Değerli madenler para etmeye başladı mı?

Türkiye ekonomisinin en önemli hammadde ve ihracat kaynağı hiç şüphesiz ki madencilik sektörüdür. Türkiye madenler ve doğal taşlardaki zenginlik açısından dünya genelinde çok güçlü bir konuma sahip. Ancak bu zenginlik hak ettiği şekilde ‘paraya’ dönüşemedi. Son yıllarda bu sektörde genel ihracat artışımızın çok üzerinde ihracat artışları yakalıyoruz. Aşırı bürokrasi, bazı bölgelerdeki toplumsal tepkiler ve yetersiz kalan teşvikler makul çözümlere kavuşursa Türkiye’nin toprak altındaki değerleri yeryüzüne çıkabilecek ve kalkınmanın en önemli sektörü olacak. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Başkanı Hasan Can Çoker, sektörü şöyle anlatıyor:
 
ÖNCÜ SEKTÖRÜZ

Gelişmiş sanayi ülkelerinin hepsinde madencilik, ekonomik kalkınmayı başlatan ‘öncü sektör’ görevini yüklenmiştir. Hem sanayinin en önemli hammadde kaynağıdır hem de bulunduğu bölgenin kalkınmasında en başta istihdam açısından çok etkilidir.
 
250 ÇEŞİT TAŞ SATIYORUZ

Marmara ve Ege Bölgeleri başta olmak üzere, Trakya’dan Doğu Anadolu’ya kadar hemen tüm coğrafi bölgelerimizde, dünya pazarlarında beğeni kazanabilecek nitelikte, 250’nin üzerinde değişik renk, doku ve desende doğal taş çeşidi üretimi yapılıyor ve her geçen gün yeni renk ve desende doğal taşlar üretime katılıyor. İhracatta 2013 yılında ürün grupları bazında 1 milyar 141 milyon dolarla ilk sırada blok doğal taşlar başta geliyor. 1 milyar 83 milyon dolarla ikinci sırada yer alan işlenmiş doğal taşları ise 508 milyon 749 bin dolarla bakır cevherleri, 450 milyon 366 bin dolarla krom, 235 milyon 913 bin dolarla tabii boratlar ve konsantreleri, 202 milyon 208 bin dolarla çinko izledi. Doğal taş sektörü ihracatı 2012 yılına oranla yüzde 17 oranında artarak 2 milyar 225 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu dönemde doğal taş ihracatında ilk 5 ülke ise sırasıyla Çin, ABD, Irak, Suudi Arabistan ve Hindistan oldu. Ayrıca bu dönemde Azerbaycan-Nahçıvan, Rusya, Libya, Türkmenistan ve Katar’a yapılan doğal taş ihracatındaki artış da dikkat çekti. Çin Halk Cumhuriyeti’ni sırasıyla 298,1 milyon dolarla ABD, 114,9 milyon dolarla Irak, 94,9 milyon dolarla Suudi Arabistan ve 46,3 milyon dolarla Hindistan izledi.
 
MİLLİ GELİR PAYI DÜŞÜK

Ülkemiz, zengin rezervlerine rağmen madencilikte istediği noktaya ulaşamadı. Sektörün milli gelirde payı yüzde 1.44. GSMH hesaplamasında madencilik ürünleri olan cam, seramik, çimento, demir-çelik ve alüminyum, elektrik, sanayi ve kimya sektörleri ‘üretim’ kapsamında değerlendirildiğinden; sektörün gerçek ekonomik boyutu DPT ve TÜİK verile-rinde yer almıyor.
 
Maden ihracatının seyir defteri

Türkiye maden ihracatı 2008’de 3.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2009’da ise küresel krizin etkileri ile yüzde 25 gerileyerek 2.4 milyar dolara indi. 2010’da Çin’de yaşanan büyümeye paralel, yüzde 46’lık artışla 3.6 milyar doların üzerine çıkıldı. Türkiye tüm zamanların en yüksek maden ihracatı değerine ulaşmış oldu. 2011’de ise maden ihracatı, 19.7 milyon ton ve 3.87 milyar dolar oldu. Madencilik, 2012 yılında 4.18 milyar dolar olurken, 2013’te ise ihracat yüzde 20.67 artarak 5.043 milyar dolara ulaştı.