaradığına dikkat çekiyor. Avrupa'da birçok aşırı sağcı parti bu kavramı kullanarak, "seçilmiş gerçek devlet yapısını" savunduklarını iddia ediyor. (Hüseyin Koyuncu / Euronews)