Bir Usta Bin Usta'da 3. yıl başladı

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’nün teknik danışmanlığında Anadolu Sigorta tarafından sürdürülen Bir Usta Bin Usta Projesi’nde 2012 senesi içerisinde Ankara’da Sedef Kakma, Kars'ta Kilim ve Heybe Dokuma, Muğla’da Cam Üfleme, Nevşehir’de Çömlek Yapımı ve Tokat’ta Yazma Baskı kursları için “Kaybetmek Yok” denilecek.
2010 yılında, kuruluşunun 85. yıldönümü anısına, “Bir Usta Bin Usta Projesi’ni” T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Müdürlüğü’nün teknik danışmanlığı ile başlatan Anadolu Sigorta, projenin 3. yılını şekillendirecek 5 yeni il ve mesleği açıkladı.
Buna göre eğitimler Şubat 2012’de Ankara’daki Sedef Kakma kursu ile başlayacak, Nisan ayında Kars’ta Kilim ve Heybe Dokuma, Eylül ayında Muğla’da Cam Üfleme, Nevşehir Çömlek Yapımı ve Tokat Yazma Baskı kursları ile sürecek.
Anadolu’da kaybolmaya yüz tutan mesleklere olan ilgiyi artırarak, bu mesleklerin yeniden canlanmasını sağlamak üzere tasarlanan proje kapsamında şu ana kadar 10 ilde 200’den fazla mezun verildi.
Projenin ilk yılında Eskişehir’de Lületaşı İşlemeciliği, Bursa’da Karagöz Tasvir, Trabzon’da Kazaziye, Gaziantep’te Kutnu Dokumacılığı, Edirne’de Edirnekâri eğitimlerinden toplam 101 kişi yararlandı. 3 ila 6 aylık dönemlerde her ilde ortalama 20’şer kişiye eğitim verilen projede Eskişehir’de 22, Bursa’da 28, Trabzon’da 20, Edirne’de 16, Gaziantep’te ise 15 öğrenci kurslarını tamamlayıp sertifikalarına sahip oldu.
2011 yılında projenin ikinci yılında ise; Çorum’da Kargı Bezi Dokumacılığı, Hatay’da İpek Dokumacılığı, Mardin’de Taş İşlemeciliği, Sivas’ta Boynuz Tarak ve Van’da Savatlı Gümüş İşlemeciliği kurslarından toplamda 102 kişi yararlandı. Bu dönemde Çorum’da 20, Hatay’da 20, Mardin’de 21, Sivas’ta 21, Van’da ise 20 usta adayı kurslarını başarı ile bitirerek mesleklerinin yaşamasına katkıda bulundular.
Bir Usta Bin Usta projesi başarısını, 2011 yılında gelen bir ödülle de taçlandırdı. Proje, Aralık ayında Reklamcılar Derneği tarafından verilen ve ajans, reklamveren, medya ile bürokrasi kanadının önde gelen isimlerinin katıldığı İZ İletişimin Zirvesindekiler Ödülleri’nde, Yılın Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi kategorisinde ödüle layık bulundu.
Projenin 3. yılında ise eğitimlere katılmak isteyenler Ankara’da 10 Şubat'a, Kars’ta 12 Mart'a, Muğla, Nevşehir ve Tokat illerinde ise 10 Ağustos'a kadar Anadolu Sigorta Kurumsal İletişim Müdürlüğüne başvuru yapabilecekler.
Filiz Tiryakioğlu: “Anadolu Sigorta topluma karşı sorumluluğunu yerine getiriyor.”
Anadolu Sigorta’nın 85. yılında başlattığı sosyal sorumluluk projesi ile ilgili düşüncelerini dile getiren Anadolu Sigorta Genel Müdür Yardımcısı Filiz Tiryakioğlu şunları söyledi: “Anadolu Sigorta olarak, 85. kuruluş yıldönümümüz vesilesiyle önemli bir sosyal sorumluluk projesini hayata geçirdik. Türkiye’nin çeşitli illerinde kaybolan ya da kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri canlandırmak için çalışmalarımız devam ediyor. İki sene içerisinde tamamladığımız kurslar ve başarı ile mezun olan öğrencilerimiz bizlere projemizde cesaret veriyor. Anadolu Sigorta, Bir Usta Bin Usta sosyal sorumluluk projesi ile içinden çıkıp büyüdüğü topluma karşı olan sorumluluğunu yerine getirmektedir. Hedefimiz belki tümü olmasa da en azından bir kısmının eğitimlerini aldıkları mesleklerde geleceğin ustaları olması ve bu meslekleri yaşatmalarıdır”
2012 Meslekleri Hakkında…
Tokat – Yazma Baskı
Günümüzde çeşitli nedenlerle şekil değiştirerek yaşama savaşı veren bir el sanatı türü olan yazmacılık, türünün en güzel örneklerini Tokat’ta vermiştir.
Yazma; oyulmuş ahşap kalıplar kullanarak çeşitli boyalarla, genellikle pamuklu veya ipek kumaşlar üzerine elle çizilip resmedilerek veya basılarak yapılan bir kumaş süsleme sanatıdır.
