Bankalardaki mevduat 770 milyar TL oldu

Kişi başına mevduat 2000-2012 döneminde 10 kat büyüyerek 944 TL’den 9 bin 576 TL’ye; kişi başına kredi ise 22 kat büyüyerek 443 TL’den 9 bin 532 TL’ye yükseldi. Kişi başına mevduat ve kredi artışında Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerindeki iyileşme, diğer bölgelerden daha hızlı oldu. 2000-2012 döneminde nüfusun büyük şehirlere yöneliminin artmasına rağmen; bankacılık sisteminin ülke geneline yayılmasının hızlandığı görüldü.
Kişi başına en yüksek kredi, 2012 yılında ortalama 21 bin 755 TL ile İstanbul’da belirlendi. İstanbul'u 15 bin 618 TL ile Ankara ve 11 bin 919 TL ile Antalya izledi. Kişi başına kredinin en düşük olduğu il, ortalama bin 129 TL ile Hakkari oldu. Ağrı’da kişi başına kredi bin 322 TL, Şırnak’ta ise bin 338 TL.
Türkiye genelinde 2012 yıl sonu itibariyle kişi başına 9 bin 576 TL mevduat ile 9 bin 532 TL kredi düştü.
Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Bankacılık Sistemi’nde Seçilmiş Göstergelerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı Raporu’nu açıkladı. Buna göre Türkiye’de 2012 yıl sonu itibariyle 45 mevduat, kalkınma ve yatırım bankası ve bu bankalara ait 10 bin 158 şube (yurtiçinde) bulunuyor. Bankaların yurtiçi birimlerinde 185 bin 423 kişi istihdam ediliyor. 2012 yılında mevduat bankalarının sayısı ise 32 oldu. Bu bankaların 3’ü kamu, 1’i fon, 12’si özel ve 16’sı yabancı sermayeli banka. Bankaların 81 ilde ve 916 ilçede şubesi bulunuyor. Beş banka 81 ilin tamamında faaliyet gösteriyor. Bu bankalardan üçü kamu bankası, ikisi özel banka. Bir banka 916 ilçede faaliyet gösterirken, iki Banka sırasıyla 461 ve 453 ilçede bulunuyor. 50’den fazla ilde faaliyet gösteren banka sayısı 13. Toplam 45 bankadan 15’i ise sadece bir ilde veya ilçede faaliyet gösteriyor.
İstanbul 2 bin 938 şube ve yüzde 29 pay ile en çok şubeye sahip olan bölgede bulunuyor. İstanbul’u bin 483 şube ve yüzde 15 pay ile Ege, bin 262 şube ve yüzde 12 pay ile Batı Anadolu bölgeleri izliyor. En az şubeye sahip olan bölge 162 şube ve yüzde 2 pay ile Kuzeydoğu Anadolu. Ortadoğu Anadolu bölgesi 206 şube ile yüzde 2 paya, Doğu Karadeniz bölgesi ise 308 şube ile yüzde 3 paya sahip.
EN FAZLA BANKA ŞUBESİNİN BULUNDUĞU İLÇE ÇANKAYA
Türkiye’de 2012 sonunda en fazla banka şubesinin bulunduğu ilçe, 458 şube ile Ankara Çankaya olmuştur. Daha sonra 314 şube ile İstanbul Kadıköy ve 281 şube ile İstanbul Şişli ilçeleri geliyor. Toplam 375 ilçede tek bir banka şubesi faaliyet gösteriyor. İstanbul, Ankara ve İzmir’de 4 bin 689 adet şube, toplam yurtiçi şubelerin yüzde 46’sını oluşturuyor.
EN FAZLA BANKA PERSONELİNİN ÇALIŞTIĞI İL İSTANBUL
Türkiye’de 2012 sonunda en fazla banka personelinin çalıştığı il, 81 bin 378 kişi ile İstanbul oldu. Ankara ve İzmir’de sırasıyla 19 bin 89 ve 10 bin 632 personel görev yapıyor. En az banka personelinin görev yaptığı il, 82 kişi ile Bayburt. Kilis ve Hakkari’de sırasıyla 95 ve 103 personel görev yapıyor.
İLLERE GÖRE ATM, POS VE ÜYE İŞYERİ SAYISI
Bankacılık sektöründe Aralık 2012 itibariyle yurtiçinde 33 bin 186 ATM, 2 milyon 423 bin 53 POS cihazı ve 2 milyon 28 bin 459 üye işyeri bulunuyor.
En çok ATM sayısına sahip il, 9 bin 8 tane ile İstanbul’da. Ankara ve İzmir’de sırasıyla 3 bin 42 ve 2 bin 452 ATM bulunuyor. En az ATM’ye sahip olan il 20 tane ile Bayburt. Ardahan ve Kilis’te 23 ve 28 tane ATM bulunuyor.
