Çin, Japonya, Güney Kore’nin yeni Asya bloğu

Avrupa Birliği tipinde bir Doğu Asya Topluluğu oluşturmaya yönelik konuşmalar son günlerde yine gündemin ana başlıklarından biri oldu. Konu, bu hafta sonunda Güney Doğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) hükümet ve devlet başkanlarının üzerinde en çok durduğu başlık oldu. Doğu Asya Birliği için onay veren ülkelerin arasında bölgenin ekonomik olarak en gelişmişleri olan Çin, Japonya ve Güney Kore'nin yanı sıra Avustralya, Yeni Zellanda ve Hindistan da yer aldı. Forbes'ta gelişme ile ilgili bir makale kaleme alan Paul Maidment, böyle bir birliğin ortaya çıkmasındaki en büyük problemin, ülkelerin hiçbirinin aynı ortak görüşleri paylaşmaması olduğunu belirtti. TARİHSEL HUSUMETLER Maidment, "'China + South Korea + Japan'" başlığı ile yayımlanan yazısında, tüm ülkelerin potansiyel bir Doğu Asya Topluluğu’nu, farklı tarihi husumetlerin penceresinden değerlendirdiğinin ve ABD'nin bu birlikte rolünün olup olmayacağı eğer olursa ne şekilde olacağı ile ilgili sorunun cevabının hala ortada olduğunun altını çizdi. Analizde, bu görüş ayrılıklarının son günlerdeki ivmeyle canlanmaya başlayan Birlik hayalinin, gerçekleşme sürecini engelleyeceğine de vurgu yapıldı. Aslına bakılırsa, Doğu Asya ülkeleri arasındaki daha geniş çaplı bir entegrasyon yıllardır konuşuluyor. ASEAN, kendini böyle bir oluşumun çekirdeği olarak görürken, özellikle 2003 yılından beri bölgenin iki lider ülkesi Çin ve Japonya yanlarına Güney Kore'yi de alarak yarı resmi düşünce kuruluşları kanalıyla kamuoyunu bu fikre hazırlıyordu. Şimdi ise bu ülkelerin ihracat yaptıkları batılı pazarların durgunluk içinde olmaları, daha önce gündemin arkasında kalan bu Birlik fikrinin yeniden politika gündeminin ön sıralarına taşınmasını sağladı. Bu üç ülke Ekim başında yaptıkları üçlü zirvede, Doğu Avrupa Topluluğu'nun geliştirilmesi fikrinin arkasında olacakların belirtmişti. Japonya'da başa geçen yeni hükümetin başbakanı Yukio Hatoyama, daha önceki Japon hükümetinin aksine bölgedeki ülkeler ile yakın ilişkiler sürdürürken, şimdiye kadar ülkesinin ekonomisini ABD'ye çok endeksli bir eğilim içinde olduğunu söyledi. ABD DENGELEYİCİ GÜÇ Hatoyama bu şekilde konuşsa da zirvede ABD'nin böyle bir oluşumda rolü olması konusunda yeterince açıktı. Japonya'nın, ABD isteğinin arkasında, bu ülkenin Çin'in bölgedeki gücünü dengeleyici bir unsur olacağına olan inancı yatarken, Çin de tam bu nedenle oluşturulacak bir topluluğun tamamen Asyalı ülkelerden oluşmasını istiyor. Analizde bu durumun yanı sıra, Doğu Asya Topluluğu'nun, ABD ve Kanada'yı da içinde barındıran Asya Pasik Ekonomik İşbirliği Grubu'yla (APEC) ilişkilerinin de bu bölgesel güç oyununda, henüz boyutu belirlenmemiş başka bir faktör olduğuna vurgu yapıldı. Analizde ayrıca, Asyalı ülkeler arasındaki farkların üstesinden nasıl gelineceği de böyle bir oluşum önündeki başlıca engel olarak görüldü. Bu ülkelerin politik sistemleri bir birleriyle benzerlik gösterirken, ekonomilerinin büyüklükleri arasında büyük uçurum bulunduğuna işaret eden yazı, özellikle Çin, Japonya ve Güney Kore'nin kuzeydoğu bölgesindeki komşuları ile belirgin şekilde tarihsel husumet ve güvensizliğin olduğunu hatırlattı. SİYASİ BİRLİKTEN ÖNCE EKONOMİK BİRLİK Maidment bu yüzden bu ülkeler arasında siyasi bir birlik kurmadan önce ekonomileri birbiriyle daha iç içe geçen Japonya, Çin ve Güney Kore arasında bir ticaret bloğu kurulmasının daha doğru bir adım olduğunu da söyledi. Bundan sonra işlerin sırasıyla ilerleyeceğini söyleyen yazar, Çin ve Güney Kore arasında yetkililerin karşılıklı gümrük ve tarifelerde indirim ve ulaştırma anlaşmaları ile sağlayacağı gelişmelerin daha sonra 2010 için düşünülen üç ülke arasındaki yatırım anlaşmasına gideceğini söyledi. Bu noktadan sonra üçlü serbest anlaşmanın daha zor olacağını belki de bunun için önce Çin ve Japonya arasında bir anlaşmanın imzalanması gerekeceğini söyleyen yazar, bundan önce böyle bir anlaşma için ayak direyen Japonya'nın yeni hükümetin bu adımın atılmasında işleri kolaylaştırabileceğini söyledi. Yazar, bu gelişmenin Topluluk fikrinin dışında uluslararası arenada küresel ticaret rejiminde alınacak kararla da ortaya çıkabileceği hatırlattı. ASEAN, Doğu Asya Topluluğu'nun hayata geçmesi için 2015 yılını öngörürken bu iddialı bir tarih gibi görünüyor. Ancak zirve sırasında Çin medyasından gelen haberler bu ülkenin bu projeye uzun dönemli bir hedef olarak baktığını gösterdi. Böyle bir konuda Çin’in fikrinin ne kadar etkili olduğu da gözden kaçırılmamalı. Analizin sonunda, Avrupa Birliği'nin de 27 ülkeden oluşan bir blok haline gelmesinin yarım yüzyıldan daha fazla zaman aldığı hatırlatması yapıldı ve Çin, Japonya ve Güney Kore'nin de uzun dönemde böyle bölgesel bir güç oluşturabilme şansına vurgu yapıldı.