Alacaklı Çin, finansal sistemi altüst ediyor

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Çin, son on yılda verdiği yüz milyarlarca dolar borçla, neredeyse tüm dünyanın en büyük alacaklısı konumuna yükseldi. Bu durumun, uluslararası finans sistemi açısından olumlu bir tarafının olmadığı kabul ediliyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Pekin’in devasa bir alacaklıya dönüşmesi, uluslararası finansal sistemi altüst ediyor.

Arabanın anahtarları Çin’de

Foreign Policy’den Christina Lu’nun haberine göre, Çin, kırılacak bacağı kalmamış bir tefeciye dönüşmüş durumda. Uluslararası finansın dağınık dünyasında, son on yılda yüz milyarlarca dolar borç vererek hem Dünya Bankası'nı hem de Uluslararası Para Fonu'nu (IMF) dünyanın en büyük alacaklısı olarak gölgede bırakan Çin gibi bir başka ülke olmadı ve bu durum, mevcut düzeni temelden sarsıyor.

Pekin şimdi ilk kez arabanın anahtarlarını elinde tutuyor. Sorun şu ki, araba krikoyla bloklar üzerinde kaldırılmış ve anahtar gerçekten bir işe yaramıyor. Çin'in çek defteri diplomasisi üzerine oynadığı kumar, Las Vegas'ta bir hafta sonundan biraz farklı çıktı. Tek farkla; kasa Vegas'ta kalmadı.

Borç sıkıntıları yüzyıllardır hükümetleri rahatsız ediyor. İspanya'nın kraliyet soy ağacındaki dallardan daha fazla temerrüdü bulunuyor. 17. yüzyılda önce Hollanda'da ve daha sonra İngiltere'de ulusal bankaların yükselişi borç sorununa yardımcı olmuştu. Ancak, dünyanın son çare olarak bir borç verene sahip olması, II. Dünya Savaşı sonrasına kadar gerçekleşmedi.

Zengin özel borç verenlere yönelmek yerine, on yıllardır borca batmış hükümetler, büyük ölçüde savaştan sonra kurulan çok taraflı kurumlar olan IMF ve Dünya Bankası'nın yanı sıra büyük alacaklılardan oluşan gayri resmi bir grup olan Paris Kulübü'nden yardım alıyor. Çin bu partiye katılmadı ama yine de düğünü mahvediyor.

Çin'in büyük bir borç verme gücü olarak ortaya çıkışı şimdi bu sistemi altüst ediyor ve sisteme dahil olan herkesi, yeni ağır sıkletin eski oyunun kurallarından uzak durduğu değişken bir manzarada gezinmeye zorluyor. Borç vermede farklı kriterleri izlemenin ötesinde Çin, borç müzakerelerinde Paris Kulübü'nün koordineli çerçevesiyle çelişen ikili bir yaklaşımı destekliyor. Çin'i sisteme dahil etme çabalarının da başarısız olduğu gözüküyor: Pekin, uluslararası borç yeniden yapılandırma uygulamalarını destekleyen normları sorgularken gruba katılma tekliflerini defalarca reddetti ve bundan sonra da reddedeceğe benziyor.

Çin, Paris Kulübü’nü etkisiz kıldı

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nde çalışan eski IMF müdür yardımcısı Adnan Mazarei, “Dünya değişti. Çin adında yeni ve büyük bir oyuncu var. Bu devasa yeni oyuncuya benim kurallarıma göre oynaman gerekiyor ya da otobanda oynaman gerekiyor diyemezsiniz” diyor.

Paris Kulübü, 2. Dünya Savaşı'nın ardından, küresel borç vermede uzun süredir etkili bir rol oynayan ve nakit sıkıntısı çeken ülkelerin borç erteleme çağrılarına toplu olarak yanıt verebilen, çoğunluğu Batılı alacaklılardan oluşan bir grup olarak ortaya çıktı. O zamandan beri grup, Dünya Bankası ve IMF ile koordinasyon halinde yüzlerce talebi harekete geçirdi ve bu taleplere yanıt verdi. Ancak Çin'in ekonomik yükselişi, bu hakimiyete meydan okudu. Bir zamanlar borçlu bir ülke olan Pekin, 2013 yılında Çin'in endüstriyel kapasitesini ihraç etmek ve küresel etkisini genişletmek için tasarlanmış kapsamlı bir altyapı geliştirme girişimi olan Kuşak-Yol Projesi'ni (Belt and Road Initiative - BRI) başlattığından beri yüz milyarlarca dolarlık kredi dağıttı.

Çin, kırmızılara büyük bir bahis koydu. Rulet topu hiç yana doğru eğilmedi. Şu anda Cornell Üniversitesi'nde profesör olan IMF Çin Bölümü eski başkanı Eswar Prasad, “Bu ülkelerin diğer jeopolitik konularda Çin'le aynı safta yer alma ve Çin daha güçlü jeopolitik ittifaklar kurduğunda da iyi bir dönüş yapabilme planı üzerine kurdukları varsayımları vardı ancak iki plan da meyve vermedi” diyor.

Çin’in borç verdiği ülkeler meteliksiz

Çin o zamandan beri borç verme ölçeğini azalttı, ancak yıllarca süren riskli, hatta ekonomik açıdan sorgulanabilir anlaşmaların sonuçları artık kapıya dayanmış durumda. Çin'in borçluları ödeme yapamadığı için Pekin, 230 milyar dolardan fazla acil durum kredisi dağıtma yoluna gidiyor. Bu, hem parasını telafi etmek hem de BRI yoluyla inşa etmeye çalıştığı iyi niyeti korumak için karşı karşıya olduğu rakiplerin baskılarının bir yansıması olarak kabul ediliyor.

Çin, 1950'leri ve 1960'ları gelişmekte olan dünyaya kur yapmakla geçirdi. Ancak Çin son zamanlarda gerçekten cüzdanını açmaya başladı. Küresel Kalkınma Merkezi kıdemli üyesi ve eski ABD Hazine yetkilisi Scott Morris, bunun 'gerçekten eşi görülmemiş bir an’ olabileceğini söylüyor. Morris, “1950'lere kadar uzanacak şekilde, herhangi bir hükümetin bu borç dinamiklerinde bugün Çin kadar büyük olduğu bir zaman dilimi olduğundan emin değilim” diyor.

Sorun şu ki, Çin'in borç verdiği birçok ülke meteliksiz. Sri Lanka, Çinli alacaklıları uzak tutmak için büyük bir liman ve 100.000 nesli tükenmekte olan maymun teklif etti. Pekin'in enerjiye ihtiyacı var ancak borç verdiği ülkelerin enerji kaynağı yok. Giderek artan sayıda ülke artık borçların hafifletilmesi için bastırırken, artık asıl mesele kayıpların yükünü kimin üstleneceği haline gelmiş durumda. Çin, kayıp yaşarsa çok taraflı borç verenlerin de bunu yaşaması gerektiği konusunda ısrar ediyor ancak bu, geleneksel küresel borç yeniden yapılandırma süreciyle çelişiyor.

Çin'in ihracatı beklentileri aştı

AB'den Çinli şirketlere yaptırım hazırlığı

Çin'in borcu rekor seviyeye çıktı

Çin'in Avrupa'ya yatırımları 10 yılın en düşük seviyesinde

Çin'in döviz rezervi 3.2 trilyon doları aştı

Çin'in altın rezervleri arttı