Almanların gözü demiryollarında

İstanbul’un simgelerinden birisi olan Haydarpaşa Garı, Türkiye ile Almanya arasındaki demiryollarına yönelik ortaklığın tarihi sembollerinden. 19. Yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti Almanlara Haydarpaşa Garı’nın yapım imtiyazını vermiş ve bina iki Alman mimarın imzasıyla İstanbul’un siluetindeki yerini almıştı. Türkiye’deki demiryollarını özel sektörün işletmesine açacak olan yasal düzenlemenin gündeme gelmesi, bu tarihsel işbirliğini tekrar akıllara getirdi. Yerli ve yabancı birçok yatırımcı ülkedeki demiryollarında yolcu ve yük taşımacılığı ile ilgileniyor. Gelişmeleri takip eden yabancı yatırımcıların başında Alman Demiryolları İşletmesi (Deutsche Bahn) de geliyor.
Mart ayı (2013) içerisinde Türkiye’de demiryollarının özel sektöre açılması yönünde önemli yasal düzenlemeler yapıldı. Türkiye’de demiryollarını işleten kamu kurumu Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı ile demiryolu altyapı işletmecisi olarak yeniden yapılandırılıyor. TCDD’nin tren işletmesi ile ilgili birimleri ise ayrılarak Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi (TCDD Taşımacılık A.Ş.) kuruluyor. Bununla birlikte gerçekleştirilen yasal düzenlemelerde yolcu ve yük taşımacılığında özel şirketlerin de önü açılıyor. Söz konusu yasal düzenlemelere göre, kamu tüzel kişileri ve şirketler ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde demiryolu tren işletmecisi olmak üzere Ulaştırma Bakanlığı tarafından yetkilendirilebilecek. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2011 yılı sonunda Türkiye’deki toplam hat uzunluğu 12 bin kilometre oldu, yüksek hızlı hat uzunluğu ise aynı yıl itibariyle 888 kilometre idi. 2011 sonunda Türkiye’de demiryollarında taşınan yolcu sayısı ise 85 milyon oldu. Alman Demiryolları İşletmesi’nin yılda 1,98 milyar yolcu taşıdığı düşünülürse Türkiye’de demiryolları pazarında ciddi bir potansiyel bulunuyor.
Bu potansiyel Türkiye demiryollarının özel sektöre açılması evresinde ciddi bir ilgiyi de beraberinde getiriyor. Yerli ve yabancı şirketler demiryolu işletmeciliği ile ilgili farklı projeler gerçekleştiriyor. Türkiye basınında yer alan haberlere göre Alman Demiryolları İşletmesi’nin Avrupa’dan Türkiye’ye, Türkiye üzerinden de Irak’ın önemli liman kenti Basra’ya bir hat planladığı ifade ediliyor. Alman Demiryolları İşletmesi adına Deutsche Welle Türkçe Servisi’ne açıklamalar yapan kurum sözcüsü Heiner Spannuth henüz bu tip somut projeler söz konusu olmasa da kurumun Türkiye'ye ilgisi olduğunu ifade ediyor. Spannuth: “Deutsche Bahn, Türkiye’de demiryolu altyapısının genişletilmesi sürecinin farkında. Fakat kurumun doğrudan bu planlar ya da projeler içinde yer aldığını söylemek mümkün değil. Türkiye’de bölgesel yolcu taşımacılığının potansiyel serbestleşmesini düşündüğümüzde, kurumumuzun Almanya dışındaki taşımacılıktan sorumlu bölümü DB Arriva, Avrupa’daki gelişmeleri takip ettiği gibi Türkiye’deki gelişmeleri de takip ediyor. Arriva için doğru fırsatlar olduğunu gözlemlediğimizde satın almalar yapacağız ve ihalelerde rol alacağız” ifadelerini kullanıyor.