EN ÇOK POS CİHAZI İSTANBUL’DA
En çok POS cihazına sayısına sahip il, 716 bin 273 tane ile İstanbul’da. Ankara ve İzmir’de sırasıyla 204 bin 346 ve 178 bin 459 tane POS cihazı bulunuyor. En az POS cihazına sahip olan il bin 168 tane ile Ardahan. Bayburt ve Tunceli’de bin 169 ve bin 330 tane POS cihazı bulunuyor.
NÜFUSA GÖRE BANKACILIK HİZMETLERİ
İstanbul’da her 4 bin 716 kişiye bir şube düşüyor. Bu sayı Muğla için 4 bin 782, Ankara için ise 4 bin 892. Şube başına en fazla nüfusun düştüğü il 31 bin 789 kişi ile Muş. Bu sayı Van’da 26 bin 974, Şanlıurfa’da ise 25 bin 913 oldu.
MEVDUATIN YÜZDE 70’İ ÜÇ BÜYÜK İLDE
Türkiye nüfusunun yüzde 30’una sahip olan üç büyük ilde, toplam mevduatın yüzde 70’i ve toplam kredilerin yüzde 59’u bulunuyor. İstanbul, Ankara ve İzmir illerinin mevduat ve krediden aldıkları pay, nüfus paylarına oranla yüksek. Diğer illerde nüfusa oranla kredi ve mevduat miktarı düşük.
Kişi başına en yüksek mevduat ortalama 24 bin 960 TL ile İstanbul’da. İstanbul'u 24 bin 62 TL ile Ankara ve 10 bin 388 TL ile İzmir izliyor. Kişi başına mevduatın en düşük olduğu il, ortalama 743 TL ile Muş. Şanlıurfa ve Ağrı’da kişi başına mevduat ise sırasıyla 903 TL ve 939 TL.
KİŞİ BAŞINA EN YÜKSEK KREDİ ORTALAMASI İSTANBUL’DA
Kişi başına en yüksek kredi ortalama 21 bin 755 TL ile İstanbul’da. İstanbul'u 15 bin 618 TL ile Ankara ve 11 bin 919 TL ile Antalya izledi. Kişi başına kredinin en düşük olduğu il, ortalama bin 129 TL ile Hakkari oldu. Ağrı’da kişi başına kredi bin 322 TL, Şırnak’ta ise bin 338 TL.
Türkiye genelinde 2012 yıl sonu itibariyle kişi başına 9 bin 576 TL mevduat ile 9 bin 532 TL kredi düştü.
ŞUBE BAŞINA EN YÜKSEK MEVDUAT ANKARA’DA
Şube başına en yüksek mevduat 117.7 milyon TL ile Ankara’da. Ankara’yı 117.7 milyon TL ile İstanbul ve 69.2 milyon TL ile Uşak izledi. Şube başına mevduatın en düşük olduğu il 18.1 milyon TL ile Artvin. Ardahan ve Bitlis illerinde bu rakamlar sırasıyla 18.7 milyon TL ve 19 milyon TL.
İl bazında, şube başına en yüksek kredi 102,6 milyon TL ile İstanbul’da. İstanbul’u 90.1 milyon TL ile Gaziantep ve 81.8 milyon TL ile Hatay izliyor. Şube başına kredinin en düşük olduğu il 24.1 milyon TL ile Tunceli. Hakkari ve Artvin illerinde bu rakamlar sırasıyla 26 milyon TL ve 26.6 milyon TL.
MEVDUATIN SEYRİ
Yurtiçi şubelere ait mevduat, 2012 yıl sonu itibariyle 724 milyar TL (407 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşti. Aynı dönem itibariyle toplam mevduat ise 770 milyar TL (433 milyar dolar) oldu. Toplam mevduatın gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 54.
Tasarruf mevduatı 292 milyar TL oldu. Ticari mevduat 117 milyar TL, döviz tevdiat hesaplarının (DTH) TL karşılıkları ise 201 milyar TL düzeyinde. Toplam mevduatın yüzde 28’ini DTH, yüzde 72’sini ise TL kalemler oluşturdu.
KREDİLERİN SEYRİ
Yurtiçi şubelere ait krediler, 2012 sonu itibariyle 721 milyar TL’ye (406 milyar dolar) ulaştı. Aynı dönem itibariyle toplam kredi stoku ise 769 milyar TL (433 milyar dolar) oldu. Toplam kredi stokunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 54 düzeyinde.
Kredi stokunun yüzde 93’ü ihtisas dışı, yüzde 7’si ise ihtisas kredileri oluşturdu. İhtisas kredilerinin kendi içindeki dağılımlarına bakıldığında, yüzde 66’sının tarım, yüzde 19’unun mesleki ve kalanının diğer krediler olduğu görüldü.
