Cari açığı kapatmada İran umudu

Batılı ülkelerin İran’la nükleer müzakerelerde ön anlaşmaya varması, petrol ve gazının bir bölümünü İran’dan alan Türkiye’yi de etkileyecek. Tüpraş’ın petrol alımını arttırması beklenirken, bu durumun enerji faturamızı olumlu etkileyeceği belirtiliyor.

İran’ın, ABD ile birlikte dünyanın diğer süper güçleriyle nükleer programını büyük ölçüde dondurma konusunda anlaşması dünyada en çok petrol piyasalarına tesir etti. Bu gelişmenin, Türkiye’nin enerji ithalatını nasıl etkileyeceği de gündeme geldi. Türkiye, yaptırımlardan önce ithal ettiği petrolün yarısını İran’dan karşılıyordu. Ancak yaptırımlar nedeniyle iki yılda İran’dan aldığı petrol miktarını yarı yarıya düşürdü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da “Gerekçelerin ortadan kalkmasıyla İran’dan alınan petrol miktarı günlük yaklaşık olarak 105 bin varilden zamanla 130-140 bin varil seviyesine çıkabilir” diye konuştu. Bu artış ise yapılan müzakereler doğrultusunda peyderpey gerçekleşecek. 

İKİ YILDA YARIYA DÜŞTÜ

İran’a yönelik yaptırımların merkezindeki sektörlerden biri de petrol sektörü oldu. Malum 2012 yılında İran’ın ihracat gelirinin yaklaşık yüzde 80’i petrolden geliyordu. Petrol hâkimiyetindeki İran ekonomisi, ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) uyguladığı yaptırımlardan derin darbe alırken, önceki gün varılan anlaşma petrol piyasalarını hareketlendirdi. Çok değil iki-üç yıl öncesine kadar ham petrol alımlarının yarısını İran’dan gerçekleştiren Türkiye ise İran’ın enerji anlaşmalarına yönelik yaptırımların yumuşamasından en çok etkilenecek ülkeler arasında yer alıyor. 2011 yılında İran’dan 9.7 milyon ton ham petrol alan Tüpraş’ın bu yıl için beklentisi ise 5.5 milyon tonluk alım gerçekleşeceği şeklinde. Yani Tüpraş’ın aldığı petrol miktarı iki yılda yarı yarıya azaldı. Bugün ham petrolün yaklaşık yüzde 25 ila 30’unu İran’dan alan Tüpraş, bu azalışı ise Irak, Suudi Arabistan ve Libya’dan yapılan petrol alımları ile telafi ediyor.  Tüpraş, petrol alımlarının Öte yandan, İran’a yönelik yaptırımların yumuşaması Türkiye’nin enerji ithalat faturasını da olumlu etkileyebilir. Haberin ardından petrol fiyatları düşerken, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüş Türkiye’nin cari açığını 5 milyar dolara kadar etkileyebiliyor.
SATILAMAYAN PETROL TANKERLERE DEPOLANDI
Bir enerji analis-ti, İran’a yönelik birçok yaptırımın yumuşadığını, bu sayede İran’ın yeniden dünya ekonomisinde yavaş yavaş yer alacağını söylerken, “Petrolde ise altı aylık bir bekleme süresi var. Eğer bu sürede beklentileri yerine getirirlerse, petrol sektöründe de eski pozisyonuna kavuşabilir” yorumunu yaptı.  İran’ın 2012 yılbaşında gerçekleştirdiği toplam ihracat ise günlük 2.5 milyon varil seviyelerindeydi. IEA, ekimde günlük ihracatı 715 bin varile kadar düşen İran’ın, yaşadığı zorluklar nedeniyle 37 milyon varillik petrolü satmak üzere tankerlere depo-ladığını da kayde-diyor.

4.2 MİLYAR DOLARLIK TRANSFER
İran petrolünün alıcıları, finansal yaptırımların yumuşamasına yönelik detayları merakla bekliyordu. İran’ın merkez bankasıyla işlem yapmayı yasaklayan yaptırımlar nedeniyle, şirketler aldıkları petrolün karşılığında ödeme yapmakta zorlanıyordu. Beyaz Saray açıklamasına göre, taahhütlerini yerine getirmesi durumunda önümüzdeki altı ayda yurtdışındaki bankalarda dondurulan 4.2 milyar dolarlık petrol geliri İran’a taksitler halinde aktarılabilecek. İran petrolünün en büyük alıcıları ise Çin, Hindistan, Güney Kore ve Japonya. (Hürriyet - Merve Erdil)