Bankalar fonlayacak proje bulamıyor

Yerli paranın bilinçli şekilde değersiz tutulması yoluyla ihracatın desteklenmesi anlamına gelen “rekabetçi kur” söylemi Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından son dönemde sıkça gündeme getiriliyor. Tarihinin en değersiz seviyelerine inen Türk Lirası'nın ‘rekabetçi' olduğu söylemi, döviz borçları ve pahalı girdi gibi sebeplerle yüksek risk yarattığı bu dönemde ne kadar gerçekçi? Merkez Bankası'nın (MB) bugün açıklayacağı faiz kararı döviz kurlarındaki yeni rekorlar nedeniyle oldukça önemli.  İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ege Yazgan, kısa vadede pozitif reel faiz politikasına geri dönülmesi gerektiğini düşünüyor.

BALONLAR OLUŞUYOR
Faizi düşürünce ne oldu? Türkiye'de Faiz neden hep bir problem ve nasıl aşılır?

Faizin hep bir problem olması tasarrufların düşük olmasına bağlanır. Oysa tasarruflar artsa faizler daha düşük olacak ve daha fazla yatırım yapılacaktır. Bu bakış açısı gerçeği yansıtmıyor. Esas sorun bankacılık sisteminin fonlayacak verimli yatırım projesi bulamıyor olması. Teorik olarak, zaten bankacılık sistemi üretken projeleri fonlamak için gerekli kaynağı yaratabilecek güce sahip. Ancak ya bu projeler mevcut değil ya da bu projeleri harekete geçirecek bir ortam veya sistem mevcut değil. Dolayısıyla faizler düşürülüp bankalar ek önlemlerle kredi yaratmaya teşvik edilse veya zorlansa da üretken yatırım artmıyor, finansal varlık balonları oluşuyor. Üretken yatırım için öncelikle güven, belirlilik, istikrar önemli. Enflasyon ve kur konusundaki öngörülebilirlik önemli.

Rekabetçi kur söyleminin bu dönemde ön plana çıkmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Ekonominin dinamikleri buna ne kadar uygun? 

Rekabetçi kur, ihracata ve ithalatı ikame edecek alanlara yönelik üretken yatırımları etkileyecek önemli değişkenlerden birisi. Ama sadece birisi. Öncelikle istikrarlı bir politika olarak uygulanmalı ki, öngörülebilirlik sağlansın. Olanak bulunduğunda, hemen terkedilecek bir politika olmamalı. Politikanın istikrarlı olması kadar, dış pazarlarda talebin de olması, elbette gerekli.

POZİTİF REEL FAİZE GERİ DÖNÜLMELİ
Kısa vadede ne yapılmalı? Krizin çözümü için reçeteniz nedir?

Kısa vadede pozitif reel faiz politikasına geri dönülmesi gerektiğini düşünüyorum. Ancak nasıl faizi düşürmek istenilen sonucu vermediyse, sert bir faiz artışının da çözüm olduğunu düşünmüyorum. Sermaye çıkışını tersine döndürebilecek faiz oranlarının ekonomiyi de durma noktasına getirmesi söz konusu. Bu ortamda değersiz TL, ister istemez kalıcı olacak, dolayısıyla TL'nin değerini baskılamaya çalışıp gereksiz oynaklık yaratılmamalı. Ancak makul bir pozitif reel faiz ile TL bir miktar cazip hale gelmeli ki, kur üzerindeki baskı hafiflesin. İhracata ve ithal ikamesine yönelik sektörlere yapılacak yatırımların hareketlendireceği -yani tasarruf/cari işlemler açığı yaratmayacak- bir büyümenin koşullarının oluşması sabır isteyen, uzun vadeli bir süreç.
(Mehtap Özcan Ertürk /Sözcü)