BES KATILIMCISINA GELİR PLANLARI DESTEK OLACAK

Türkiye'de 6 yıla yakın bir geçmişe sahip Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES), toplam katılımcı sayısı 1.9 milyona yaklaşırken, katılımcıların toplam fon büyüklüğü ise 7.7 milyar TL'yi aştı. Emeklilik Gözetim Merkezi'nin (EGM), 10 Temmuz 2009 tarihli verilerine göre sistemden emekli olan katılımcı sayısı ise 1044'e yükseldi. Emekli olanlar, toplu para alarak sistemden ayrıldı. Sistemin ilk emeklilerini vermesi birikimli hayat sigortalarından (BHS), BES'e aktarımla ilgili. BHS'si olmayan ve böyle bir olanaktan yararlanmayan katılımcılar ise emekli olmak için, sistemde en az 10 yıl kalma ve 56 yaşını doldurma şartlarını yerine getirmek zorunda. Son zamanlarda BES'te "Emekli olduktan sonra toplu para değil de düzenli olarak gelir almak istersem alacağım gelir yetersiz olur mu?" sorusu da katılımcılar tarafından da sıkça sorulmaya başlandı. Uzmanlar da finansal getirinin yanı sıra katılımcının 90-100 yaşa kadar yaşaması durumunda önceden bu dönem için planlama yapılmamışsa gelirlerin son yıllarda yetersiz kalabileceğine dikkat çekiyor. İşte, bu konuda katılımcılara en büyük desteği ise "emeklilik gelir planları" (EGP) verecek. EGP'ler BES'ten emeklilik hakkını elde eden katılımcıların birikimlerini tek bir seferde değil de, emeklilik şirketi ile belirleyecekleri süre ve program dahilinde alabilme imkanı tanıyacak. Emeklilik gelir planları' konusunda şirketlerin çalışmaları hızlanırken, ürünlerin önümüzdeki dönemde piyasaya sunulması bekleniyor. Ayrıca prim ödenmiyor Sadece BES'ten emeklilik hakkını elde eden katılımcıların yararlanabilecekleri EGP'ler, yurtdışında "income drawdown" veya "planned withdrawal" olarak biliniyor. Bu ürünler ile emekli olan katılımcılar kısa ve orta vadeli nakit ihtiyaçlarını karşılamak üzere programlar oluşturup sistemden düzenli gelir alabilecek. Katılımcıların BES'ten emekli olduktan sonra bu ürünü almak için ayrıca ilave prim ödemesine gerek yok. Emeklilik hakkını elde eden katılımcı plan değişikliği yaparak, EGP'ye geçip bir program kurup düzenli gelir elde edebilir, Kişi tercih ederse EGP'ye geçmeden hemen önce başka bir kaynaktan elde ettiği toplu parayı da fon olarak buraya ekleyebilir. Emeklilik gelir planları konusunda bir düzenleme yapmaya ihtiyaç olmadığını belirten Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü yetkilileri, "Herhangi bir şirket yıllık emeklilik gelir planını bize tasdik ettirebilir ve icraya koyabilir" diyor. Şirketlere ayrıca 3 tane basit plan örneği de sunacaklarını belirten yetkililer, şirketlerin bunu tercih etmeleri durumunda emeklilik gelir planlarını tasdiksiz yürürlüğe koyabileceklerini kaydediyor. Birikimli hayat sigortasından, BES'e geçiş yaptıktan sonra emekli olanların ağırlıklı olarak toplu para alarak sistemden ayrılmayı tercih ettiklerini belirten Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Dr. Bülent Eriş, gönüllü sistemlerin olduğu ülkelerde kişilerin çoğunluğu toplu para alarak sistemden ayrılmayı tercih ettiklerini söylüyor. Yatırım gelirlerin düşmesi ile bu ürünlerin cazibesinin artacağının düşünüldüğünü