Çin Hollanda’ya serbest piyasa ilkesini sorgulattı

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Smart Photonics büyük planları olan küçük bir şirket. Şirket, sürücüsüz araçlar ve veri merkezlerinde de uygulanabilecek, yeni nesil çiplerinin üretim kapasitesini arttırmak için finansal destek arayışındaydı.

Smart Photonics’in Teknoloji Müdürü Luc Augustin, şirketin Eindhoven’daki ofisinde verdiği röportajda “ilgilenen yatırımcılarla konuşmak için tüm dünyayı dolaştık” dedi. “En ciddi ilgi Asya kıtasından geldi”, özellikle de Japonya, Singapur, Tayvan ve Çin’den dedi.

Haziran ayının sonlarına doğru Smart Photonics’in ekseninin Asya’ya kayacağı tahmin edilirken, Hollanda hükümeti devreye girerek 20 milyon euro yatırımda bulundu. Benzer bir miktar da hükümet tarafından desteklenen PhotonDelta isimli ajanstan geldi. Şirketin yöneticisi Ewit Roos, Smart Photonics’in ülkeden ayrılabileceğini öğrendiğinde, Holanda Ekonomi Bakanlığı’nı uyardı. Roos açıklamasında “hükümet oldukça hızlı ve kararlı bir tutum sergiledi” dedi.

Hollanda hükümeti yaptığı açıklamada bu kararın kilit teknolojiyi ülkede tutmak için alındığını ve Çin’le ilgili herhangi bir endişe duyulmadığını belirtti. Yine de, hükümetin bu yatırımı, Pekin’le olan ilişkiler sertleşirken, daha korumacı bir ekonomik tavır ortaya çıkardı.

Huawei’den TikTok’a

Paris merkezli Rhodium Group Direktörü Agatha Kratz, “bu değişim oldukça belirgin oldu çünkü Hollanda her zaman küçük, dışa açık, hiçbir şeyin zarar görmesini istemeyen ancak her şeyin açık olmasını isteyen bir serbest piyasa ekonomisiydi” dedi.

Trump yönetimi ZTE, Huawei ve TikTok gibi Çin’in teknoloji şirketlerini hedef alırken, Hollanda’nın bu yeni tavrı, ülkeyi ve yüksek teknoloji şirketlerini Washington ve Pekin arasındaki jeopolitik güç savaşının ortasına yerleştiriyor.

Hollanda hükümeti geçtiğimiz yıl ASML Holding NV’ye, Çin’e satılacak ultraviyole litografi makinaları için ihracat lisansı vermeyi reddetmişti. Ekipmanın gönderimi için gerekli lisans halen verilmedi. Bu hükümetin kararı olsa da, ASML yöneticisi Peter Wenning, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, “elbette ABD ve Çin’de bunun bir risk olup olmadığına dair görüşler var” dedi.

Çin Dış İşleri Bakanı Wang Yi geçtiğimiz hafta Hollanda’ya yaptığı ziyarette Hollanda Başbakanı Mark Rutte’yle görüştü. Bir yıl önce ABD Dış İşleri Michael Pompeo aynı ziyareti gerçekleştirmişti.

Öncelik

ASML ABD için öncelikli şirketlerden biri çünkü dünya çapında bilinen bir teknoloji şirketi. ABD Hollanda’yı Çin’e satış yapmamaya ikna ederse, Çin’in teknoloji için gidecek başka yeri kalmaz.

Hollanda’nın fikrini değiştirmesi ve gönderime izin vermesi halen düşük ihtimal taşıyor. Dış İşleri Bakanlığı geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, ASML’e atıfta bulunarak “Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda’nın konuyu dikkatle inceleyeceğine güven duyuyor” dedi.

Düğüm noktası

Hollanda Çin’e karşı tavrını sertleştirse de, Pekin hala Hollanda’yı önemli bir ticaret partneri ve yatırım istikameti olarak görüyor. Bu değişimin nedenlerinden bir tanesi Çin’in ekonomik anlamda Avrupa’yla rekabete daha da yaklaşmış olması.

Avusturalya ve İngiltere de dahil olmak üzere bir çok ülke Çin konusuna giderek artan bir şüphecilikle yaklaşıyor. En sert politikaları izleyen ülkeyse elbette Donald Trump yönetimindeki ABD. Bu durum, serbest ticaret ilkesi üzerine kurulmuş ticari bir ülke olan Hollanda için yeni bir yön.

Clingendael Institute araştırmacılarından Maaike Okano-Hejimans, “Hollanda ekonomisi yalnızca iş alanındaki fırsatlarla ilgilenirdi ancak bu günler geride kaldı” dedi.

Okano-Hejimans’a göre “Çin bu aktif endüstri politikalarında belirleyici oldu. Bunu asla resmi bir açıklamada duyamayacaksınız ancak gerçek bu. Bu boyutlardaki bir ekonomi ve sistemleri gerçekten Hollanda’yı etkileyebilir. Asıl mesele burada.”

Hollanda hükümetinin tutumundaki bu değişiklik, geçtiğimiz 18 ayda görüldü. 2015 yılında, Çin’e yaptığı bir seyahat sırasında, Rutte Huawei’nin Hollanda yöneticisinden övgüyle bahsetmişti ve ortak projeler konusunda adım atılması gerektiğini söylemişti.

Şimdilerde, Hollanda hükümeti yabancı yatırımları denetlemek için bir mekanizma geliştirdi ve Huawei’nin 5G ağına katılımına neredeyse engel oldu.

Çin’e satıldı

Aralık 2015’te Hollanda’nın çip devi NXP Semiconductors’ın bir parçası ve 5G teknolojisinin ilerlemesi için gerekli ekipman üretiminde dünya lideri olan Ampelon 1,8 milyar dolara satılmıştı. NXP şirketi Çin’in JAC Capital’ine satarak, ABD’de Çin’e karşı olan güvensizliği yatıştırmak istemişti. Aynı zamanda Freescale isimli bir Amerikan şirketini de satın almıştı.

Hollanda şimdi foton bilimindeki avantajını ve bunun çiplere uygulanmasını elinde tutmak istiyor. Avrupa Komisyonu’na göre foton bilimi, altı temel kolaylaştırıcı teknolojiden biri ve dolayısıyla araştırma ve yenilik desteklerinde öncelik sahibi.

Üstelik bu Hollanda hükümetinin müdahale ettiği tek alan değil. Nisan ayında, Hollanda hükümeti, kazı gemilerinde dünya lideri olan IHC’yi kurtarmak için müdahalede bulundu. Hollanda Ekonomi Bakanlığı yaptığı açıklamada, şirketin istihdamını koruma altına aldığını ve “uzmanlığının Hollanda’da kalmasını garantilediğini” söyledi.

Kratz’a göre, Hollanda hükümeti artık “Çin’le olan ilişkilerinde stratejik ya da ulusal güvenliği ilgilendiren konularda daha dikkatli.”

Ekonomi Bakanlığı’ndan gelen açıklamada, hükümetin “fırsatları yakalamak istediği, ancak gerektiğinde de savunmaya geçeceği” söylendi.

TikTok ABD yönetimine dava açıyor

ABD Çin’in insanlık dışı teknolojisine talip oldu

Çin: ABD uluslararası hukuku ihlal ediyor