Avrupa bankaları için nükleer kış

Britanyalıların Brexit kararı Avrupa bankaların değer kaybını iyice hızlandırdı. En ağır darbeden birini Deutsche Bank aldı. Çünkü Deutsche Bank, Britanya'daki en büyük Avrupa bankası ve gelirlerinin yüzde 19'unu Britanya'dan sağlıyor. Deutsche Bank'ın hisse senetleri 2007'deki zirvesinden eylül başına yüzde 90 gerilerken, yılbaşından 20 Eylül'e kadar ise yüzde 55 değer kaybetti. Yılbaşından 20 Eylül'e kadar Credit Suisse yüzde 50, Barclays yüzde 44, UBS de yüzde 25 değer yitirdi. Britanya'da Royal Bank of Scotland'ın hisse senetleri Brexit kararının açıklandığı 24 Haziran'dan eylül başına yüzde 30 değer yitirdi.

Bankaların piyasa değerlerinde de büyük kayıplar var. HSBC'nin piyasa değeri Mayıs 2013'teki 216,5 milyar dolarlık zirvesinden bu yılın nisan ayında 115,2 milyar dolara kadar indi. HSBC'nin piyasa değeri 20 Eylül'de 150 milyar dolar seviyesindeydi. Almanya'nın ikinci büyüğü Commerzbank piyasa değeri 2016 başında 12 milyar dolar iken eylülde 6,5 milyar dolara, İtalya'nın en büyüğü Unicredit'in piyasa değeri ise 30'dan 11,5 milyar dolara indi.

Avrupa'da ağustos ve eylül ayları da bankacılık sektörü için pek parlak geçmedi. Ağustos başında Avrupa bankalarının hisse senetleri, AB'den İtalyan bankaları için son dakikada kurtarma paketi çıkmasına rağmen keskin düşüşler yaşadı. Banka hisselerinin değer kaybında bu kez Avrupa bankaları için yapılan stres testi ve İtalya'nın en eski bankası Monte dei Paschi'nin 'batık' çıkması etkili oldu. Monte dei Paschi'nin stres testini geçememesi ve kurtarma paketi İtalya'nın en büyük bankası Unicredit'in de hisse senetlerinde günlük yüzde 9'u aşan düşüşlere neden oldu. İtalyan bankalarının toplam 360 milyar euro geri dönmeyen kredi sorunu var.

Ağustos başında Avrupa Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği stres testinde, risk ağırlıklı aktiflerin çekirdek sermayeye oranı ölçümünde Monte dei Paschi, en düşük yüzde 4,5'lik barajın yüzde -2,4 çok altında kalırken, İrlanda bankası Allied Irish Banks de yüzde 4,3 ile barajı geçemedi. İspanyol Banco Popular Espanol, İtalyan Unicredit, Almanya'dan Deutsche Bank ve Commerzbank, Fransız Societe General Avrupa'nın en stresli 10 bankası arasında yer aldılar.

Eylül ayında ise Avrupa bankacılık sektörü ceza şoku yaşadı. 16 Eylül'de ABD Adalet Bakanlığı'nın Deutsche Bank'a 2008 finansal krizi öncesindeki ipoteğe dayalı menkul değer satışlarıyla ilgili 16 milyar dolarlık ceza açıklaması banka hisselerinin bir günde yüzde 7'nin üzerinde değer yitirmesine neden oldu.

ABD Adalet Bakanlığı'nın konuyla ilgili soruşturmada, Deutsche Bank'tan uzlaşılması için 14 milyar dolar talep etmesine, bankanın ise bu cezayı ödemeyeceğini bildirmesine rağmen bankacılık sektörü hisselerin-deki sert düşüşten dolayı başta Alman DAX endeksi olmak üzere endeksler geri çekildi. Aynı gün diğer bankaların hisse senetleri de düşüş gösterdi. UBS yüzde 2,2, Credit Suisse yüzde 4,1, Royal Bank of Scotland yüzde 4 geriledi.