Kalem işi yazma ve baskı yazma olmak üzere iki türde yapılır. Kalem işi yazma fırça ile kumaş boyandığı için daha çok resim sanatına yakındır ve örnekleri çok azdır. Baskı işi yazmalar üretime elverişlidir, örnekleri çoğaltılabilir. Bunun için yazmacılık denilince baskı işi yazma akla gelmektedir. Baskı işi yazmalar sulak yerde yetişmiş ıhlamur ağacından yapılmış ağaç kalıplar kullanılarak yapılmaktadır. Ihlamur ağacı yumuşak, kolay oyulabilir, dayanıklı, iyi zamk tutan bir ağaç cinsi olduğu için kalıp hazırlamaya çok uygundur. Bu ağaç üzerine desen sabit kalemle çizilir ve küçük “nakış bul” adı verilen bir bıçakla oyularak desen ortaya çıkarılır. Kaç desen ve renk kullanılacaksa o kadar kalıp hazırlanır.
Desen özelliğine göre; tek renkli desenler için tek kalıp hazırlanır. Elvan veya Elvan Baskı denilen çok renkli baskı içinse kullanılan her renk için ayrı bir kalıp hazırlanır. Bunun için kalıp oymacılık zor ama zevkli bir çalışmadır. Baş örtüsünün yanı sıra bohça, sofra örtüsü, yorgan yüzü olarak da kullanılmaktadır.
Teknolojinin gelişmesi ile ağaç baskı tekniği de değişmiş seri üretime daha elverişli ve daha kolay olan serigrafi kullanılmaya başlanmıştır. Böylece Tokat’ın özgün yazmaları renk ve teknik özelliğini kaybetmiştir.
Ankara – Sedef Kakma
Nesilden nesle büyük ustalıkla aktarılan sedefkârlık sanatı eski çağlardan beri mimari ve süslemecilik alanlarında kullanılmıştır. Özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda sedefkârlık, dönemin en popüler mesleği haline gelmiştir. 18. yüzyılda başlayan batılılaşma hareketi ile zamanla önemini yitirmiştir.
Sedef kakmacılık, yüzyıllardır mimari ve süsleme sanatının bir parçası olarak
uygulanmaktadır. Genellikle ceviz, meşe, abanoz gibi ağaçlardan yapılan çeşitli süs eşyalarının zeminine çizilen desenler dikkatlice oyulduktan sonra, istiridye kabuğundan yapılan ve aynı formda kesilmiş sedef, sıcak tutkal ile oyulan yerlere yapıştırılır. Pirinç telle sedefin etrafı süslenir. Önce kaba tesviyesi sonra da ince tesviyesi yapılarak cilalanır. Böylece sedef kakma işlemi sonlandırılmış olur.
Nevşehir – Çömlek Yapımı
Nevşehir'de Hititlerden beri süregelen çömlek yapımı geleneği Kızılırmak'ın getirdiği kırmızı toprak ve milden elde edilen seramik çamuru ve Avanoslu seramik sanatçılarının elinde şekil almaktadır.
Hititlerden beri çarkla yapılan çanak-çömlek sanatı kavimden kavime, babadan oğla geçerek günümüze kadar gelmiştir. Avanos'un dağlarından ve Kızılırmak'ın eski yataklarından yumuşak ve yağlı kil topraklar elenir ve iyice yoğrularak çamur haline getirilir. Çark adı verilen ve ayakla döndürülen tezgâh üzerindeki çamurun maharetle şekillendirilmesiyle istenilen çanak yapılmış olur. İşlik denilen atölyelerde üretilen çanaklar önce güneşte, daha sonra da gölgede kurutulduktan sonra, saman ve talaşla yakılan fırınlarda 800 dereceden başlayıp 1.200 derece sıcaklık arasında özenle pişirilir.
Yörede yemek kapları, su testileri, kışlık yiyecek saklamak için çömlekler ve küpler, su künkleri tanınan çanak ürünleridir.
Kars – Heybe ve Kilim Dokuma
Dokuma mesleği geçmiş yıllardan beri kırsal kesimin geçim kaynağı olmasının yanı sıra kültürel kimliğimizin önemli yansımasıdır. Geçmiş ve günümüz arasında iletişim kurulmasında büyük rolü olan heybe kilim dokuma sanatı değişik kültür ortamlarına girmesine rağmen toplumumuz içindeki değişmez yerini tarihler boyu korumuştur.
Kilim dokuma tamamen ağaçtan yapılmış tezgahlarda yapılır. Dokumaya başlamadan önce desen seçilir, ardından çözgü işlemi yapılır. Dokumacılıkta dikkat edilmesi gereken en önemli konu kenarların düzgün örülmesi ve desenin düzgün olarak yerleştirilmesidir.
Muğla – Cam Üfleme
Cam Üfleme Sanatı son yıllarda tekrar gündeme gelse de eski popülerliğini yitirmiştir. Osmanlı’dan günümüze kadar taşınmış bu değerli el sanatı diğer el sanatları gibi yok olmak üzeredir.
Soğuk cam üfleme sanatı; Boro silikat veya payreks camlar ile metal oksit, bakir oksit veya kurşun oksitleri kullanarak medyum ile yumuşatıp, cama sürüp, 900 derecede eriterek camın oksit ve alev ile beraberce 900-950 dereceye kadar eritip daha sonra üfleyerek antik cam oluşturulur.