Borç yapılandırmalarına "banka ayarı"

Kredi kartı borçlarını ve kredi borçlarını ödemekte zorluk çekenlere son aylarda bankalar da el uzattı. Bu konuda ilk adımı ise 27 Eylül 2016 tarihinde bir yönetmelik çıkartarak bankalara vade uzatımı ve yeniden yapılandırma imkanı sağlayan Hükümet attı. Bu sayede aralık ayına kadar geçen yaklaşık üç ayda toplam 1 milyon kişi bankalara olan borcunu yeniden yapılandırdı. Yeniden yapılandırmaya konu parasal tutarı ise 8.8 milyar TL'ye ulaştı.

Konuyu yakından takip edenler bilir. Son yıllarda ekonomik durgunluğun etkisiyle bireylerin ve şirketlerin ödeme sıkıntıları arttı. Ödenmeyen çek ve senetler, kabaran kredi kartı ve kredi borçları konusunda tehlike çanları çalmaya başladı. Hükümet tam o günlerde harekete geçti. Kısa bir hazırlık sürecinin ardından 27 Eylül 2016 tarihinde Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hayata geçirildi. İlk günlerde çok yoğun talep gören yeniden yapılandırmalar sayesinde borç altında ezilen geniş bir kesim rahat bir nefes aldı.

Talep çok fazla

Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Hüseyin Aydın'ın verdiği bilgilere göre, yönetmeliğin uygulanmaya başladığı Ekim Aralık döneminde 562 bin kişinin 2.4 milyar TL kredi kartı, 456 bin kişinin ise 6.4 milyar TL'lik tüketici kredisi yapılandırma kapsamına alındı. Hükümet 72 ay vade imkanı sağlamasına karşın Aydın'ın yaptığı açıklamalarda yeniden yapılandırmalarda vadeler kredi kartlarından 23, tüketici kredilerinde ise 37 ay oldu. Oysa ki düzenlemeden önceki uygulamada kredi kartı açık kalmak kaydıyla, kredi kartı borçlarında yapılandırma 12 ay ile tüketici kredilerinde ise 24 ay ile sınırlıydı.

Bankacılar son dönemde yeniden yapılandırmalara olan talepte bir miktar düşüş gözlüyor. Ancak görünen o ki ilk günlerdeki patlayan talepte biraz azalma yaşansa da yeniden yapılandırma girişimleri hız kesmeyecek.

Ancak hemen söyleyelim yaklaşık dört ay önce hayata geçirilen borç yeniden yapılandırmalarında bankadan bankaya da büyük farklılıklar gözleniyor. Örneğin, bazı bankalar konut kredilerini yeniden yapılandırma kapsamına almıyor. Bu durumda konut kredisi taksitlerini ödeyemeyenler biraz daha yüksek maliyete katlanıp eskiden olduğu gibi yine başka bir bankanın yolunu tutuyor. Amaç vadeyi uzatıp aylık kredi ödemelerini düşürebilmek.

Yine sektörden edindiğimiz bilgiye göre, bazı bankalar ise 72 ay vade imkanı tanınmasına rağmen müşterisinin bu vade talebini kabul etmeyip daha kısa vadelere yönlendiriyor. Bunun dışında müşterilerine farklı şartlar öne süren bankalar olduğu da söylentiler arasında. 

Yönetmelik ne getirdi?

Bireysel kredi kartına taksit sayısını 12'ye çıkaran ve kart borçlarını yeniden yapılandırma imkanı sağlayan yönetmelik 27 Eylül 2016 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlandı. Bankacılık Düzenlenenle ve Denetleme Kurumu o tarihte ilgili yönetmelik değişikliğine ilişkin şu açıklamaları yaptı: "Mal veya hizmet alımı sonrası belli bir ücret karşılığı borcun taksitlendirilmesi veya ödemenin ertelendiği dönemler de dahil olmak üzere, kredi kartları ile gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile nakit çekimlerinde taksitlendirme süresi 12 ayı geçemez. Yönetmeliğe göre bu süre, kuyumla ilgili harcamalarda dört ay, elektronik eşya ve bilgisayar alımlarında altı ay, havayolları, seyahat acenteleri, taşımacılık, konaklama, sağlık ve sosyal hizmetler ile ilgili harcamalarda, sağlık ürünü alımlarında, kulüp ve derneklere yapılan ödemelerde ve vergi ödemelerinde dokuz ay olarak uygulanacak. Önceden olduğu gibi kredi kartlarıyla gerçekleştirilecek telekomünikasyon, doğrudan pazarlama ile ilgili harcamalar, yurtdışında yapılan harcamalar ve yemek, gıda, alkollü içecek, akaryakıt, kozmetik, ofis malzemesi ile hediye kart, hediye çeki ve benzeri şekillerde herhangi somut bir mal veya hizmeti içermeyen ürünlerin alımlarında taksit uygulanamayacak.

Kurumsal kredi kartları ile mal veya hizmet alımı sonrası belli bir ücret karşılığı borcun taksitlendirilmesi veya ödemenin ertelendiği dönemler de dahil olmak üzere gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile nakit çekimlerinde taksitlendirme süresi de 12 ayı geçemeyecek. Yönetmeliğe eklenen geçici bir madde ile kredi kartlarının mevcut 'borç bakiyeleri' kart sahipleri tarafından talep edilmesi durumunda 'en fazla 72 ay1 ile sınırlı olmak üzere taksitlendirilebilecek. Her aya düşen taksit tutarı ilgili ayın asgari ödeme tutarına eklenecek."

(Esin Çetinel/Para Dergisi)