Bankacılara ‘Tombul kedi’ ayarı geliyor

BANKA patronları artık profesyonellerine verecekleri prim, jestiyon ve ücretleri kendileri belirleyemeyecek. Ücretler yöneticilerin aşırı risk almasını teşvik edici şekilde, örneğin “Şu kadar kredi ver, kârı yükselt, bu kadar prim al” şeklinde olamayacak. Performansa göre ücret garantisi bankacıları hırçınlaştırdığı gerekçesiyle yasaklanıyor. BDDK 2012’den sonra bankalar üst düzey yöneticilerinin aldıkları ücret, prim ve teşvikleri kamuoyu ile paylaşacak. 2008 krizinde ABD Başkanı Obama, bankacıları aldıkları yüksek prim ve ücretler nedeniyle tombul kedi sözleriyle eleştirmişti.
ABD Başkanı Barack Obama’nın küresel kriz döneminde aldıkları yüksek ücret ve primler nedeniyle “tombul kedi” diyerek eleştirdiği banka genel müdür ve yöneticilerine, Türkiye’de de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ayarı geldi. BDDK’nın banka yöneticilerinin ücretlerini disiplin altına almaya dönük düzenlemeler içeren yönetmelik değişikliği dün Resmi Gazete’de yayınlandı.
BDDK’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı ve ilgili kesimlerin görüşüne de sunulan düzenlemeyle, bankacılıkta agresif politikalarla yüksek kâr peşinde koşulmasının ve Banka yöneticilerinin aşırı risk almasının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Yeni düzenleme, 2012 yılı başından itibaren yürürlüğe girecek.
Yeni düzenlemeyle banka genel müdürleri ile diğer üst düzey yönetimin, prim, jestiyon şeklindeki teşvik ödemelerine izin verilmekle birlikte, “performansa dayalı ücret miktarlarının önceden garanti edilmesine” izin verilmiyor. Böylece yöneticiye örneğin “1.000TL’lik kredi verirsen, 100 TL prim alırsın” garantisi verilmeyecek.
Yeni düzenlemeyle bankalardaki ücret sistemini belirlemek ve yönetmek üzere her bankanın en az 2 kişiden oluşan bir “Ücretlendirme Komitesi” kurması gerekecek. Buna göre banka patronlarının bankadaki ücret ve primlerini kendi başlarına belirleme yetkisi ortadan kaldırılacak. Ayrıca, banka yöneticilerine “risk yaratan riski üstlenir” şeklinde ifade edilen bir başka sorumluluk getiriliyor. Buna göre banka yöneticisinin, faaliyetleriyle bankanın emin bir şekilde çalışmasını riske soktuğu, mali bünyesinde bozulmaya yolaçtığının tespit edilmesi halinde, kendisine ödenen performansa dayalı prim ve benzer teşvikler geri alınacak. Bu düzenleme özellikle bazı banka yöneticilerinin agresif bir tutumla “daha fazla kar için daha fazla risk“ üstlenmelerine bir önlem olarak düşünüldü. Böyle bir durumda yöneticilerin de kendi teşvik primlerini de riske sokarak sorumluluk üstlenmeleri amaçlanıyor.
Yönetmelik değişikliği BDDK’nın bankalara “ücretlendirme politikasını yazılı hale getireceksiniz ve bu ücretlendirme, aşırı risk alımını önleyici olacak” demesi anlamına geliyor. Bu unsur yönetmelikte de şöyle yer aldı: “Banka faaliyetlerinin kapsamı ve yapısı ile stratejileri, uzun vadeli hedefleri ve risk yönetim yapılarına uyumlu, aşırı risk alımını önleyici ve etkin risk yönetimine katkı sağlayacak yazılı bir ücretlendirme politikası oluşturulacak. Yönetim kurulu, ücretlendirme politikasının etkinliğinin sağlanmasını teminen ücretlendirme politikasını yılda en az bir kez gözden geçirecek.” Bu düzenlemeyle üst düzeye verilecek tutarlar, onları bankacılık faaliyetinde “hırçınlaştıracak” kadar yüksek olmacak.
Prim devri kapanıyor ödemeler de taksitle
YÖNETMELİKTE “İcrai görevi bulunan yönetim kurulu üyeleri ile üst düzey yönetime bankanın performansına bağlı teşvik ödemeleri yapılması mümkün olmakla birlikte, bu teşvik ödemeleri objektif koşullara bağlı olacak. Performansa dayalı ödeme miktarları önceden garanti edilmeyecek. Performansa dayalı ödemeler, alınan risklerin vadesi dikkate alınmak suretiyle ve taksitler halinde yapılacak’ denildi. Böylece, “3 ayda 500 liralık kredi veren müdür, 100 lira prim alır” gibi performansa dayalı prim ve teşviklerin önü kesiliyor.
100 milyon dolar maaşlı rekortmen
ABD Başkanı Barack Obama’nın kasettiği en büyük “tombul kedi” Goldman Sachs CEO’su Lloyd Blankfein, finans piyasalarında gelmiş geçmiş en yüksek maaş ve bonus alan kişi olarak tanınıyor. Blankfein, 2006’da 54 milyon dolar, 2007’de 58 milyon dolar kazanarak rekora imza attı. Krizde maaşı düşürülen CEO, 2010’da aldığı 100 milyon dolarla dudakları uçuklattı. Ünlü CEO’lar küresel krize yol açan icraatları yüzünden Kongre’de ifade vermişti.
Gülümhan Gülten/Vatan