Avrupa'da mikroplastik içeren ürünlerin satışı yasaklandı!

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun, mikroplastik içerikli ürünlerin yasaklanmasına ilişkin kararı, bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Yasak, diş macunundan, makyaj malzemesine, saç spreyinden, yumuşatıcılara ve oyuncaklara kadar çok sayıda ürünü kapsıyor.

Ancak geçiş süreci nedeniyle bazı ürünler bir süre daha raflarda kalmaya devam edecek.

AB Komisyonu’na göre, plastik kirliliği sadece poşetlerden, tek kullanımlık bardaklardan ve ambalaj malzemelerinden değil, aynı zamanda neredeyse görünmez olan çok küçük parçacıklardan da meydana geliyor.

Biyolojik olarak parçalanamayan, ve boyutu 5 milimetreye kadar olan küçük plastik parçacıklar, “mikroplastikler” olarak adlandırılıyor.

Bu parçacıklar içme suyu ve gıdalar başta olmak üzere, günlük yaşamın her alanında insanların karşısına çıkabiliyor.

Mikroplastikler parçalanamadığı için binlerce yıl doğada kalıyor

Avrupa Kimyasallar Ajansı'na göre (ECHA), mikroplastikler piyasada sıklıkla ve kontrolsüz olarak kullanılıyor.

ECHA araştırmasına göre, piyasadaki bazı ürünlere kasıtlı olarak yaklaşık 42 bin ton mikroplastik ekleniyor.

Hollanda öncülüğünde 5 AB üyesi, bu ürünlerin yeterli alternatifi bulunduğunu belirterek, 2104 yılında mikroplastiklerin yasaklanmasını istedi.

Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) da, bilimsel araştırmalar sonucunda yasak önerisini destekledi.

AB Komisyonu, 25 Eylül’de yasak kararını onayladı. Yasak kararı, 15 Ekim 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi.

Hangi ürünler mikroplastik içeriyor?

Mikroplastikler, diş macunu, makyaj malzemesi ve yumuşatıcılar gibi kozmetik ürünler başta olmak üzere çok çeşitli alanda kullanılıyor.

Özellikle çocukların ilgisini çeken parlak simli kozmetik ürünler ile oyuncak ve el işi ürünlerinde de mikroplastikler yer alıyor.

Yapılan araştırmalar, en çok satılan 10 kozmetik markasından 9'unun mikroplastik içerdiğini gösteriyor.

Mikro boncuklar olarak bilinen ve ciltteki ölü deri hücrelerini temizlemek için kullanılan küçük plastik granüller, duş jelleri veya küçük taneli diş macunları da yine mikroplastik içeren ürünler arasında.

Giysiler, spor sahaları için üretilen suni çim, ilaçlar ve tıbbi cihazlar da dahil olmak üzere hayatın her alanında mikroplastiklere rastlamak mümkün.

Mikroplastikler insan sağlığına zararlı mı?

AB Komisyonu’na göre, mikroplastiklerin hem insan sağlığına hem de çevreye zararı var.

Komisyon, özellikle insan sağlığına olumsuz etkilerinden endişe duyulduğu için mikroplastiklerin yasaklandığını belirtiyor.

Araştırmalara göre, mikroplastikler gıda ve içme suları aracılığıyla insan ve hayvanların vücuduna giriyor.

Yine diş macunu ve diğer kozmetik ürünler de, bu parçacıkların insan vücuduna girmesini sağlıyor.

Mikroplastiklerin, bağışıklık sistemi ve üreme konusunda olumsuz etkileri biliniyor.

Avrupa’daki birçok üniversitede, yarım santimden küçük olan mikroplastiklerin hangi aşamada hastalığa yol açtığına ilişkin araştırmalar sürüyor.

Mikroplastiklerin sağlık açısından yarattığı olumsuzlukların boyutu henüz bilinmese de çevre kirliliğine katkıda bulundukları kesin olarak saptandı.

Belçika Radyosu’na konuşan Gent Üniversitesi’nden çevre toksikoloğu Jana Asselman, mikroplastiklerin, zararlı maddeler için bir taşıma faktörü olduğunu vurguluyor:

“Kimyasalları ve bakterileri emiyorlar, daha sonra örneğin bir nehirden denize taşınıyorlar ve bu maddeleri tekrar serbest bırakıyorlar."

Yasak nasıl uygulanacak?

AB Komisyonu’nun karar uyarınca plastik granül ve parlak simli maddeler gibi ürün halinde ayrı olarak satılan mikroplastikler derhal yasaklanıyor.

Parıltılı plastik içeren kozmetik, oyuncak ve el işi ürünleri, 15 Ekim itibariyle raflardan kaldırılacak.

Çevre dostu alternatif içeren parıltılı ürünler ise, bir süre daha satılmaya devam edecek.

Parıltılı oje gibi bazı kozmetik ürünlerin çevreye mikroplastik salma olasılığının daha düşük olması nedeniyle, üretici firmalara 4 - 12 yıla arasında değişen geçiş süreci verilecek.

Bu süre içerisinde üretici şirketlerin, ürünlerin içeriğini mikroplastikler yerine daha sürdürülebilir alternatiflerle değiştirilmeleri gerekecek.

Yasak kapsamına giren mikroplastiklerin eklendiği diğer ürünler ise kademeli olarak piyasadan çekilecek.

Spor sahaları da, 8 yıl içinde mikroplastik içerikli suni çim ve diğer dolgu malzemelerinin kullanımına son verecek.

Tıbbi nedenlerden dolayı mikroplastik içeren ürünler ile küçük plastik parçacıklar içeren ancak bunları serbest bırakmayan ürünler yasak kararından muaf tutuluyor.

Mikroplastik yasağı ile ne hedefleniyor?

ECHA'ya göre, yeni önlemler, salınan mikroplastik sayısını yaklaşık 500 bin ton oranında azaltacak.

AB Komisyonu, “Sıfır Kirlilik Eylem Planı” uyarınca, 2030 yılına kadar mikroplastik kirliliğini yüzde 30 oranında azaltmayı hedefliyor.

AB’ye göre daha az mikroplastik suyun kalitesini artıracak, insanlara ve çevreye verilen zararı azaltacak. (BBC Türkçe)

Gizli tehlike mikroplastik bulutlara bile ulaştı!

Görünmez tehlike mikroplastikler, davranış değişikliklerine yol açıyor!

Vahim gelişme: İnsan kalbinde mikroplastik!

AB'ye "mikroplastikleri azaltma" çağrısı