CEO’ların maaşı tepki çekiyor

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’de bir süredir gündemde olan otomotiv işçileri grevi, yeni bir tartışmayı da beraberinde getiriyor. “CEO’lar hak ettiklerinden fazla mı kazanıyor?”

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Amerika Birleşik Otomotiv İşçileri Sendikası’nın başlattığı grevin üzerinde bir aydan fazla zaman geçti ve taraflar hala kavgalı. Tarafların ücret artışı konusunda anlaşamaması, Ford, General Motors ve Stellantis gibi ABD’li otomotiv devlerinin CEO’larının maaşlarının gündeme gelmesine neden oluyor.

“Geride kalmaktan bıktık”

The Economist’te yer alan makaleye göre, Amerika Birleşik Otomotiv İşçileri Sendikası'nın (UAW) patronu Shawn Fain, geçen ay sendikanın Amerika'nın üç büyük otomobil üreticisi olan Ford, General Motors (GM) ve Stellantis'te aralıklı grev kampanyası başlatmasının ardından, “Geride kalmaktan bıktık” dedi.

Aradan bir ay geçti ve iki taraf arasındaki uzlaşmazlık devam ediyor. Ford'un CEO'su Jim Farley, grevci işçilerin dört yıl içinde talep ettiği yüzde 36'lık ücret artışının işini sekteye uğratacağını savunuyor. UAW, üç büyük CEO'nun ortalama maaşının 2019'a göre yüzde 40 daha yüksek olduğunu, sendika üyelerinin maaşlarının ise enflasyonun yüzde 6 oranında altında olduğunu söylüyor. Geçen yıl Jim Farley 21 milyon dolar, Stellantis'teki meslektaşı Carlos Tavares 25 milyon dolar ve GM'den Mary Barra da 29 milyon dolar maaş aldı. Ortalama tam zamanlı UAW üyesinin kazancı ise 60.000 dolardan azdı.

Amerika'nın patronları kesinlikle iyi maaş alıyor. S&P 500 Endeksi’ndeki büyük şirketlerin CEO'larının ortalama maaşı, 2000'li yıllarda zayıfladıktan sonra son on yılda enflasyona göre ayarlanarak ortalama yüzde 18 oranında arttı. Bu da Amerika'daki ortalama tam zamanlı maaşın iki katı artış anlamına geliyor.

Yılda ortalama 14 milyon dolar

Veri sağlayıcı MyLogIQ'nun rakamlarına göre, tipik bir S&P 500 şirketi patronu, geçen yıl 14 milyon dolardan fazla kazandı. Bu ortalama bir çalışanın yaklaşık 250 katına karşılık geliyor. Bu aynı zamanda, bırakın Fransa ve Almanya'yı, Britanya’daki patronların kazandığından bile fazla bir maaş anlamına geliyor.

Teknoloji devi Alphabet'ten Sundar Pichai, 2019’da kazandığı benzer büyüklükteki maaşın ardından 2022 yılında 218 milyon dolarlık hisse ödülü aldı. 2021'de medya devi Warner Bros Discovery'den David Zaslav da, benzer şekilde, tahmini 203 milyon dolar değerinde hisse senedi opsiyonu elde etti.

“Maaşlar o kadar yüksek ki duyarsızlaştık"

Yatırımcılar ise bunda pek de rahatsız görünmüyor. Yönetici maaşları danışmanı Meridian'a göre, geçen yıl S&P 500 şirketlerinin yalnızca yüzde 4'ü ‘maaş konusunda söz hakkı’ oylarında çoğunluk desteğini kazanamadı. Harvard Hukuk Fakültesi'nden Lucian Bebchuk'un açıkladığı gibi, Amerika'nın büyük kurumsal yatırımcıları, piyasadaki ücret düzeyine çok az dikkat ediyor; ancak bunun yerine bireysel CEO'ların maaşlarının ne kadarının firma performansına bağlı olduğuna ve şirket performansına göre ne kadar kazandıklarına odaklanıyor.

Emeklilik fonlarını ve diğer varlık yöneticilerini temsil eden Kurumsal Yatırımcılar Konseyi'nden Amy Borrus, Amerikalı CEO'ların maaşının “O kadar yüksek ki artık buna duyarsızlaştık” diyor. Ancak sıradan Amerikalılar bu duruma çok öfkeli. Stanford Üniversitesi'nden David Larcker ve Brian Tayan tarafından 2019 yılında yapılan bir anket, katılımcıların yüzde 86'sının patronlara fazla maaş verildiğini düşündüğünü ortaya çıkardı. Şimdi ise CEO maaşlarını dizginlemenin zamanı gelip gelmediği düşünülüyor.

Kriterler neler olmalı?