Avrupa bankalarının temel sorunu, kıta ekonomisinde yaşanan durgunluk. Perakende bankacılığın zayıflaması, kredi talebindeki düşüş, merkez bankalarının enjekte ettiği likiditeyi çevirememelerine neden oluyor. Durgunluk ayrıca dev bir geri ödenmeyen krediler sorunu da yaratıyor. Bir başka yıpratıcı faktör de Avrupa'da yayılan negatif faiz uygulaması... Negatif faiz oranları bankaların faiz gelirlerini baskı altına alırken, son dönemde görülen cezalarda sektörün karlılıklarını olumsuz etkileyen diğer unsurlar arasında yer alıyor. Diğer yandan Avrupa bankalarının işten çıkarmalar ve küçülme yoluyla yeniden yapılandırma süreçleri devam ediyor.

Artan rekabet ve ekonomik durgunluk karşısında karlılığı iyice azalan Avrupa bankacılık sektörü de kendini sorgulamaya başlarken, bankaların önümüzdeki aylarda daha da zorlanacağı belirtiliyor. Kimi uzmanlar, Avrupa bankalarının "ekonomik nükleer kışa" hazırlandığını savunuyor.

Konunun hassasiyetinden dolayı ismini vermek istemeyen büyük bir yatırım bankasının yöneticisi, finansal hizmetler şirketlerinin bu yıl sonuna doğru gerçekleşebilecek, en kötü senaryoya göre strateji geliştirdiklerini vurguluyor. Bunun bankaları derinden etkileyecek diğer AB ülkelerinin eurodan çıkma kararı veya referandumu yapması ya da sterlinin değerinin 1,20 dolar veya altına inmesi olduğunu vurguladı. Yılsonuna doğru karşılaşılabilecek bu tür sorunların 2008'de Lehman Brothers'ın batmasıyla başlayan finansal kriz kadar olmayacağını, bankacılık sektörünün bu kez belirsizlik ve dalgalanmalara karşı elastikiyet kazandığını ifade eden bankacı, piyasaların belirsizlikten nefret ettiğini ve etrafta sonunun nereye varacağı bilinmeyen bir dizi çetrefil sorun olduğunu da sözlerine ekledi.

Deutsche Bank CEO'su John Cryan ise bir konferansta yaptığı konuşmada, bankaların 2008 finansal krizine göre daha az riskli ancak çok daha az karlı olduğunu ve bu nedenle Avrupa bankalarının çok daha fazla birleşmeye ihtiyacı olduğunu belirtiyor. Deutsche Bank'ın daha küçük rakibi Commerzbank ile birleşme yollarım aradığı spekülasyonlarını reddeden Cryan, bankaların aşırı rekabet ve ekonomik türbülanstan gibi temel sorunlardan kaynaklanan düşük karlılık sorunu yaşadığını söyledi.

Almanya'daki pazarda çok fazla bulunduğunu ve sektör için mevcut haliyle düşük karlılığın süreceğini ifade eden Cryan, Deutsche Bank'ın Almanya pazarında birleşme arayışında olup olmadığı yolundaki bir soruyu da, "Çalışmalarımızın bir bölümü de bankayı küçültmek" diye yanıtladı.

Cryan, Avrupa bankalarının maliyetlerini azaltması, teknolojilerini geliştirmesi gerektiğini vurgulayarak verimlilik artışının tek başına kıta bankacılık sisteminin sürdürülebilirliğini ve dış pazarlarda rekabetine katkı sağlayamayacağını da ekledi. Almanya'da perakende bankacılık pazarının doyum noktasına ulaşması düşük ve negatif faizler banka karlarını baskı altına alıyor.

Alman düşünce kuruluşu Sentix Enstitüsü tarafından ağustos sonunda hazırlanan ankette de Euro Bölgesi'nde, güvenin geri dönmeye başladığı, tehlikenin şimdilik uzaklaştığı ancak Avrupa bankalarıyla ilgili teknik bir ayrıntının oluşmaya başlayan güven ortamını yeniden bozabileceği belirtiliyor. Ankette Sentix Enstitüsü'nün hazırladığı Euro Bölgesi güven endeksi 15,7 puana çıktı. 20 puanın yukarısı tamamen istikrarlı ve güvenli bir ortamı işaret ediyor.

Ancak enstitünün yorumunda bu iyi gidişi kötüleştirecek tehditlerin başında İtalyan bankacılık sektörünün durumunun geldiği vurgulandı. İtalyan bankalarının temerrüde düşme ihtimalinin Euro bölgesi bankacılığında sorunlara yol açabileceği, sektörde sancılı bir yeniden yapılanmanın güven ortamını aşağı çekeceği belirtildi. (Levent Gürses/Forbes Dergisi)