Tarım ihtisas kredilerinde, Ege, Akdeniz ve Batı Marmara bölgeleri en çok paya sahip bölgeler oldu. Bu üç bölgenin tarım ihtisas kredilerinde toplam payı yüzde 49 düzeyinde.
Meslek ihtisas kredilerinde, Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri en çok paya sahip bölgeler oldu. Bu üç bölgenin meslek ihtisas kredilerinde toplam payı yüzde 45 düzeyinde belirlendi.
İSTANBUL’UN KREDİLERDEKİ YÜZDE 42
İstanbul’un kredilerdeki payı yüzde 42 düzeyindedir. Batı Anadolu ve Ege bölgelerinin payları sırasıyla yüzde 12 ve yüzde 11’dir. Kuzeydoğu Anadolu bölgesi yüzde 1 ile kredi stoku içinde en düşük paya sahip olan bölge oldu. Ortadoğu Anadolu bölgesinin payı yüzde 1.3 düzeyinde belirlendi.
MEVDUATIN KREDİYE DÖNÜŞMESİ
Yurtiçi şubelere ait rakamlar dikkate alındığında, 2012 sonu itibariyle mevduatın krediye dönüşme oranı yüzde 100 düzeyinde belirlendi. Güneydoğu Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgeleri yüzde 225 ve yüzde 166 ile kredi/mevduat oranının en yüksek olduğu bölgeler oldu. Bu oranın en düşük olduğu bölgeler ise, yüzde 70 ve yüzde 87 ile Batı Anadolu ve İstanbul bölgeleri. Yurtdışı şubelere ait rakamlar da dahil edildiğinde, 2012 sonu itibariyle mevduatın krediye dönüşüm oranı yüzde 100 düzeyinde gerçekleşti.
2000-2012 DÖNEMİ DEĞERLENDİRME
Genel olarak değerlendirildiğinde, 2000-2012 döneminde bankacılık sektörünün büyüdüğü, hizmet çeşitlerini ve alternatif dağıtım katı; kredi ve mevduatın iller bazında dağılımı daha dengeli bir seyir gösterdi.
Ele alınan dönemde, toplam yurtiçi şube sayısı yüzde 30 artarak 10 bin 158’e yükseldi. Şube sayısındaki artış sayesinde; bir şubenin hizmet verdiği ortalama kişi sayısı 8 bin 658’den 7 bin 445’e geriledi. Bu alanda özellikle İç Anadolu Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde görülen iyileşme dikkat çekici.
KİŞİ BAŞINA MEVDUAT 10 KAT BÜYÜDÜ
Kişi başına mevduat 2000-2012 döneminde 10 kat büyüyerek 944 TL’den 9 bin 576 TL’ye; kişi başına kredi ise 22 kat büyüyerek 443 TL’den 9 bin 532 TL’ye yükseldi. Kişi başına mevduat ve kredi artışında Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerindeki iyileşme, diğer bölgelerden daha hızlı oldu. 2000-2012 döneminde nüfusun büyük şehirlere yöneliminin artmasına rağmen; bankacılık sisteminin ülke geneline yayılmasının hızlandığı görüldü. Nitekim, bu dönemde üç büyük şehrin toplam nüfus içindeki payı artarken; kredi ve mevduat gibi temel göstergelerde payları azaldı. Üç büyük şehrin toplam nüfus içindeki payı, toplam şube sayısındaki payından daha hızlı arttı.
BÜYÜK İLLERDE YOĞUNLAŞMA AZALDI
Üç büyük şehrin (İstanbul, Ankara, İzmir) toplam nüfus içindeki payı 2000 yılında yüzde 26’dan 2012 yılında yüzde 30’a yükselirken; buna karşın aynı dönem itibariyle toplam mevduat içindeki payları yüzde 71.5’ten yüzde 70’e; toplam kredilerdeki payı ise yüzde 67’den yüzde 59’a geriledi.
ŞUBE AÇILIŞLARI NÜFUSA VE EKONOMİK FAALİYETE DUYARLI
Üç büyük ildeki toplam şube sayısı 2000 yılında toplam yurtiçi şubelerin yüzde 45’ini oluştururken; bu oran 2012 yılında yüzde 46’ya yükseldi. Üç büyük şehrin toplam nüfustaki payı 4 puan artarken; şube sayısındaki payı 1 puan artış gösterdi. Bu durum, şube açılışlarının hem ekonomik aktivitedeki artışa, hem de nüfus hareketlerine duyarlı olduğunu ortaya koydu.
BANKACILIK HİZMETİ TALEP EDEN NÜFUS ARTTI
İller itibariyle kişi başına kredi ve mevduat rakamlarına göre, üç büyük ilin göstergeleri Türkiye ortalamasının altında kalırken diğer illerin göstergeleri büyük oranda Türkiye ortalamasının üzerinde artış gösterdi.