Bankalarda ‘döviz opsiyonu’ batağı

BURAK TAŞÇI - FINANSGUNDEM.COM
[email protected]
twitter.com/buraktasci
Uluslararası piyasalarda yaşanan sıkıntılar nedeniyle borsalardaki dalgalanma dolar kurunu hızla yukarı çekince bankalarda mevduat gelirini beğenmediği için ‘opsiyon’ işlemi satın alan müşterilerin büyük paralar kaybettiği ortaya çıktı. Yıllık mevduat faizi yüzde 10’un altına gerilediği için müşterilerini alternatif yatırım araçlarına yönlendiren bankacıların çok sayıda mudinin hesabını sıfırladığı belirtiliyor. Dolar kurunun 1.50 lira seviyesinde kaldığı hatta sürekli gerilediği dönemlerde “Mevduat getirisi düşük size opsiyon yapalım daha çok kazanırsınız diyerek müşterilerin aklını çelen bankacıların doların 1.80 lirayı görmesiyle zor günler yaşadığı vurgulanıyor. Döviz piyasasında opsiyon yaparak çok daha fazla kazanma peşinde olan ve son günlerde dolarda yaşanan yükselişle tüm parasını kaybeden mudilerin banka şubelerinde bu işlemi yaptıran kişiden parasını istediği dile getiriliyor.
DOLAR 1.80 LİRAYI GÖRMEZ
Dolarda yükseliş öngörmeyen çok sayıda bankacının “dolar/TL paritesi 1.8 lirayı görmez” diye yüksek miktar kontrat satın aldığı ve doların geçtiğimiz günlerde bu seviyeyi yakalamasıyla büyük kayıpların yaşandığı aktarılıyor.
Yapılan işlemleri geçmişte büyük sıkıntılara neden olan off-shore işlemlerine benzetmek mümkün. 2001 krizinden sonra çok sayıda mudinin vergi vermemek ve daha fazla faiz almak için off-shore hesaplarını tercih ettiği ortaya çıkmıştı. Bu hesaplar da devlet güvencesinde olmadığı için banka müşterileri paralarını kurtaramamıştı. Opsiyon işlemlerinde de daha fazla kazanmak isteyen müşterilerin şimdi büyük mağduriyet yaşadığı belirtiliyor. 
EKSTRA TEMİNAT İSTİYORLAR
Herhangi bir süre içinde hedeflenen fiyatı ulaşması durumunda iptal olan opsiyon yöntemlerinde 1’e 10’a varan kaldıraç uygulandığı belirtiliyor. Yani sizin hesabınızda 10 bin lira varsa 100 bin liralık opsiyon satın alabiliyorsunuz. Konuyla ilgili Finansgundem’e bilgi veren bankacılar, “Kaldıraç yüksek olduğu için kur bir anda artınca opsiyonlar iptal oldu ve hesaplardaki mevduatlar tamamen sıfırlandı. Bankacılar da müşterileri arayarak ek teminat talep ediyorlar” dedi. Bu işlemlerin sayısını çok fazla olduğunu belirten bir bankacı, yakında bu konuda büyük sıkıntıların yaşanacağını sözlerine ekledi.
MUDİLER DAVA AÇIYOR
Tam anlamıyla aynı olmasa da yüksek kazanma hırsı içerisinde olan çok sayıda kişinin “Bariyerli Opsiyon” olarak nitelendirilen işlemlerde battığı ifade ediliyor. Off-shore’da olduğu gibi müşterilerin paralarını almak için şubedeki müşteri temsilcisini sorumlu tuttuğu belirtiliyor. İşlemler bir sözleşme çerçevesinde yapıldığı için bankacıların yasal olarak kurtulduğu ancak büyük bir kısmının da müşteriler tarafından tehdit edildiği vurgulanıyor. Yakında bu konuyla ilgili yargıya çok sayıda dava intikal edeceği de bize ulaşan bilgiler arasında.
NEDİR ‘BARİYERLİ OPSİYON?’
Riskten korunmak veya belirli seviyede risk alarak getiri yükseltmek amacıyla kullanılan ürünler fnans piyasalarında “türev ürün” olarak biliniyor. Forward, swap, opsiyon, futures
Bankalarda kullanılan başlıca türev ürünler. Mudilere kullandıran türev ürünün ismi ‘opsiyon’.
Opsiyon; temel olarak herhangi bir varlığın anlaşılan tarihte sabit bir fiyattan satma ya da satın alma hakkı veren araçlar olarak tanımlanıyor. Genellikle kullanılan döviz opsiyonları ise sabit miktardaki bir parayı belirli miktar diğer bir para karşısında önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belli bir tarihte veya bu tarihten önce satın alma ya da satma hakkı.
Bankalarda müşteri ihtiyaçlarına göre en fazla kullanılan türev işlemi ‘bariyerli opsiyonlar.’ Bu türev ürünler de şu şekilde kullanılıyor:
Knock-Out Opsiyon
Vade başında belirlenen bir bariyer fiyata vade sonuna kadarki herhangi bir süre içinde ulaşması durumunda iptal olan opsiyon.
Knock-In Opsiyon
Vade başında belirlenen bir bariyer fiyata vade sonuna kadarki herhangi bir süre içinde ulaşması durumunda işlerlik kazanan bir opsiyon.