Borç patlaması yüzde 146!

Ekim ayında kredi kartlarında limit ve nakit çekime sınırlamalar getiren Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), şimdi de taksitlendirme ve tüketici kredilerinin kullanımını sınırladı. Radikal'in haberine göre, BDDK Başkanı Mukim Öztekin, sınırlamanın gerekçesini Orta Vadeli Program’da yer alan tasarrufların arttırılması ve artan yurtiçi tasarrufların üretken yatırımlara yönlendirilmesi olarak açıklarken, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de cari açık kalıcı şekilde aşağı çekilene kadar Türkiye ’nin mütevazı büyüme oranları ile yoluna devam etmesi gerektiğini söyledi. Cari açığı frenlemeyi ve tasarrufları arttırmayı hedefleyen ekonomi yönetimini harekete geçiren ise, tüketici kredileri ile taksitli kredi kartlarında özellikle son iki yılda gözlenen hızlı artış oldu.
 

Taksitli borcu %146 büyüdü
BDDK’nın 15 Kasım 2013 tarihli Haftalık Bülteni’ne göre tüketicilerin kredi kartı borcu 82.4 milyar TL seviyesinde. Kredi kartlarında 2010’dan bu yana yaşanan büyüme yüzde 89. Sınırlama getirilen taksitli kredi kartı borcu ise patladı. Tüketicilerin taksitli kredi kartı borcu 47.7 milyar liraya çıktı. Taksitli kredi kartı borçları 2010’dan bu yana yüzde 146 arttı. Aynı dönemde taksitsiz kredi borcundaki artış ise yüzde 43,4’te kaldı.

BDDK’nın ekimde getirdiği sınırlamalara rağmen, tüketicilerin kredi kartından nakit çekimleri zirveye ulaştı. Bu yılın üçüncü çeyreğinde nakit çekim tutarı 9 milyar 323 milyon TL ile çeyreksel bazda en yüksek seviyeye ulaştı. 2013’ün 9 aylık döneminde çekilen nakit ise 27.5 milyar liraya çıktı. Nakit çekim tutarı 2012’de 31.3, 2011’de 27.1, 2010’da ise 21.8 milyar TL olmuştu. Tüketicilerin son 4 yılda kredi kartından çektiği nakit tutarı 107.7 milyar lira oldu. BDDK’nın sınırlama getirdiği tüketici kredileri de 15 Kasım 2013 tarihi itibariyle 2012 sonuna göre yüzde 24,3 artarak 241.4 milyar liraya ulaştı. Tüketiciler bu yıl 47.3 milyar TL tüketici kredisi kullanırken, 27.5 milyar TL de nakit çekim gerçekleştirdi.

KREDİ KARTI BORCU (Milyar TL)
Tarih Toplam Taksitli Taksitsiz
 31.12.2010 43.5 19.3 24.2
 30.12.2011 54.9 25.9 29.0
 28.12.2012 70.4 37.9 32.4
 15.11.2013 82.4 47.7 34.7
 Büyüme (%) 89,1 146,2 43,4

NAKİT ÇEKİM (Milyar TL)
2013/9 ay 7.5
 20012 31.3
 2011 27.1
 2010 21.8

TÜKETİCİ KREDİLERİ (Milyar TL)
 31.12.2010 129.1
 30.12.2011 168.4
 28.12.2012 194.1
 15.11.2013 241.4

KİMİ NASIL ETKİLEYECEK

Tüketici tefecinin kucağına düşer
Vatandaşın afyon gibi taksite alıştırıldığını belirten Tüketici Dernekleri, “Türkiye’nin yüzde 70’i ekmeğini bile taksitle alıyor. Kimse keyfinden taksitle alışveriş yapmıyor. O yüzden sınırlama tüketiciyi zora sokar. Öncelikle tüketicinin borcunu sıfırlayacak seçenek sunmak gerekir. Uzun vadeli taksit olanağı kalmayan tüketici tefecilerin tuzağına düşer” tepkisini gösterdi. Tüketici Dernekleri Federasyonu Başkanı Sıtkı Yılmaz, taksit sınırlamasıyla tüketici yaşamının zora gireceği uyarısında bulundu. Düzenlemenin tüketiciye verilen en büyük ceza olduğunu savunan Yılmaz, “Kriz dönemlerinde tüketici afyona alıştırılır gibi kredi kartına alıştırılmış” dedi.

