AR-GE harcaması 377.5 milyar lirayı aştı

Gayrisafi yurt içi Araştırma ve Geliştirme (AR-GE) harcaması 2023 yılında bir önceki yıla göre 178 milyar 873 milyon TL artarak 377 milyar 542 milyon TL'ye yükseldi.

AR-GE harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,42 oldu

Gayrisafi yurt içi AR-GE harcamasının GSYH içindeki oranı 2022 yılında %1,32 iken, 2023 yılında 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL'lik GSYH içindeki oranı %1,42 oldu.

En fazla AR-GE harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı

AR-GE harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %65,1 ile en büyük paya sahip olurken, bunu %30,0 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan AR-GE harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet AR-GE harcamalarının toplam AR-GE harcamaları içindeki payı ise %4,9 oldu. AR-GE harcamaları içerisinde personel harcamaları %52,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler AR-GE finansmanında %52,6 ile ilk sırada yer aldı

AR-GE harcamalarının 2023 yılında %52,6'sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet AR-GE harcamalarının %33,1'ini, yükseköğretim %12,7'sini, yurt dışı kaynaklar %1,6'sını ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,03'ünü finanse etti.

Tam zaman eşdeğeri cinsinden 290 bin 850 AR-GE personeli çalıştı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2023 yılında toplam 290 bin 850 kişi AR-GE personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam AR-GE personelinin 2023 yılında %65,4'ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %31,4'ü yükseköğretimde ve %3,1'i kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden kadın AR-GE personelinin oranı %34,1 oldu

TZE cinsinden kadın AR-GE personel sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam AR-GE personel sayısının %34,1'ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın AR-GE personel oranı yükseköğretimde %47,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,8 oldu.

AR-GE personelinin %31,0'ı doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip

AR-GE personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, AR-GE personelinin %38,3'ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %31,0 ile doktora veya eşdeğeri, %21,4 ile yüksek lisans, %4,9 ile meslek yüksekokulu ve %4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden AR-GE personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; %47,4 ile lisans, %21,9 ile doktora veya eşdeğeri, %19,8 ile yüksek lisans, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,1 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

En fazla AR-GE harcaması TR51 (Ankara) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2023 yılında AR-GE harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam AR-GE harcamasının %29,7'sini gerçekleştiren TR51 (Ankara) iken, bunu %28,9 ile TR10 (İstanbul) ve %10,6 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam AR-GE personel sayısının %31,7'si TR10 (İstanbul), %19,4'ü TR51 (Ankara) ve %8,1'i TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde AR-GE harcamasının %53,2'si AR-GE merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen 245 milyar 966 milyon TL AR-GE harcamasının %53,2'si AR-GE merkezlerinde gerçekleştirildi. AR-GE merkezlerinde yapılan AR-GE harcamasının %88,3'ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

En fazla AR-GE harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki girişimler tarafından yapıldı

İmalat sanayinde AR-GE faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2023 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 139 milyar 469 milyon TL AR-GE harcamasının %47,5'inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam AR-GE harcamasının %40,0'ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, %8,5'i orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve %4,0'ı düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.

İmalat sanayinde AR-GE faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2023 yılında en fazla araştırmacının 32 bin 778 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 19 bin 865 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 30 bin 144 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.