Banka kredilerinde standartlar sıkılaştırılıyor

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Ocak-Mart 20014 dönemi Banka Beklentileri Anketi'nde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığının görüldüğü ifade edildi.

Ankette şu değerlendirmeler yapıldı:

Banka Kredileri Eğilim Anketi’nin Ocak-Mart 2014 döneminde açıklanan sonuçları, 2014 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen değişimler ile bankaların 2014 yılının ikinci çeyreğine ilişkin beklentilerini içermektedir.

Ocak-Mart 2014 dönemi sonuçları incelendiğinde  bankaların genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görülmektedir. Bireysel kredilere uygulanan standartlar  konut kredilerinde temelde aynı bırakılırken taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde sıkılaştırılmıştır. 2014 yılının ikinci çeyreği için beklenti  işletmelere kullandırılan kredilerde standartların sıkılaştırılacağı, konut kredilerinde temelde aynı bırakılacağı, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırılacağı yönündedir. Kredi talebi açısından bakıldığında, hem işletmelerin hem de bireysel müşterilerin banka kredilerine olan talebinin 2013 yılının son çeyreğine göre gerilediği görülmektedir.
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde  2014 yılının ilk çeyreğinde hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarının önceki çeyreğe göre daha sıkı olduğunu gözlenmektedir.

Ankete katılan bankalar, Ocak-Mart 2014 döneminde genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığını bildirmiştir. Bankaların kredinin vadesi açısından uzun vadeli kredilerde, kredinin kullandırıldığı para cinsi açısından ise yabancı para cinsinden açılan kredilerde standartları sıkılaştırdığı görülmektedir. Standartların sıkılaştırılmasının ardındaki nedenler olarak  genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler ile sermaye yeterliliği ile ilgili kısıtlar gösterilirken, rekabet baskısının standartları gevşetici yöndeki etkisinin de zayıfladığı görülmektedir. 2014 yılının ikinci çeyreği için beklenti, standartlardaki sıkılığının devam edeceği yönündedir.

2014 yılının ilk çeyreğinde bankaların işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları hem fiyat hem de fiyat dışı koşul ve kuralları sıkılaştırdığı gözlenmektedir. Bankaların net yüzde 76’sı ortalama
kredilerden, net yüzde 77’si ise daha riskli kredilerden aldığı kâr marjını artırmıştır. Bankaların net yüzde 51’i faiz dışında alınan ücret ve komisyonları artırırken, net yüzde 31’i teminat ihtiyacını, net yüzde 4’ü ise vade koşullarını sıkılaştırmıştır.

Ocak-Mart 2014 döneminde genel olarak işletmelerin kredilere olan talebi önceki çeyreğe göre gerilemiştir. Firma ölçeği açısından bakıldığında  küçük ve orta ölçekli işletmelerin talebi artarken, talepteki gerileme büyük işletmelerden kaynaklanmıştır. Hem kısa hem de uzun vadeli kredilere olan talep gerilerken, Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talep artmış, yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talep ise gerilemiştir. Kredi talebindeki gerilemenin ardındaki nedenler olarak sabit yatırımlar ile birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanmadan kaynaklanan finansman ihtiyacındaki gerileme gösterilirken, borcun yeniden yapılandırılması ve alternatif finansman kaynakları talebi artıcı yönde etkileyen faktörler olmuştur.

BANKALAR KREDİLERE OLAN TALEBİN ARTMASINI BEKLEMEKTE

Bireysel kredilere uygulanan standartların Ocak-Mart 2014 dönemindeki gelişimine  bakıldığında konut kredilerinde standartların değiştirilmediği, taşıt kredileri ve diğer bireysel  kredilerde ise sıkılaştırıldığı görülmektedir. Taşıt kredilerinde genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, diğer bireysel kredilerde ise bu faktöre ek olarak tüketicilerin kredi itibarı bankaların standartları sıkılaştırmasında etkili olmuştur. Gelecek çeyrek için bankalar  konut kredilerinde standartların temelde aynı bırakılmasını, taşıt kredileri ile diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırılmasını beklemektedir.

Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde  ortalama krediler üzerinden alınan kâr marjını tüm bireysel kredi türlerinde artıran bankaların, daha riskli krediler üzerinden alınan kâr marjını taşıt ve konut kredilerinde artırdığı, diğer bireysel kredilerde ise değiştirmediği görülmektedir. Bankaların net yüze 43’ü taşıt kredilerinde, net yüzde 53’ü ise diğer bireysel kredilerde vade koşullarını sıkılaştırdığını bildirmiştir. Tüm bireysel kredilerde teminat ihtiyacı artırılmış  konut kredilerinde azaltılan faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde artırılmıştır.

Anket sonuçları, bireysel kredilere olan talepte 2013 yılının son çeyreğinde başlayan daralma yönündeki eğilimin devam ettiğini göstermektedir. Bankaların net yüzde 70’i konut kredilerinde, net yüzde 43’ü taşıt kredilerinde, net yüzde 38’i ise diğer bireysel kredilerde talebin önceki çeyreğe göre azaldığını bildirmiştir. Talepteki gerilemenin ardındaki nedenler olarak, tüketici güveni ve yatırım/harcama yapılacak piyasaya ilişkin beklentiler başta olmak üzere finansman ihtiyacını etkileyen faktörler ile alternatif finansman kullanımı gösterilmiştir. Gelecek çeyrek için beklenti  bireysel kredilere olan talepteki daralmanın devam edeceği yönündedir.

2014 yılının ilk çeyreğinde bankalar açısından fon sağlama imkânlarının gelişimine akıldığında  hem yurtiçi hem de yurtdışı fonlama koşullarındaki sıkılığın devam ettiği gözlenmektedir. Bankaların net yüzde 53’ü yurtiçi piyasalardan, net yüzde 29’u ise yurtdışı piyasalardan fon sağlama imkânının 2013 yılının son çeyreğine göre sıkılaştırıcı yönde değiştiğini bildirmiştir. Yılın ikinci çeyreğine yönelik beklenti de fonlama koşullarının sıkılaşacağı yönündedir."