ABD’siz dış ticaret başlıyor

ABD'de ticarete ilişkin anlaşmaların iptal edilmesi nedeniyle ülkeler kendi aralarında ABD'siz ticaret için anlaşmalar yapmaya başlıyor. Akşam Gazetesi yazarı Deniz Gökçe konuyu köşesine taşıdı. İşte o yazı:

İkinci Dünya Savaşından sonra, ABD ülkeler serbestçe birbirinden emtia alıp satabildikleri taktirde, tüm ekonomilerin kazanacağı ilkesini dünyaya kabul ettirmişti.

Ancak şimdi ABD’nin başına gelen Trump yönetimin dış ticaret anlaşmalarını peş peşe iptal etmesi , global çapta ülkeleri, ABD’yi dahil etmeden dış ticaret anlaşması yapmaya mecbur bıraktı. Son örnek de şöyle : bir düzine ülke geçtiğimiz günlerde Şili ‘de toplandı ve ABD’nin Trump tarafından ocak ayında atılan adımla iptal ettiği TPP veya “Trans Pacific Partnership” anlaşmasını ABD’siz canlandırmak üzere girişime başladı. Bu anlaşma, yani TPP, aslında geçen yıl imzalanmış, ama uygulanmaya vakit olmamıştı. Ülkeler yeni anlaşma hazırlıklarını tamamlarken de yeni ad olarak “TPP minus one” kelimelerini kullanmaya başladılar.

Şili’deki toplantıda dört Latin Amerika ülkesi, evsahibi olacak: Şili, Kolombiya , Peru ve de Meksika! ABD bir temsilci göndermiş ama kimse onu ciddiye almıyor, çünkü gönderilen kişi ABD temsilcisi ve elçisi ama, “Dış ticaret uzmanı” hiç değil. Mesela Avustralya toplantıya Dış Ticaret Bakanı Steve Ciobo’yu göndermiş. Japonya da, ABD ticareti arttırmak istediğini sergilemediği taktirde, muhatap olunmayacak ilkesine katılıyor.

ABD serbest ticareti bundan tam 70 yıl evvel gündeme getirmişti. O dönemde World Trade Organization adlı kurumu da kurmak için çok uğraşmış ve sonunda kurmuştu. Bugünkü ABD Başkanı Trump ise hem TPP gibi anlaşmaları iptal edeceğini gündeme getiriyor, hem de çoklu dış ticaret anlaşmalarının ülkelere zarar verdiğini, mesela ABD’de isitihdamı azalttığını iddia ediyordu. Trump’a göre ikili anlaşma yapılabilirdi. ABD 70 yıl sonra aniden ulusalcı oluvermişti.

Hatta 20 yıl önce yapılan ve de Meksika, Kanada ve ABD arasındaki üçlü “ North American Free Trade Agreement” anlaşmasını da ( adı NAFTA) iptal edeceğini vurguluyordu. Tabii ABD’nin tutumu yakında dış ticaret savaşlarının yeniden başlamasına yol açabilir.

Birçok ülke şimdi, bugüne kadar ikili anlaşma yapmaya gerek duymadıkları ülkelerle yeni ikili anlaşmalar yapmaya mecbur kalırlar diye de düşünülüyor.

Yeni Zelanda Dış Ticaret Bakanı Todd Mc Clay de Şili’de yapılan toplantıya katıldı. Yeni Zelanda 2008 yılında Çin ile ilk serbest dış ticaret anlaşması yapan ülke olmuştu. Çin de Şili’deki toplantıya bir temsilci yollamış.

Japonya ve de Vietnam da TPP üyesi idi, şimdi de Avrupa Birliği ile dış ticaret anlaşması yapmak için çalışmaktalar.

Perşembe günü toplantıda konuşan Peru Başkanı Pedro Kuczyinsky ülkesinin “Pasific Alliance” ile ilişkilerini kuvvetlendireceğini , Asya’da birçok ülke ve blok ile , mesela “Southeast Asian Nations Alliance” ile , anlaşmalar da yapılacağını söyledi ve “ ABD ile ortaklık olmadan TPP zor olacak ama yeniden anlaşmayı da becereceğiz!” dedi!