AB’nin üç endişesi

ABD 9 yıl sonra ilk kez AB’nin gerisinde kaldı. Bir başka deyişle, AB 2008’den bu yana ilk kez büyümede ABD’yi geçti. AB büyüyor ama enflasyonun gölgesi altında; yüksek enerji fiyatları hane halkı harcamalarını etkiliyor, işsizlikten çıkışı zor hale getiriyor. Akşam yazarı Deniz Gökçe AB’yi yazıyor..

Wall Street Journal tarafından açıklanan resmi verilerde, Euro Bölgesi ekonomisi, global kriz başladıktan sonrasında, yani 2008'den bu yana hep ABD ekonomisinden, ekonomik açıdan düşük kalmıştı. Ama bu hafta 2016'nın büyüme verilerinde Euro Bölgesi ABD’den az da olsa, biraz daha fazla büyüdü. Böylece, 2008'den bu yana ilk defa, AB büyümede ABD’yi geçmiş oldu.

Dördüncü çeyrek verilerinin de hesaplanmasının bitmesi, 2016'nın yıllık verilerinde Euro Bölgesi'nin büyümesinin yüzde 1.7 olmasına yol açtı. ABD yıllık büyümesi ise 2016'da, hafifçe az, yani yüzde 1.6 olarak gerçekleşti.

İngilizler’in haziranda karar alarak AB'den çıkması, Fransa’da, Almanya’da ve Belçika’da terör atakları ve de güven şoklarına rağmen, Euro Bölgesi beklenenden fazla büyüdü!

Salı günü Eurostat tarafından açıklanan verilerde ocak ayı enflasyonu da bir önceki yılın aynı ayına göre, yüzde 1.8 daha fazla idi: Avrupa’nın enflasyonu, 2013 Şubat ayından bu yana en yüksek enflasyon sayısı olmuştu.

Halbuki yapılan tahminlerde Avrupa’nın, Japonya’nın geçmişinde olduğu gibi, uzun süreli bir deflasyon yaşaması veya fiyatların uzun süreli bir düşüşe girmesi gibi olaylarla uğraşmak zorunda kalabilmesi düşünülüyordu. 2014'ün ortasından beri Avrupa Merkez Bankası'nın peşpeşe stimulus programları yapmasının arkasında bu tür endişeler vardı. Nitekim Euro Bölgesi brüt GSYİH sayısı geçen 2016'da, 2015'teki yüzde 2'den daha düşük gerçekleşmişti. Sadece 4. çeyrekler karşılaştırıldığında ise AB dördüncü çeyrekte 2015'ten yüzde 1.8 fazla gelirken, ABD ise aynı dönemde yüzde 1.9 az gerçekleşmişti.

Tüketici fiyatları da 2016 Mayıs'a kadar düşmekte idi. Ama dünyanın her yerinde enerji fiyatlarının artması, deflasyon tehlikesinin azalması olarak yorumlandı. Bu durum da Avrupa Merkez Bankasını rahatlatmıştı.

Avrupa Merkez Bankası aralıkta gene de stimulus programına devam kararı alsa da, ayda 80 milyar euroluk bono almak yerine daha az yani 60 milyarlık bono almaya başlamıştı.

Avrupa’da son 4 ayda nelerin büyümeyi arttırdığı henüz pek bilinmiyor. Ama hükümetlere göre, yatırım harcamaları artmakta.

Ancak 2017'de yükselen enflasyon iki yönlü etki yapacak gibi. Yükselen enerji fiyatları bir yandan hane halkının diğer harcamalarını kısıyor. Diğer taraftan da yeterli ücret artışları olmazsa işsizlikten çıkma zorlaşıyor.

Eurostat verilerine göre kasımda işsizlik oranı yüzde 9.7 olduktan sonra, Aralık ayında 2009'dan bu yana en düşük seviye olan yüzde 9.6 düzeyine inmiş. Euro da dolara karşı 0.94 artarken, kur 1.0795 değerine gelmiş.

Ayrıca Avrupa’da birkaç ülkede yapılacak olan seçimler de endişe yaratıyor. Fransa, Hollanda ve Almanya’da yapılacak olan seçimlerden, radikal partilerin kazançlı çıkmasından çekiliniyor.