Bill Gates’in ‘çalışan robota vergi’ teklifi yeniden gündem olacak mı?

FINANSINGUNDEMI.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ChatGPT herkes tarafından bilinen bir fenomen haline gelmeden önce, 2017 yılında Bill Gates oldukça cesur bir fikir ortaya attı. Microsoft’un kurucu ortağı ve dünyanın en zengin insanlarından biri olan Gates, çalışan robotların da tıpkı insan çalışanlar gibi vergilendirilmesi gerektiğini söyledi.

Gates insan işçilerin yerini alması için otomasyon teknolojileri uygulayan şirketlerin tıpkı insan işçilerde olduğu gibi vergi ödemesi gerektiğini belirtiyordu. Milyarderin amacı ise o zamanlar çoğu insanın fark dahi etmediği bir sorunu çözmekti. Bu gerçekten de çarpıcı derece basit ve kışkırtıcı bir öneriydi.

Bugüne gelindiğinde ise yapay zekanın insanların işini elinden alması artık bilim kurgunun konusu değil gerçekliğin ta kendisi haline geldi. Gates’in açıklamaları ise şimdi adeta bir kehanet gibi gözüküyor.

Otomasyon teknolojileri imalattan lojistiğe kadar ekonominin birçok aşamasında büyük ilerlemeler kaydetti. Ortaya çıkan tablonun ekonomik sonuçları ise küresel tartışmalara yol açıyor. Benzinga’nın haberine göre robotları vergilendirme fikri artık ciddi biçimde değerlendirilmesi gereken bir politikaya dönüşmüş olabilir.

2017 yılında Quartz ile yapılan bir röportajda Gates, robot vergisi teklifinin gerekçesini net bir şekilde açıkladı: Yılda 50.000 dolar kazanan bir insan işçi vergilendiriliyorsa, aynı işi yapan bir robot neden benzer bir vergiyle karşı karşıya kalmasın? Bu tür vergilerden elde edilen gelirin sosyal programları finanse etmek, işinden edilmiş işçileri yeniden eğitmek ve yaşlı bakımı ve eğitimi gibi insan empatisi gerektiren alanlarda yeni işler yaratmak için kullanılabilir.

Depo işleri gibi halihazırda otomasyonun eşiğinde olan mesleklere atıfta bulunan Gates, konunun cezalandırmakla ilgili değil sosyal etkileri yönetmekle ilgili olduğuna dikkat çekti. Ünlü milyarder 2017’deki röportajında bu tür bir verginin otomasyonu bir miktar yavaşlatacağını ancak toplumların ve devletlerin ekonomideki bozulmalara uyum sağlamasına imkan vereceğini söyledi. Gates bu noktada işletmelerin tek başına eşitsizlikleri ele alamayacağını ve sorumluluğun direkt olarak devletlerde olduğunu söyledi.

Bir sonraki adım evrensel asgari devlet yardımı mı?

Gates’in robotlara vergi teklifi açıkça evrensel asgari ücret yardımını ifade etmiyor. Ancak bu düşünce genellikle evrensel asgari devlet yardımı vizyonuyla bağlantılı görülür. Ancak 2017 yılında sosyal medya platformu Reddit’in soru-cevap programına katılan Gates, ABD’nin böyle bir programı uygulamak için ‘yeterince zengin’ olmadığını kabul etti. Ancak gelecekte bu ihtimalin mümkün olabileceğini de öne sürdü.

Bill Gates evrensel asgari ödeme gibi önlemlerin uzun vadede para tasarrufu sağlayabileceğini belirtiyor. ABD’de yoksul çocukların tek başına yılda 1 trilyon doların üzerinde maliyeti olduğunu gösteren istatistikler de Gates’i destekliyor.

Otomasyon vergisinin asgari devlet yardımlarına bağlanması fikrini Fransa Cumhurbaşkanı Adayı Benoit Hamon da seslendiriyor. Ayrıca Elon Musk ve Richard Branson gibi önde gelen teknoloji CEO’ları da otomasyonun evrensel asgari ücreti kaçınılmaz hale getireceğini öne sürüyor. Özellikle Musk, yapay zeka ve robotlardan kaynaklanan büyük çaplı işten çıkarmalar konusunda uyarıyor. Tesla CEO’suna göre hükümetler bu süreçte işinden edilen işçilere bir güvenlik ağı sağlamak zorunda kalacak.

Stanford Üniversitesi Öğretim Görevlisi Kartik Gada ise daha iyimser bir yaklaşımı benimsiyor. Gada teknoloji geliştikçe mal ve hizmetlerin daha ucuz hale geleceğini, teknoloji kaynaklı deflasyonun, bireylere uygulanan vergileri artırmadan finanse edebileceğini savundu. Araştırma görevlisi deflasyonist baskıların doğal olarak bir asgari ücret maliyetini dahi dengeleyebileceğini öne sürüyor.

‘İnovasyona darbe’ eleştirisi

Robotlara vergi teklifine herkes aynı hevesle katılmıyor. Teklifi eleştirenler böyle bir verginin şirketleri otomasyona yatırım yapmaktan caydıracağını ve inovasyonu baskılayacağını savunuyor. Yavaşlayan teknolojik ilerleme ülkeleri küresel rekabet açısından dezavantajlı hale getirebilir.

Servetin yeniden dağıtılmasının daha az mücadeleci bir yolu olarak teknoloji şirketlerinin kârlarıyla finanse edilen evrensel temettü ödemeleri gibi alternatif çözümler de öneriliyor.

Eleştiriler devam etse de otomasyon süreci gün geçtikçe hızlanıyor. Günümüzde endüstriyel robot siparişleri rekor seviyelere ulaştı. Yapay zeka ise her zamankinden daha fazla sektöre sızıyor. Kovid-19 pandemisi de Amazon gibi şirketlerin depolarda robot çalışan kullanma eğilimini güçlendirdi. Pandemi dönemi geride kalsa da bu yeni teknolojilerin kullanımının kalıcı olması bekleniyor.

Roman Abramoviç'in vergi kaçırma planı deşifre oldu

Instagram mesajlarınız başkaları tarafından okunuyor olabilir!

Kafelerde çok oturandan 'masa ücreti' talebi!