Çatışmaların sırrı ne, bundan sonra ne olur? Halep bilmecesi!

Esed rejiminin büyük önem verdiği Halep, muhalifler tarafından ele geçirildi. Bölgedeki durumu aydınlatacak 10 soruyu Sabah'tan Harun Sekmen, Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger'e yöneltti. İşte o sorular ve cevapları...

1. Çatışmalar Neden Şimdi Yoğunlaştı?

İdlib çatışmasızlık bölgesinde rejim saldırıları ve Rus uçaklarının bombardımanı ile karşı karşıya kalınması, bunun uzun bir süreden beri devam etmesi, muhaliflerin harekete geçmesinde tetikleyici oldu. Operasyonunun Lübnanİsrail ateşkesinin hemen ertesinde meydana gelmesi de dikkat çekici.

2. Operasyonun Stratejik Amacı Ne?

Operasyon, rejimin ve Rusya'nın saldırganlığına karşı bir İdlib'de sıkışan muhalif örgütlerin ve yerlerinden edilen halkın bir tepkisi olarak okunabilir. Saldırıda bir stratejik aklın ve kurmay zekanın varlığı çok belirgin. Aşiretlerin muhaliflere verdiği destek de operasyonu kolaylaştırdı.

3. Hangi Gruplar Sahnede?

İdlib'de bir düzinenin üzerinde rejim muhalifi örgüt var. Bunların arasında en fazla tanınan, Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) esas itibariyle sünni-selefi bir örgüt. 2017'de aralarında Nusra Cephesi'nin de bulunduğu bir çok örgütün birleşmesiyle kuruldu.

Bunun dışında İdlib'de irili ufaklı çok sayıda muhalif örgüt var. Öne çıkanları Fateh el Mübin, Ahrarı Şam ve Ensar Tevhid olarak sıralamak mümkün. Türkiye'nin güçlü biçimde destek verdiği Suriye Milli Ordusu da (Özgür Suriye Ordusu) operasyona destek veriyor.

4. Bundan Sonra Ne Olacak?

Durum birçok faktöre bağlı olarak şekillenecek. Bunların başında rejim güçlerinin ve Rusya'nın karşı saldırı yapıp yapmayacağı geliyor.

Keza Türkiye'nin Suriye'deki gelişmeler karşısında alacağı pozisyon da ehemmiyet taşıyor. Öte yandan 2025 Ocak ayında ABD'de başkanlık görevini üstlenecek olan Trump'ın Ortadoğu'da izleyeceği politika de keza Suriye'yi doğrudan etkileyecek.

5. Türkiye’nin Tutumu Ne Olacak?

Türkiye'nin Suriye politikasının temeli bu ülkenin bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı temeline dayanıyor. Bununla birlikte Türkiye, Suriye'den kaynaklanan terörü bertaraf amacıyla sınır boyunca tampon bölge oluşturma konusunda kararlı gözükmektedir.

Türkiye'nin hassasiyet gösterdiği bir başka nokta da yeni sığınmacı akınının önlenmesi. Dolayısıyla Türkiye'nin önümüzdeki günlerde Suriye içerisinde bu kategori gelişmeleri önlemek için müdahale dahil gerekli gördüğü her türlü adımı atabileceği açık.

6. PKK/YPG’nin Bölgede Etkisi Nedir?

Suriye rejimi terörle mücadele konusunda Türkiye ile paralel bir çizgide değil. Rejim askerlerinin tahliye ettiği bölgelere PKK /PYD unsurlarını yerleştirmeleri, bunların Tel Rifat ve Münbiç'te pozisyonlarının güçlenmesine yol açıyor. Bu Türkiye'nin kabul edebileceği bir şey değil.

7. Muhalifler ve YPG Arasında Uzlaşı Mümkün mü?

Suriye Milli Ordusu ile YPG'li teröristler halihazırda çatışıyorlar. Selefi örgütlerin İran yanlısı gruplara karşı tavır aldıklarını da biliyoruz. Dolayısıyla muhalif gruplarla YPG/PKK arasında mevcut koşullarda rejim karşıtlığı temelinde bir asgari müşterek de olmadığı için uzlaşı içinde olmaları olanaksız gözüküyor.

8. Büyük Güçlerin Tutumu Nedir?

Rusya'nın Suriye politikası kazanımlarını koruma temeline dayanıyor. ABD'nin genelde Ortadoğu ve özelde Suriye politikası İsrail'in güvenlik kaygıları temeline dayanıyor.

ABD için önemi olan, İsrail için fiili veya potansiyel tehdit oluşturan devletlerin istikrarsızlaştırması ve parçalamasıdır. İsrail, Suriye'nin parçalanmasını ve kendisiyle işbirliği yapacak bir terör yapılanması kurulmasını amaçlamaktadır.

9. Rejim Halep’i Geri Alabilir mi?

Suriye rejimi esas itibariyle halka dayanmayan bir azınlık diktatörlüğüdür. Rejim ile Suriye halkı arasındaki makas Arap Baharı döneminde daha da açılmıştır. Dolayısıyla rejimin yeniden Halep üzerinde tahakküm kurma girişimi evveliyetle güçlü bir halk muhalefeti ile karşılaşacaktır.

10. Türkiye’nin Avantaj ve Riskleri Nelerdir?

Türkiye, esasen sivil halkın üstü açık hapishane koşullarında İdlib'de sıkışmış olmasından memnun değildi. Halep'in muhaliflerin eline geçmesinin, buradan ayrılanların ve ayrılmak durumunda bırakılanların geri dönüşünü hızlandıracağı da açık.

Diplomasi ile mesafe alınması Türkiye'nin önceliğidir. Bununla birlikte ulusal çıkarların zorunlu kılması halinde Türkiye askeri müdahale seçeneğini de kullanmaktan kaçınmayacaktır. Özellikle Münbiç coğrafyasında terör unsurlarının tahkim edilmesine Türkiye asla izin vermeyecektir.

İran'dan Suriye açıklaması

Suriye'de muhaliflerin hamlesi terör koridorunu önledi

Beyaz Saray'dan Suriye açıklaması: Yakından takip ediyoruz

Suriye'de darbe girişimi iddiası: Esed ülkeden kaçtı mı?

Suriyeli muhalif gruplar Halep'i ele geçirdi

Suriye'de muhalifler İdlib'i ele geçirdi