Çin'de Sosyal Kredi Sistemi fişleme mi ödül mü?

İlk kez 2009 yılında yerel bazda başlatılan ve 2014'te 8 firmayla ülke çapında devam eden uygulamayla vatandaşların para harcama alışkanlıkları, sosyal medya kullanımı, sokakta kurallara uyup uymadığına ilişkin bilgiler yapay zeka ve algoritmalarla takip edilerek puanlanıyor.
 
Pekin hükümeti, Sosyal Kredi Sistemi ile işe alımlardan uçak bileti almaya kadar sosyal yaşamın pek çok alanını kişilerin puanlarına göre değerlendirecek.

Bu yöntemle geçen yılın mayıs ayına kadar çeşitli kategorilerde kara listeye giren 26.82 milyon kişi uçağa, 5.96 milyon kişi ise yüksek hızlı trene binmekten men edildi.

Sistemin daha işlevsel kullanılabilmesi için Çin hükümeti 176 milyon olan kamera sayısını bu yıl iki katına çıkarmayı düşünüyor.

Puanı yüksek kişiler hastanelerde daha az sıra bekleyecek

Hayatın her alanını kapsayacak sistemle birlikte vatandaşların puanlarını belirlemede, harcama alışkanları, sosyal medya kullanımı, arkadaş çevresi gibi son derece kapsamlı unsurların dahil olduğu bir algoritma sarmalı etkili olacak. Sigara içilmeyen bölgelerde yapılan yasak ihlalleri ve borcunu zamanında ödememek gibi davranışlar cezalandırılırken, ödemelerini zamanında yapma ve toplumsal sorumluluk projelerinde gönüllü yer alma gibi davranış biçimleri mükafatlandırılacak.

Puanı yüksek kişilere hastane ve kamu dairelerinde daha az sıra bekleme, otellerde indirim ve daha fazla iş imkanı sağlama gibi olanaklar tanınması da düşünülüyor.

Çin'deki Sosyal Kredi Sistemi'ne 2019 yılında kırmızı ışıkta geçme, ücretsiz otel ve lokanta rezervasyonu yapıp mekana gitmeme ve başkasının toplu taşıma kartıyla seyahat etme gibi kişiye eksi puanlama olarak geri dönecek bir mekanizma da eklendi. Sistemde kan bağışı yapmak, vakıflara maddi yardımda bulunmak ve gönüllü işlerde çalışmak gibi eylemler ise vatandaşlara artı puan olarak geri dönüyor.

Çin'in askeri gücü olan Çin Halk Kurtuluş Ordusu da Sosyal Kredi Sistemi'ne geçmeyi düşünüyor. Haberde yer alan iddiaya göre, bir kişi orduyu terk etmek istediğinde sosyal kredi puanı düşürülecek ve kara listeye alınabilecek.

Çin'de bulunan 18-45 yaş arasındaki kişilerin puanlanmasına bağlı olarak özellikle kariyer fırsatlarına daha rahat erişmesi, işe alımlarda veya yurt dışı üniversite başvurularında istenen tavsiye mektuplarının yerini almayı hedefliyor