Göz önünde bulundurulması gereken bir nokta, kriterin ne olması gerektiği. London Business School'dan Alex Edmans, CEO'ların nakit para kazanan tek grup olmadığını belirtiyor. Edmans, “Geçen yıl LeBron James potaya top atarak ve ayakkabı anlaşmaları imzalayarak 127 milyon dolar kazandı. Tom Cruise, ‘Top Gun: Maverick’ filmindeki oyunculuğu nedeniyle 100 milyon dolar elde etti. Bu tür ünlüler, milyarlarca dolarlık sermayeden ve on hatta yüzbinlerce işten sorumlu devasa şirketleri yöneten patronlardan açıkça daha değerli görünmüyor” diyor.

Ve patronların maaşı, şirketlerinin ölçeğiyle karşılaştırıldığında anlam biraz olsun değişiyor. Geçen yıl S&P 500 CEO'larının toplam maaşı, endeks şirketlerinin net kârının yüzde 0,5'ine ve birleşik piyasa değerlerinin yüzde 0,03'üne eşitti. Yatırımcılar iyi bir patronun bundan kat kat daha değerli olduğuna inanıyor gibi görünüyor. 12 Ekim'de Amerikalı perakende şirketi Dollar General, halefinin yönetimindeki kötü sonuçların ardından önceki patronunun yönetime geri döneceğini duyurdu. Ertesi gün hisse fiyatı yüzde 9 oranında arttı.

University of Chicago Booth School of Business’tan Steven Kaplan, şirketler büyüdükçe, geçen yıl ortalama S&P 500 şirketi 1990'daki enflasyondan sonra elde ettiği gelirin iki katından fazlasını elde etti, ve küreselleştikçe CEO'nun işinin de daha zor hale geldiğini savunuyor.

Avrupa ve düşük seviye rekabet

Avrupa deneyimine bakıldığında ise patronlara daha az ödeme yapmanın açıkça iyi bir fikir olmadığı gözüküyor. Amerikalı ve Avrupalı patronlar arasındaki kazanç farkı kısmen, daha az büyük firmaya sahip olan Avrupalı yöneticiler için daha az rekabetin bir sonucu kabul ediliyor. Bu aynı zamanda daha iyi performansa dönüşmeyen daha eşitlikçi bir ücretlendirme tutumunu da yansıtıyor. Avrupa'daki firmalar daha düşük satış büyümesi, karlılık ve hissedar getirisi sergiliyor ve çalışanları daha az üretken. Bütün bunlar kıtanın yavaş ekonomik büyümesine katkıda bulunuyor.

Bu yılın başlarında Londra Menkul Kıymetler Borsası başkanı Julia Hoggett, İngiliz şirketlerinin yönetici sınıfındaki yetenekleri çekememeleri nedeniyle zor durumda kalma riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulundu. Geçen yıl Laxman Narasimhan, Londra'da listelenen bir tüketim ürünleri şirketi olan Reckitt Benckiser'deki işini bir Amerikan kahve zinciri olan Starbucks'ı işletmek üzere bırakarak maaşını dört katına çıkardı. CEO maaşlarının Avrupa'dan bile daha düşük olduğu Japonya'da bile Toyota gibi şirketler hisse bazlı teşviklerle ücret paketlerini güçlendirmeye başladı.

Açgözlülük iyi mi?

Bütün bunlar, Amerikalı CEO'ların lehine ikna edici bir argüman gibi görünüyor. Ancak uygulamada hissedarların iki şeye dikkat etmesi gerekiyor. Birincisi, Amerika'nın CEO pazarı tam anlamıyla verimli olmaktan çok uzak. S&P 500 CEO'larının beşte ikisi aynı zamanda kurullara da başkanlık ediyor. Danışmanlık şirketi PwC'nin Amerikalı şirket yöneticileri arasında yakın zamanda yaptığı bir anket, her iki yöneticiden birinin CEO’ların fazla maaş aldığını düşündüğünü gösteriyor. Elbette yine de, isimsiz bir anketin rahatlığı içinde ifade edebilecekleri her türlü çekincenin ise etten kemikten bir başkanla karşılaştıklarında ortadan kalkabileceğini dikkate almak gerekiyor.

Daha acil bir endişe ise, sıradan insanlar için zor zamanlarda patronlara büyük meblağlar ödemenin, eğer çalışanları şirketlerinin karşılayamayacağı taleplerde bulunma konusunda cesaretlendiriyorsa, istenmeyen sonuçlara yol açabileceği. Bu risk, küresel olarak daha düşük maliyetli otomobil üreticileriyle rekabet etmek zorunda olan Detroit’te yaşanıyor. Başka bir deyişle, CEO'lara yönelik serbest piyasa aynı zamanda politik ekonomiye de tabi gibi gözüküyor.

CEO'lar da hemfikir: Yaratıcılık için ofiste olmaya gerek yok

Fosil yakıt CEO’ları: Biz dondurma satmıyoruz

Levi’s CEO’su: En büyük pişmanlığım yanlış insanları geç kovmaktı

CEO çalışanlarına zam yapmak için maaşından kesti

Goldman Sachs CEO’su koltuğunda güvende mi?

Ünlü CEO'nun istifasının perde arkası