BM'den İsrail'i kızdıran açıklama

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Bürosu, İsrail tarafından işgal edilen Filistin bölgelerinde faaliyet gösteren 112 şirketten 94'ünün İsrail merkezli olduğu, diğer şirketlerin de ABD, Hollanda, İngiltere, Fransa, Tayland ve Lüksemburg gibi ülkelerden geldiğini açıkladı. BM'den yapılan açıklamada şirketlerin listeye alınmasının bu şirketlerin faaliyetlerinin hukuki durumu ile ilgili olmadığı ve bunun da amaçlanmadığı belirtildi. BM'nin açıklamasında şirketlerin faaliyetlerinin "yasa dışı" olarak damgalanmadığını vurgulandı.

Listede daha çok banka ve inşaat sektöründen şirketler yer aldı. Airbnb, Expedia, TripAdvisor ve Opodo gibi seyahat hizmeti veren şirketler, ayrıca güvenlik tekniği üreticisi Motorola Solutions ve ulaştırma alanında çalışan Fransız şirketi Alstom'a da listede yer verildi.

"Her yıl güncelleniyor"

Açıklanan listenin tartışmalara yol açacağının ve açtığının farkında olduğunu söyleyen BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, listenin titiz bir inceleme sonrası hazırlandığını ve her yıl güncellendiğine dikkat çekti.

İsrail'in Filistin bölgelerinde kurduğu Yahudi yerleşim birimleri, BM kararlarında uluslararası hukuku aykırı bulunuyor ve Ortadoğu'da barışın sağlanmasının önünde bir engel olarak görülüyor. BM Güvenlik Konseyi, 2016 sonunda aldığı kararda İsrail'den işgal altındaki Filistin bölgelerinde ve Doğu Kudüs'deki yerleşim birimleri kurma faaliyetlerini tamamen durdurmasını istemişti.

İsrail tepkili, Filistinliler memnun

Yerleşim yeri inşaatlarından vazgeçmeyen İsrail, listenin tek taraflı ve inandırıcı olmadığını belirterek listeyi kınadı. BM İnsan Hakları Bürosu'ndaki İsrail temsilciliğinden yapılan açıklamada "BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri bu listeyi kamuoyuna açıklayarak bölgemizde insan haklarını desteklediği konusundaki her tür inanırlılığını ve yeteneğini kaybetmiştir" denildi. Temsilcilik İsrail'in bundan sonra BM İnsan Hakları Bürosu'yla ilişkilerinin zorlaşacağını da vurguladı. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, listeyi "İsrail'e zarar vermek isteyen ülke ve kuruluşlardan gelen baskının utanç verici bir kabullenişi" olarak değerlendirdi.

Filistinliler ise BM'nin listesini uluslararası hukukun zaferi olarak nitelendirdi. Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki, listenin "Filistin bölgelerinde yasadışı yerleşimlerle vücut bulan sömürü sisteminin kaynaklarını kurutmak için Filistinlilerin yürüttüğü diplomatik çabalara verilmiş bir tepki olduğunu" ifade etti.

Yahudi yerleşimlerinde ticaret tartışmalı

BM Güvenlik Konseyi'nde 2016 yılında kabul edilen bir kararla Yahudi yerleşim birimlerinde aktif olan şirketlerle ilgili güvenilir bir liste oluşturulması kararlaştırılmıştı.

İsrail'in işgal ettiği bölgelerde yapılan ticari faaliyetlerin hukuki zemini de tartışmalı. Avrupa Adalet Divanı'nda alınan karara göre Avrupa ülkeleri bu bölgelerden ithal ettiği ürünleri satışa sunarken hangi bölgeden geldiğini açıkça etiketlemek zorunda. Örneğin, Batı Şeira'daki bir yerleşim biriminden gelen şarap "İsrail Malı" olarak Avrupa'da satılamıyor. AB'ye gönderilen meyve, sebze ve şarabın üzerinde üretildikleri yerin yazılması, İsrail’e ait bir yerleşim yerinde üretilmeleri halinde de bunun ayrıca belirtilmesi gerekiyor. (DW Türkçe)