vurgulayan Eriş, ayrıca geri ödemeleri alırken BES'in sağlamış olduğu şeffaflık, esneklik gibi tüm hizmet unsurlarının da katılımcılara sağlanmaya devam edeceğini söylüyor. Anadolu Hayat Emeklilik olarak katılımcılara, birikimlerini kendi gelir düzeylerine en uygun program dahilinde geri almalarına yönelik basit ancak ihtiyaca tam cevap veren bir ürün yelpazesi hazırladıklarını belirten Anadolu Hayat Genel Müdür Yardımcısı Afşin Oğuz, "Hazine Müsteşarlığı'nın tasdikine bağlı olmakla beraber, ürünlerimizin eylül-ekim aylarında piyasaya çıkmasını planlıyoruz" diyor. Oğuz, hali hazırda birikimli hayat sigortalarından bireysel emekliliğe aktarım nedeniyle emeklilik hakkı kazanan ilk emeklilere de yıllık gelir sigortalarını önerdiklerini söylüyor. Gelir sigortası da seçenek BES'ten emeklilik hakkını elde edenler için diğer bir ürün ise "Yılık Gelir Sigortası" (YGS). Katılımcı, emekli olduktan sonra yüzde 3,75 oranında stopaj kesintisi yapıldıktan sonra toplu parası ile YGS de alabilecek. Yurtdışında "annuity" olarak da bilinen gelir sigortasıyla kişi, hayat sigortası şirketinden belli bir süre ya da yaşamı boyunca her yıl düzenli olarak gelir elde edecek. Söz konusu ürünün en önemli özelliklerinden birisi de ürünü satın alan 1. sigortalı dışında 2. sigortalıya da yer vermesi. Burada da sigortalı (1. sigortalı), tercih ettiği bir kişiyi, (sözgelimi eşini) 2. sigortalı olarak seçebiliyor. Bu durumda sigorta şirketi, 1. sigortalının vefatı durumunda 2. sigortalıya da belli bir miktarda maaş ödemeyi sürdürüyor. EGP ve YGS'ler aslında tam olarak birbirinin alternatifi değil. Seçim tüketicinin ihtiyacı doğrultusunda yapılıyor. Mortalite tabloları 2010'da hazır Türkiye'de "mortalite" tablolarının hazırlanması için de çalışmalar başladı. Çalışmalar Sigorta Bilgi Merkezi öncülüğünde yapılırken, tablolarının hazırlanması için Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi ile anlaşma yapıldı. Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü yetkilileri, 2010 yılı haziran-temmuz aylarında çalışmaların tamamlanmasının planlandığını söylüyor. Mortalite tablolarını, Türkiye'de bireysel emeklilik ve hayat sigortası şirketlerinin de referans olarak alması bekleniyor. Bir ülkenin nüfusunun gözlemlenmesi sonucunda hazırlanan mortalite tablolarıyla ortalama ömür süresi yanında herhangi bir yaşta bir yıl içerisinde kaç kişinin hayatta kalacağı ya da kaç kişinin vefat edeceği tahmin ediliyor. Sonuçlar, hayat sigortaları ve emeklilik ürünleri için de uygulanabiliyor. Emeklilik Gelir Planları * EGP'lerde her geri ödemede katılımcı % 3,75 stopaj ödüyor. * Katılımcı, EGP'yi ve emeklilik şirketini değiştirebilir. * EGP'lerde getiri garantisi tanımlı değil. * Birikimler emeklilik yatırım fonda değerlendirildiği için şirketin iflası durumunda dahi birikimler güvencede. Yıllık Gelir Sigortası * YGS'ler vergisi ödenmiş birikimle satın alındığı için vergiden muaf. * Klasik ürünlerde (yaşam boyu anüite) şirket ve ürün değiştirilemez. * YGS'lerde şirket belli bir getiri garantisi sunabilir. * YGS'de ise şirketler, ayırdıkları teknik karşılıklar kadar yükümlülük altında. ALP SÜER/REFERANS