En çok elektronikçileri vururDüzenlemelerin, bankacılık, otomotiv ve beyaz eşya sektöründe kısmen olumsuz bir etkisi olacağını belirten analistler, kredi kartına taksit uygulamasının son derece yaygın olduğu tüketici elektroniği sektörünün ise düzenlemeden daha fazla etkileneceği görüşünde. Garanti Yatırım tarafından hazırlanan raporda, tüketici elektroniği sektöründe genellikle 6-12 ay arasında taksitlendirme olduğunun altı çizilerek, şirketlerin satışlarının yaklaşık yüzde 85’ini kredi kartı ile yaptığı vurgulandı. Teknosa tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yapılan açıklamada da, “Yeni uygulama kısa vadede genel tüketici talebini olumsuz etkileyebilecektir. Öte yandan, tüketicilerin modern hayatın ayrılmaz bir parçası olan elektronik, telekom ve bilgisayar ürünleri ile ilgili talebinin devam edeceğini öngörüyoruz” denildi. Teknosa’nın borsadaki hisseleri yüzde 4 civarında değer kaybetti.

Beyaz eşya senede kayar
BDDK’nın beyaz eşyada taksit üst sınırını 12 ay olarak belirlemesinin sektöre olumsuz etkisinin sınırlı kalması bekleniyor. Garanti Yatırım tarafından yapılan değerlendirmede, sektörde satışların yüzde 50’sinin kredi kartları ile yapıldığı belirtilerek, tüketicilerin bayilerin uyguladığı taksitlendirme sistemine eğiliminin artacağı kaydedildi.

Otomotive sınırlı etki
Yeni düzenlemeye göre, taşıt kredisilerinin vadesi 48 ayı geçmeyecek. Ayrıca kredilendirme oranı da sınırlandı. Taksit sayısının sınırlandırılmasının talebe etkisinin sınırlı olacağına dikkat çeken Garanti Yatırım, “Tofaş ortalama taksit sayısının 28 ay olduğunu ifade ederken Doğuş Oto taksitlerin 36-48 ay arasında değiştiğini belirtmiştir. Kredilendirme oranı sınırlamasına baktığımızda ise sektörde araç bedelinin belli bir oranının peşin olarak tahsil edildiğini görüyoruz (Tofaş için bu oran %30). Yine de kredilendirme oranına getirilen sınırlamanın talebe kısmi de olsa olumsuz yansımasını bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

Bankalar ticari krediye yönelecek
Bankacılık sektörü için hazırlanan taslak metnin beklenen bir gelişme olduğunu belirten analistler, “Ortalama kredi kartları taksit sayısı halihazırda 9 ay, tüketici kredilerinde 30 ay, taşıt kredilerinde ise 45 ayr. Ancak, sektörde maksimumda 12 ay taksitli kredi kartları, 60 ay vadeli tüketici ve taşıt kredileri de mevcut. Net vade kısıtlamalarının gelmesi bankaların büyüme ve pazarlama imkânlarını azaltacak. Diğer yandan, düzenlemeler daha uzun vadede aktif kalitesinin daha iyi noktalara gelmesine katkı yapacak. Yeni taslak metin ile bankaların önümüzdeki yıl daha çok ticari krediler tarafında aktif olacağını bekliyoruz” dedi.

Yılbaşı öncesi yürürlükte
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) Başkanı Mukim Öztekin, kredi kartı ve tüketici kredilerine yönelik sınırlamanın yılbaşına kadar yürürlüğe gireceğini söyledi. Alınan kararların, piyasaları disipline edecek bir düzenleme olduğunu ifade eden Öztekin, 9 taksit sınırlamasını “çok düşündükten” sonra ‘ay’ olarak yönetmeliğe koyduklarını kaydetti.

‘Taksit, ihtiyaç kredisidir’
Bankalararası Kart Merkezi (BKM) Genel Müdürü Soner Canko ise belirli bir ücret karşılığı taksitlendirilen ödemelerin aslında kredi kartı harcaması değil bir ihtiyaç kredisi olduğunu belirterek, “Dolayısıyla bu ürünün taksit uygulaması ile getirilen düzenleme kapsamı dışına alınması ve ihtiyaç kredileri ile paralel kabul edilmesinin daha doğru olacağı görüşündeyiz” dedi. Soner Canko, ayrıca taslakla ilgili sadece bankacılık sektörünün değil, özellikle perakende sektörü olmak üzere tüm paydaşların görüşlerini belirteceklerini ve bu süreç neticesinde düzenlemenin son halini alacağını ifade etti.